Sértækni

Hvað er sértækni?

Sértækni er hvers kyns samsetning af ferlum, verkfærum eða kerfum af innbyrðis tengdum tengingum sem eru eign fyrirtækis eða einstaklings. Þessar samsetningar veita eigendum sértækninnar ávinning eða samkeppnisforskot.

Fyrirtæki sem geta þróað nytsamlega sértækni í eigin húsnæði eru verðlaunuð með verðmætum eignum og geta annað hvort notað hana eingöngu eða hagnast á sölu á því að leyfa tækni sína til annarra aðila.

Einnig er hægt að kaupa aðgang að dýrmætri sértækni. Þessi valkostur er hins vegar oft kostnaðarsamari og fylgir meiri takmörkunum á notkun undirliggjandi tækni.

Skilningur á sértækni

Sértækni felur í sér forrit, tól eða kerfi sem tilheyrir eingöngu fyrirtæki. Þetta eru almennt þróuð og notuð af eigandanum innbyrðis til að framleiða og selja vörur eða þjónustu til endanotanda eða viðskiptavina. Í öðrum tilfellum er heimilt að veita þeim notanda eða viðskiptavini gegn kostnaði.

Í sumum atvinnugreinum er sértæk tækni lykilákvarðanir um árangur. Þar af leiðandi eru þau trúnaðarmál. Þar sem þau eru vandlega gætt innan fyrirtækis eru þau lögvernduð af einkaleyfum og höfundarrétti. Fyrir mörg fyrirtæki, sérstaklega í þekkingariðnaði, geta hugverk verið meirihluti eigna á efnahagsreikningi einingarinnar. Fyrir þessi fyrirtæki leggja fjárfestar og hagsmunaaðilar sig langt í að meta og meta sértækni og framlag þeirra til viðskiptaafkomu.

Eitt af fyrstu skrefunum sem fyrirtæki getur tekið til að vernda sértækni sína er að skilja hversu verðmæt eign hún er.

Vegna þess að kostnaður við rannsóknir og þróun (R&D) er eitthvað þögull lykill að velgengni, gefa mörg fyrirtæki ekki frjálslega vísbendingar um hvað þau eru að vinna að á bak við tjöldin. Sérfræðingar og fjárfestar reyna að afhjúpa ótilgreindar byltingar í sértækni fyrirtækja svo þeir geti einnig nýtt sér fjárfestingarreikninga.

Tegundir sértækni

Sértækni tekur á sig margar myndir og fer eftir eðli fyrirtækisins sem á hana. Það getur verið bæði líkamleg og óefnisleg eign sem stofnunin hefur þróað og notað.

Til dæmis getur fyrirtæki átt sitt eigið gagnakerfi. Til dæmis þróa fjármálastofnanir sín eigin innri kerfi til að safna og vinna úr gögnum sem eru notuð innbyrðis. Þessi kerfi er að finna í bankaútibúi, þar sem starfsmenn setja inn upplýsingar þegar viðskiptavinir koma inn til að sinna hefðbundnum bankaviðskiptum við gjaldkeralínuna.

Fyrirtæki geta einnig þróað sinn eigin hugbúnað. Sérhugbúnaður er andstæða frjáls hugbúnaðar, sem hefur engar takmarkanir á því hver notar hann. Eignarhald þess er bundið við útgefanda eða dreifingaraðila. Ákveðin skilyrði verða að vera uppfyllt áður en eigandi leyfir notanda aðgang að hugbúnaðinum. Til dæmis getur skattframtalsfyrirtæki rukkað viðskiptavini um gjald fyrir að nota hugbúnaðinn sinn til að ljúka skattframtölum.

Dæmi um sértækni

Þó að kostir sumrar sértækni séu augljósir, eru aðrir ekki svo augljósir. Og það er aðeins með endursamsetningu við aðra tækni þar sem raunverulegt gildi er afhjúpað - átak sem nú er einfaldlega þekkt sem nýsköpun.

Sagan af Xerox og Steve Jobs frá Apple er klassískt dæmi. Xerox vissi ekki hvað þeir höfðu í höndunum seint á áttunda áratugnum og gaf í rauninni hugmyndina á bak við tölvumús til Jobs sem notaði tæknina í fyrstu tölvuhönnun Apple.

Sértækni er einnig stór hluti af líftækniiðnaðinum. Segjum að fyrirtæki í þessum iðnaði hafi þróað með góðum árangri nýtt lyf til að meðhöndla stóran sjúkdóm. Með því að fá einkaleyfi á ferli, aðferð og lokaniðurstöðu lyfsins getur fyrirtækið uppskorið umtalsverðan ávinning af viðleitni sinni til að þróa sértækni sína.

Að vernda sértækni

Fyrirtæki leggja sig fram við að vernda sértækni sína. Þegar öllu er á botninn hvolft eyða stofnanir miklum tíma, fyrirhöfn og peningum í að þróa þekkingu fyrir vörur sínar og þjónustu. Að taka ekki tíma til að gæta hagsmuna sinna gæti valdið hörmungum fyrir starfsemi þeirra.

Vegna þess að það er svo dýrmætt er sértækni alltaf í hættu. Eins og fyrr segir geta fyrirtæki verndað sig með því að taka út einkaleyfi og höfundarrétt á eigin tækni. Þetta veitir eigandanum hugverkarétt og koma í veg fyrir að aðrir afriti nýjungarnar.

Starfsmenn geta lekið eða deilt því með öðrum, þar á meðal samkeppninni — fyrir slysni eða viljandi — eða gagnabrot getur átt sér stað og afhjúpað viðskiptaleyndarmál fyrir tölvuþrjótum. Svo hvernig verja fyrirtæki sig fyrir þessum ófyrirsjáanlegu aðgerðum?

Mörg fyrirtæki stjórna og/eða takmarka aðgang starfsmanna að gögnum. Starfsmenn gætu einnig þurft að undirrita þagnarskyldusamninga (NDAs), samning sem veitir vinnuveitanda réttarúrræði ef innri, trúnaðarupplýsingum er deilt með utanaðkomandi aðilum. Fyrirtæki gætu einnig þurft að uppfæra öryggiskerfi sín stöðugt til að tryggja að ekki sé um gagnabrot að ræða og afhjúpa leyndarmál sín fyrir þriðja aðila.

##Hápunktar

• Eigendur geta verndað hagsmuni sína með einkaleyfum og höfundarrétti með því að takmarka upplýsingaaðgang starfsmanna og með þagnarskyldusamningum.

• Sértækni er röð ferla, verkfæra eða kerfa í eigu fyrirtækis eða einstaklings, sem veita eigandanum ávinning eða samkeppnisforskot.

• Sértækni getur verið áþreifanlegar eða óefnislegar eignir og getur falið í sér innri kerfi og hugbúnað.

• Þar sem sértækni er mjög verðmæt er vandlega gætt að henni.