수입 대체 산업화 - ISI
์์ ๋์ฒด์ฐ์ ํ(ISI)๋?
์์ ๋์ฒด์ฐ์ ํ(ISI)๋ ์ ์ง๊ตญ์ ๋ํ ์์กด๋๋ฅผ ๋ฎ์ถ๊ธฐ ์ํด ๊ฐ๋ฐ๋์๊ตญ์ด๋ ์ ํฅ์์ฅ๊ตญ์ด ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ๊ณ ์ํ๋ ๊ฒฝ์ ํ ์ด๋ก ์ด๋ค. ์ด ์ ๊ทผ ๋ฐฉ์์ ์๋ก ํ์ฑ๋ ๊ตญ๋ด ์ฐ์ ์ ๋ณดํธํ๊ณ ์ก์ฑ ํ์ฌ ์์ฐ๋ ์ํ์ด ์์ ์ํ๊ณผ ๊ฒฝ์๋ ฅ์ ๊ฐ๋๋ก ๋ถ๋ฌธ์ ์์ ํ ๊ฐ๋ฐํ๋ ๊ฒ์ ๋ชฉํ๋ก ํฉ๋๋ค. ISI ์ด๋ก ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด ์ด ๊ณผ์ ์ ํตํด ์ง์ญ ๊ฒฝ์ ์ ๊ตญ๊ฐ๊ฐ ์๊ธ์์กฑํ ์ ์์ต๋๋ค.
์์ ๋์ฒด์ฐ์ ํ(ISI) ์ดํด
๊ด์ธ,. ์์ ํ ๋น๋ ๋ฐ ๋ณด์กฐ๊ธ์ ๋ฐ๋ ์ ๋ถ ๋์ถ์ ํฌํจํ ๋ค์ํ ์ ์ ์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ์ง์ญ ์ฐ์ ์ ๋ณดํธ, ๊ฐํ ๋ฐ ์ฑ์ฅ์ํค๋ ๊ฒ์ ๋๋ค . ์ด ์ด๋ก ์ ์คํํ๋ ๊ตญ๊ฐ๋ ์ ํ ๊ฐ๋ฐ์ ๊ฐ ๋จ๊ณ์ ๋ํ ์์ฐ ์ฑ๋์ ๊ฐํํ๋ ค๊ณ ์๋ํฉ๋๋ค.
๊ตญ๊ฐ๊ฐ ๋ ๋ฎ์ ๊ธฐํ๋น์ฉ ์ผ๋ก ์ํ์ ์์ฐํ์ฌ ์์ถํ ๋ ๋ฐ์ํ๋ ๋น๊ต์ฐ์ ๊ฐ๋ ์ ์ง์ ์ ์ผ๋ก ๋ฐ๋ ํฉ๋๋ค.
์์ ๋์ฒด์ฐ์ ํ(ISI) ์ด๋ก ์ ์ญ์ฌ
ISI๋ 20์ธ๊ธฐ์ ๊ฐ๋ฐ ๊ฒฝ์ ์ ์ฑ ์ ์๋ฏธํฉ๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ด๋ก ์์ฒด๋ 18์ธ๊ธฐ๋ถํฐ ์นํธ๋์ด ์์ผ๋ฉฐ Alexander Hamilton๊ณผ Friedrich List์ ๊ฐ์ ๊ฒฝ์ ํ์๋ค์ ์ง์ง๋ฅผ ๋ฐ์์ต๋๋ค.
๊ตญ๊ฐ๋ค์ ์ฒ์์ ๋จ๋ฐ๊ตฌ(๋ผํด ์๋ฉ๋ฆฌ์นด, ์ํ๋ฆฌ์นด, ์์์ ์ผ๋ถ)์์ ISI ์ ์ฑ ์ ์ํํ๋๋ฐ, ๊ฐ ๊ตญ๊ฐ ๋ด์์ ๋ด๋ถ ์์ฅ์ ์ฐฝ์ถํ์ฌ ์๊ธ์์กฑ์ ๊ฐ๋ฐํ๋ ค๋ ์๋์์ต๋๋ค. ISI ์ ์ฑ ์ ์ฑ๊ณต์ ๋ฐ์ ๋ฐ ๋์ ๊ณผ ๊ฐ์ ์ ๋ช ํ ์ฐ์ ์ ์ง์ ํ๊ณ ๊ตญ์ ํ ๋ฐ ๋ณดํธ ๋ฌด์ญ์ฃผ์ ๋ฌด์ญ ์ ์ฑ ์ ์ฅ๋ คํจ์ผ๋ก์จ ์ด์ง๋์์ต๋๋ค.
๊ตญ์ ํตํ๊ธฐ๊ธ (IMF) ๊ณผ ์ธ๊ณ์ํ ์ ๊ตฌ์กฐ์กฐ์ ํ๋ก๊ทธ๋จ ์ ๊ธฐ์ดํ ๊ฐ๋ ์ธ ๊ธ๋ก๋ฒ ์์ฅ ์ฃผ๋์ ์์ ํ์ ๋ถ์ ์ดํ 1980๋ ๋์ 1990๋ ๋์ ์์ํ ISI๋ฅผ ๊ฑฐ๋ถํ๊ธฐ ์์ํ๋ค .
์์ ๋์ฒด์ฐ์ ํ๋ก (ISI)
ISI ์ด๋ก ์ ๊ฐ๋ฐ ์ ์ฑ ๊ทธ๋ฃน์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ํฉ๋๋ค. ์ด ์ด๋ก ์ ๊ธฐ์ด๋ ์ ์์ฐ์ ๋ ผ์ฆ, Singer-Prebisch ๋ ผ์ , ์ผ์ธ์ฆ ๊ฒฝ์ ํ ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์๋ค. ์ด๋ฌํ ๊ฒฝ์ ์ ๊ด์ ์์ ์ผ๋ จ์ ๊ดํ์ด ๋์ถ๋ ์ ์์ต๋๋ค. ์ฆ, ์ ๋ต์ ๋์ฒด๋ฌผ ์ ์์ฐ์ ์ง์ํ๊ณ ์กฐ์งํ๋ ์ฐ์ ์ ์ฑ ,. ๊ด์ธ์ ๊ฐ์ ๋ฌด์ญ ์ฅ๋ฒฝ, ์ ์กฐ์ ์ฒด๊ฐ ์ํ์ ์์ ํ๋ ๋ฐ ๋์์ด ๋๋ ๊ณผ๋ ํ๊ฐ๋ ํตํ, ์ธ๊ตญ์ธ ์ง์ ํฌ์.
ISI์ ๊ด๋ จ๋๊ณ ์ฝํ ์๋ ๊ฒ์ ๊ตฌ์กฐ์ฃผ์ ๊ฒฝ์ ํํ์ ๋๋ค. Hans Singer, Celso Furtado, Octavio Paz์ ๊ฐ์ ์ด์์ฃผ์์ ์ธ ๊ฒฝ์ ํ์ ๋ฐ ๊ธ์ต ์ ๋ฌธ๊ฐ์ ์ํ์์ ๊ฐ๋ ํํ ์ด ํ๊ต๋ ๊ฒฝ์ ๋ถ์์์ ๊ตญ๊ฐ ๋๋ ์ฌํ์ ๊ตฌ์กฐ์ ํน์ง์ ๊ณ ๋ คํ๋ ๊ฒ์ ์ค์์ฑ์ ๊ฐ์กฐํฉ๋๋ค. ์ฆ, ์ ์น์ , ์ฌํ์ ๋ฐ ๊ธฐํ ์ ๋์ ์์ธ์ ๋๋ค.
์ ํฅ ๊ตญ๊ฐ ๊ฐ ์ข ์ข ์ ์ง๊ตญ ๊ณผ ์์กดํ๋ ๊ด๊ณ์ ๋๋ค . ๊ตฌ์กฐ์ฃผ์ ๊ฒฝ์ ํ ์ด๋ก ์ ์ ์ ๋ผํด ์๋ฉ๋ฆฌ์นด ๊ฒฝ์ ์์ํ(ECLA ๋๋ CEPAL, ์คํ์ธ์ด ์ฝ์ด)๋ฅผ ํตํด ๋์ฑ ์ ๋ช ํด์ก์ต๋๋ค. ์ฌ์ค ๋ผํด์๋ฉ๋ฆฌ์นด ๊ตฌ์กฐ์ฃผ์๋ 1950๋ ๋๋ถํฐ 1980๋ ๋๊น์ง ๋ค์ํ ๋ผํด์๋ฉ๋ฆฌ์นด ๊ตญ๊ฐ์์ ๋ฒ์ฑํ๋ ISI ์๋์ ๋๋ช ์ฌ๊ฐ ๋์๋ค.
์์ ๋์ฒด์ฐ์ ํ(ISI)์ ์ค์ ์ฌ๋ก
๊ทธ ์๋๋ 1950๋ ์๋ฅดํจํฐ๋ ์ค์ ์ํ๊ฐ์ธ Raul Prebisch๊ฐ ์ฌ๋ฌด์ด์ฅ์ผ๋ก ECLA๋ฅผ ์ค๋ฆฝํ๋ฉด์ ์์๋์์ต๋๋ค. Prebish๋ ๋ณด๊ณ ์์์ ๋ผํด ์๋ฉ๋ฆฌ์นด์ ์ฃผ์ ์์ถ ์ฃผ๋ ์ฑ์ฅ์์ ๋ด๋ถ ์งํฅ์ ์ธ ๋์ ์ฐ์ ๊ฐ๋ฐ๋ก ๊ธ์ฑ์ฅํ๋ ์ ํ์ ๋ํ ํด์์ ์ค๋ช ํ์ต๋๋ค. ๊ทธ ๋ณด๊ณ ์๋ (ํ ํ์ ๋ ผ๋ฌธ์ ์ธ์ฉํ์๋ฉด) "๋ผํด ์๋ฉ๋ฆฌ์นด ๊ตฌ์กฐ์ฃผ์์ ๊ธฐ์ด ๋ฌธ์"์ด์ ์์ ๋์ฒด ์ฐ์ ํ๋ฅผ ์ํ ๊ฐ์ ๋งค๋ด์ผ์ด ๋์์ต๋๋ค.
Prebisch์ ๋ฌด์ฅ ์์ฒญ์ ์๊ฐ์ ๋ฐ์ ๋๋ถ๋ถ์ ๋ผํด ์๋ฉ๋ฆฌ์นด ๊ตญ๊ฐ๋ ์ดํ ๋ช ๋ ๋์ ์ด๋ค ํํ์ ISI๋ฅผ ๊ฒช์์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ค์ ์ํ ๋ฐ ์๋ฃ์ ๊ฐ์ ๋น๋ด๊ตฌ์ฌ ์๋น์ฌ์ ์ ์กฐ๋ฅผ ํ์ฅํ ๋ค์ ์๋์ฐจ ๋ฐ ๊ฐ์ ์ ํ๊ณผ ๊ฐ์ ๋ด๊ตฌ์ฌ๋ก ํ์ฅํ์ต๋๋ค. ์๋ฅดํจํฐ๋, ๋ธ๋ผ์ง, ๋ฉ์์ฝ์ ๊ฐ์ ์ผ๋ถ ๊ตญ๊ฐ์์๋ ๊ธฐ๊ณ, ์ ์ ๋ฐ ํญ๊ณต๊ธฐ์ ๊ฐ์ ๊ณ ๊ธ ์ฐ์ ์ ํ์ ๊ตญ๋ด ์์ฐ๋ ๋ฐ์ ํ์ต๋๋ค.
์ฌ๋ฌ ๋ฉด์์ ์ฑ๊ณตํ์ง๋ง ISI์ ๊ตฌํ์ ๋์ ์ธํ๋ ์ด์ ๊ณผ ๊ธฐํ ๊ฒฝ์ ์ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ์ผ๊ธฐํ์ต๋๋ค. ์ด๋ฌํ ์ํฉ์ด 1970๋ ๋ ์นจ์ฒด์ ์ธ์ฑ ์๊ธฐ๋ก ์ ํ๋์์ ๋, ๋ง์ ๋ผํด ์๋ฉ๋ฆฌ์นด ๊ตญ๊ฐ๋ค์ IMF์ ์ธ๊ณ ์ํ์ ๋์ถ์ ์์ฒญํ์ต๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๊ธฐ๊ด์ ์ฃผ์ฅ์ ๋ฐ๋ผ ์ด๋ค ๊ตญ๊ฐ๋ ISI ๋ณดํธ์ฃผ์ ์ ์ฑ ์ ์ฒ ํํ๊ณ ์์ฅ์ ์์ ๋ฌด์ญ์ ๊ฐ๋ฐฉํด์ผ ํ์ต๋๋ค.
ํ์ด๋ผ์ดํธ
ISI๋ ์๋ก ํ์ฑ๋ ๊ตญ๋ด ์ฐ์ ์ ๋ณดํธ ๋ฐ ์ธํ๋ฒ ์ด์ ์ ๋ชฉํ๋ก ๋ถ๋ฌธ์ ์์ ํ ๊ฐ๋ฐํ์ฌ ์์ฐ๋ ์ํ์ด ์์ ์ํ๊ณผ ๊ฒฝ์๋ ฅ์ ๊ฐ๋๋ก ํฉ๋๋ค.
์์ ๋์ฒด์ฐ์ ํ๋ ์ ์ง๊ตญ์ ๋ํ ์์กด๋๋ฅผ ๋ฎ์ถ๊ณ ์ ํ๋ ๊ฐ๋๊ตญ์ ๊ฒฝ์ ์ด๋ก ์ด๋ค.
๊ฐ๋๊ตญ์ 1980๋ ๋์ 1990๋ ๋์ ISI ์ ์ฑ ์ ๊ฑฐ๋ถํ๊ธฐ ์์ํจ.