Peningastefna

Peningastefna er sú stefna sem yfirvöld skapa og samþykkja til að stjórna peningamagni og vöxtum lands. Í flestum tilfellum er ferlið stjórnað af seðlabanka eða myntráði.

Í meginatriðum er markmið peningastefnunnar að tryggja efnahagslegan stöðugleika með stýrðri verðbólgu og vöxtum. Slíkar stefnur geta annað hvort komið út sem samdráttar- eða þensluhvetjandi.

Samdráttur peningastefna vísar til kerfis til að stjórna hagkerfi þjóðar til að halda tiltölulega hægum vexti. Til dæmis getur seðlabanki hækkað vexti fyrir viðskiptabanka sem leið til að minnka magn peninga í umferð. Minnkað peningamagn myndi þá valda því að verðbólga annaðhvort minnkaði eða haldist stöðug.

Til dæmis getur seðlabanki eða Seðlabanki innleitt samdráttarstefnu í peningamálum með því að selja ríkisskuldabréf og ríkisbréf til viðskiptabanka. Á endanum hafa viðskiptabankar minni magn af lausu fé til að lána út og þar með hækka þeir vexti. Jafnvel þótt samdráttarstefnan í peningamálum dragi úr verðbólgu getur hún dregið úr hagvexti með því að draga úr neyslu og fjárfestingarhraða.

Á hinn bóginn er þensluhvetjandi peningastefna þjóðhagsleg stefna sem miðar að því að örva hagkerfið með því að auka peningamagn. Til dæmis geta seðlabankar lækkað skammtímavexti, lækkað bindiskyldu og keypt verðbréf. Þenjandi peningastefna stuðlar fyrst og fremst að hagvexti og dregur úr atvinnuleysi. Einnig getur stefnan gagnast hagkerfinu með gengisfellingu sem eykur samkeppnishæfni útflutnings og gerir hagkerfið meira aðlaðandi fyrir útlendinga. Þenjandi peningastefna eykur hins vegar verðbólgustig.

Bindiskylda eða bindihlutfall vísar til hlutfalls heildarinnlána sem seðlabankar krefjast þess að viðskiptabankar geymi sem reiðufé. Bindiskyldan tryggir að viðskiptabankar hafi reiðufé til reiðu til að mæta úttektum. Ef seðlabankinn ætlar að auka peningamagn í umferð lækkar það bindihlutfallið til að auka þá peningamagn sem viðskiptabankar geta lánað. Aftur á móti hækkar seðlabankinn hlutföll banka ef hann þarf að draga úr peningamagni.

Í meginatriðum nota Seðlabankar (eins og Seðlabankinn) peningastefnu sem tæki til að stjórna ebbi og flæði peninga um hagkerfi lands. Peningamálastefnan er mikilvæg vegna þess að hún getur skapað uppsveiflu og uppsveiflu í hagsveiflu hagkerfisins.

Hápunktar

• Peningastefnu má í stórum dráttum flokka sem annaðhvort þensluhvetjandi eða samdrætti.

• Sum tiltækra tækjanna eru meðal annars að endurskoða vexti upp eða niður, lána bönkunum reiðufé beint og breyta bindiskyldu bankanna.

• Peningastefna er mengi aðgerða sem seðlabanki þjóðar getur framkvæmt til að stjórna heildarpeningamagni og ná sjálfbærum hagvexti.