Talep Şoku
Talep Şoku Nedir?
, genellikle geçici olarak bir ürün veya hizmete olan talebi önemli ölçüde artıran veya azaltan ani beklenmedik bir olaydır . Pozitif talep şoku, talepteki ani artış, negatif talep şoku ise talepteki azalmadır. Her iki şok da ürün veya hizmetin fiyatlarını etkileyecektir.
Talep şoku, bir ürün veya hizmetin arzında gözlemlenebilir bir ekonomik etkiye neden olan ani bir değişiklik olan arz şoku ile karşılaştırılabilir.
ekonomik şoklara örnektir .
Talep Şokunu Anlamak
Talep şoku, algıyı ve talebi değiştiren beklenmedik bir olayın neden olduğu bir ürün veya hizmetin piyasa fiyatının büyük ancak geçici olarak bozulmasıdır.
Bir deprem, bir terör olayı, teknolojik bir ilerleme ve bir hükümet teşvik programı, bir talep şokuna neden olabilir. Olumsuz bir inceleme, ürün geri çağırma veya şaşırtıcı bir haber olayı da olabilir.
Arz ve talep
Bir mal veya hizmete olan talep hızla arttığında, tedarikçiler artan talebi karşılayamadığı için fiyatı tipik olarak artar. Ekonomik açıdan, bu talep eğrisinde sağa kaymaya neden olur. Ani bir talep düşüşü, bunun tam tersinin gerçekleşmesine neden olur. Mevcut arz, talep için çok büyük.
Diğer talep şokları, şişelenmiş su, yedek jeneratörler veya elektrikli fanlarla çalışma gibi bir doğal afet veya iklim olayı beklentisinden gelebilir.
Ekonomik teşvik veya vergi indirimleri gibi maliye politikasından olumlu bir talep şoku gelebilir. Negatif talep şokları , para arzını daraltmak veya hükümet harcamalarını azaltmak gibi daraltıcı politikalardan gelebilir . Olumlu ya da olumsuz olsun, bunlar sisteme kasıtlı şoklar olarak kabul edilebilir.
Talep Şoklarına Örnekler
Elektrikli otomobillerin son birkaç yılda yükselişi, talep şokunun gerçek dünyadaki bir örneğidir. Elektrikli otomobillere ve dolayısıyla bunların bileşen parçalarına olan talebi tahmin etmek zordu. Örneğin, lityum pillere 2000'lerin ortalarında kadar düşük talep vardı.
2010'dan itibaren Tesla Motors gibi şirketlerin elektrikli otomobil talebindeki artış, bu otomobillerin toplam pazar payını yüzde 3'e veya kabaca 2.100.000 araca yükseltti. Arabalara güç sağlamak için lityum pillere olan talep de aniden ve beklenmedik bir şekilde arttı.
Lityum Kıtlığı
Lityum, çıkarılması zor olan ve dünyanın yalnızca belirli bölgelerinde bulunan sınırlı bir doğal kaynaktır. Üretim, talepteki büyümeye ayak uyduramadı ve bu nedenle yeni çıkarılan lityum arzı, aksi takdirde olacağından daha düşük kalıyor. Sonuç bir talep şokudur.
2016'dan 2018'e kadar olan dönemde, lityum talebi iki kattan fazla artarak metrik ton başına ortalama fiyatı 2016'da 8.650 dolardan 2018'de 17.000 dolara çıkardı. Son on yılda Tesla Motors (TSLA) gibi şirketlerin elektrikli otomobil talebindeki artış ) bu arabaların toplam pazar payını 2022'de araba satışlarının %4'ünden fazlasına çıkardı. Arabalara güç sağlamak için lityum pillere olan talep de aniden ve beklenmedik bir şekilde arttı.
Bu süre zarfında elektrikli araçlara ve ayrıca pille çalışan cep telefonlarına, dizüstü bilgisayarlara ve tabletlere olan talep patladı.
2020'den 2022'ye kadar lityum fiyatı tekrar iki katından fazla arttı. Bunun nedeni, COVID-19 salgınının başlangıçta bir metrik ton Li'nin fiyatının 8.000 dolara düşmesine neden olan talep düşüşüne neden olmasıdır. Ancak ekonomi toparlanınca, fiyat 2021'in sonunda tekrar hızla 17.000 dolara yükseldi. Maliyet tüketiciye yansıtıldı ve olumlu bir talep şoku ortamında elektrikli otomobillerin maliyeti arttı.
Negatif Talep Şoku
Katot ışın tüpü, negatif talep şokuna bir örnektir. Düşük maliyetli düz ekran televizyonların piyasaya sürülmesi, katot ışın tüplü televizyonlara ve bilgisayar ekranlarına olan talebin birkaç yıl içinde neredeyse sıfıra düşmesine neden oldu. Tesadüfen değil, düşük maliyetli düz ekranların piyasaya sürülmesi, bir zamanlar yaygın bir hizmet işi olan televizyon tamircisinin neredeyse yok olmasına neden oldu.
##Öne çıkanlar
Talep şoku, bir ürün veya hizmet talebindeki keskin, ani bir değişikliktir.
Talep şokları genellikle kısa ömürlüdür, ancak daha uzun vadeli sonuçları olabilir.
Olumlu bir talep şoku kıtlığa neden olacak ve fiyatı yükseltecek, olumsuz bir şok ise arz fazlasına ve daha düşük fiyata yol açacaktır.
##SSS
Talep Şokunun Arz Şokundan Farkı Nedir?
Talepte beklenmedik bir değişiklik olduğunda, tedarikçilerin yeterince hızlı yanıt verememesi durumunda bir talep şoku meydana gelir. Öte yandan, arz şoku, arzda beklenmedik bir değişiklik olduğunda (genellikle ani bir azalma, ancak bir arz fazlalığı olduğunda arz şokları da mevcut olduğunda) ortaya çıkar.
Devlet Teşvik Kontrolleri Talep Şoku Yarattı mı?
COVID-19 pandemisinin ardından ABD hükümeti, Amerikan hanelerine bir dizi teşvik kontrolü yaptı. Amaç, ailelerin kilitlenmeler, iş kapanışları ve diğer aksamalarla başa çıkmasına yardımcı olmaktı. Bununla birlikte, bu kontroller, ekonomi toparlanırken harcamaları çok fazla artıran ve yüksek enflasyona yol açan olumlu bir talep şoku da olmuş olabilir.
Talep Şokuna Ne Sebep Olabilir?
Talep şokları, bir veya birkaç nedenden dolayı ortaya çıkabilir. Ekonomik bir durgunluk, insanların daha önce olduğu gibi harcama yapamadığı yüksek işsizliğe yol açabilir. Doğal veya jeopolitik afetler de kısa vadede benzer bir etkiye sahip olabilir. Teknolojik bir ilerleme, önceki bir teknolojiyi hızla eski haline getirirse, talep şokları da meydana gelebilir.
