Gengi
Hvað er gengi?
Gengi er verðmæti gjaldmiðils einnar þjóðar á móti gjaldmiðli annarrar þjóðar eða efnahagssvæðis. Til dæmis, hversu marga Bandaríkjadali þarf til að kaupa eina evru ? Frá og með 3. júní 2022 er gengið 1,0721, sem þýðir að það þarf $1,0721 til að kaupa €1.
Skilningur á gengi
Venjulega er gengi skráð með skammstöfun fyrir innlendan gjaldmiðil sem það táknar. Til dæmis táknar skammstöfunin USD Bandaríkjadal en EUR táknar evruna. Til að vitna í gjaldmiðlaparið fyrir dollar og evru, þá væri það EUR/USD. Í tilviki japanska jensins er það USD/JPY,. eða dollar á móti jen. Gengi 100 myndi þýða að 1 dollari jafngildir 100 jen.
Venjulega geta gengi verið frjálst fljótandi eða fast. Frjálst fljótandi gengi hækkar og lækkar vegna breytinga á gjaldeyrismarkaði. Fast gengi er tengt við verðmæti annars gjaldmiðils. Til dæmis er Hong Kong dollar festur við Bandaríkjadal á bilinu 7,75 til 7,85. Þetta þýðir að verðmæti Hong Kong dollars gagnvart Bandaríkjadal verður áfram innan þessa marks.
Gengi getur haft það sem kallað er staðgengi eða staðgreiðslugildi, sem er núverandi markaðsvirði. Að öðrum kosti getur gengi haft framvirkt gildi sem byggist á væntingum um að gjaldmiðillinn hækki eða lækki miðað við staðgengi hans.
Framvirkir vextir geta sveiflast vegna breytinga á væntingum um framtíðarvexti í einu landi á móti öðru. Segjum til dæmis að kaupmenn hafi þá skoðun að evrusvæðið muni slaka á peningastefnunni á móti Bandaríkjunum. Í þessu tilviki gætu kaupmenn keypt dollara á móti evru, sem leiðir til þess að verðmæti evrunnar lækki.
Gengi getur líka verið mismunandi fyrir sama land. Sum lönd hafa takmarkað gjaldmiðla, sem takmarkar skipti þeirra við innan landamæra landanna. Í sumum tilfellum er um landgengi og aflandsgengi að ræða. Yfirleitt má oft finna hagstæðara gengi innan landamæra lands en utan landamæra þess. Einnig getur takmarkaður gjaldmiðill fengið gildi sitt ákveðið af stjórnvöldum.
Kína er eitt stórt dæmi um land sem hefur þessa gjaldskrá. Að auki er júan í Kína gjaldmiðill sem er stjórnað af stjórnvöldum. Á hverjum degi setur kínversk stjórnvöld miðpunktsgildi gjaldmiðilsins, sem gerir júaninu kleift að eiga viðskipti í 2% bandi frá miðjunni.
Gengisdæmi
John er að ferðast til Þýskalands frá heimili sínu í New York og vill tryggja að hann eigi 200 dollara virði af evrum þegar hann kemur til Þýskalands. Hann fer í gjaldeyrisverslunina og sér að núverandi gengi er 1,20. Það þýðir að ef hann skiptir 200 $ mun hann fá 166,66 evrur í staðinn.
Í þessu tilviki er jafnan: dollarar ÷ gengi = evra
-eða-
$200 ÷ 1,20 = €166,66
John er kominn heim úr ferðinni og vill nú skipta evrunum sínum fyrir dollara. Hann notaði aldrei 166,66 evrur sínar og sér nú að gengið hefur lækkað í 1,15. Hann skiptir um 166,66 evrur sínar og vegna þess að gengið féll þegar hann var í burtu fær hann aðeins 191,67 dollara. Ástæðan fyrir því að hann fær minna þrátt fyrir að vera með sama verðmæti evra er sú að evran veiktist miðað við dollar á meðan hann var í burtu.
Í þessu tilviki er jöfnunni öfugt: evrur x gengi = dollarar
-eða-
€166,66 x 1,15 = $191,66
Hins vegar virka ekki allir gjaldmiðlar á sama hátt. Til dæmis er japanska jenið reiknað öðruvísi. Í þessu tilviki er dollarinn settur fyrir framan jenið, eins og í USD/JPY.
Jafnan fyrir USD/JPY er: dollarar x gengi = jen
Segjum að einhver sem ferðast til Japan vilji breyta $100 í jen og gengið er 110. Ferðamaðurinn fengi 11.000 ¥. Til að breyta jenum aftur í dollara þarf að deila upphæð gjaldmiðilsins með genginu.
$100 x 110 = 11.000,00 ¥
-eða-
¥11.000,00/110= $100
##Hápunktar
Flest gengi eru frjálst fljótandi og munu hækka eða lækka miðað við framboð og eftirspurn á markaði.
Gengi er verðmæti gjaldmiðils lands vs. annars lands eða efnahagssvæðis.
Sum gengi eru ekki frjáls fljótandi og eru bundin við verðmæti annarra gjaldmiðla og geta haft takmarkanir.
