Porozumienie o Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG)

Czym jest Porozumienie o Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG)?

Porozumienie o Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG) to umowa zawarta w 1992 r., dzięki której kraje członkowskie Unii Europejskiej (UE) i trzy państwa Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) — Islandia, Liechtenstein i Norwegia — znalazły się na jednym rynku. (Czwarte państwo EFTA, Szwajcaria, zdecydowało się nie przystąpić.)

Celem porozumienia jest wzmocnienie stosunków handlowych i gospodarczych między krajami poprzez usuwanie barier handlowych oraz narzucanie równych warunków konkurencji i przestrzeganie tych samych zasad.

Zrozumienie Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG)

Porozumienie EOG wymaga włączenia regulacji unijnych obejmujących „cztery wolności” – swobodny przepływ towarów, usług, osób i kapitału – na terenie państw członkowskich. Obejmuje również współpracę w innych obszarach, takich jak badania i rozwój, edukacja, polityka społeczna, ochrona środowiska, ochrona konsumentów, turystyka i kultura, określane zbiorczo jako polityki „oskrzydlające i horyzontalne”. Powszechnie porównywalne krajowe statystyki gospodarcze są również objęte przez EOG jako kwestia gospodarcza mająca znaczenie dla osiągnięcia celów porozumienia.

Umowa nie wymaga włączenia wspólnej polityki rolnej i rybackiej UE (choć zawiera zapisy dotyczące różnych aspektów umowy handlowej produktami rolnymi i rybnymi), unii celnej, wspólnej polityki handlowej, wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych spraw gospodarczych lub Europejską Unię Gospodarczą i Walutową (UGW).

Państwa członkowskie EOG mają wspólny rynek gospodarczy z Unią Europejską, ale nie są związane wspólną polityką UE w dziedzinie bezpieczeństwa, sprawiedliwości, spraw wewnętrznych i nie używają euro jako waluty.

EOG a Unia Europejska

Chociaż oba są blisko spokrewnione, EOG i UE nie są tym samym. Wszyscy członkowie UE muszą być automatycznie członkami EOG, ale nie wszyscy członkowie EOG są członkami UE. Porozumienie EOG jest związane z jednolitym rynkiem i odpowiednimi dla niego przepisami, podczas gdy UE jest unią gospodarczą i polityczną. Z biegiem lat kilku członków EFTA przeszło do UE, w tym Austria, Finlandia i Szwecja.

Szwajcaria jest członkiem EFTA, ale nie jest członkiem EOG, a zamiast tego ma szereg podobnych dwustronnych umów z UE. W 2021 r. Szwajcaria odrzuciła kompleksowy traktat z UE – który zastąpiłby te liczne umowy dwustronne – z powodu obaw dotyczących wpływu traktatu na suwerenność Szwajcarii i zdolność kraju do określania własnej polityki imigracyjnej.

Wszystkie przepisy, których kraje EOG muszą przestrzegać, są ustanawiane przez UE, co w praktyce oznacza, że kraje EOG/EFTA nie mają wpływu na tworzenie praw, które są zobowiązane do wdrożenia. Kraje EOG również muszą wnosić wkłady finansowe do UE, choć są one mniejsze niż składki członków UE.

Chociaż Szwajcaria ostatecznie zagłosowała przeciwko przystąpieniu do EOG, szereg umów dwustronnych z innymi państwami europejskimi pozwala Szwajcarii czerpać korzyści z rynku europejskiego.

##Członkowie EOG

Obecnie jest 30 krajów członkowskich EOG. Trzy kraje (Islandia, Liechtenstein i Norwegia) są członkami EOG, ale nie członkami UE. Jeden członek, Wielka Brytania, opuścił zarówno UE, jak i EOG podczas Brexitu.

Brexit i EOG

Wielka Brytania jest byłym członkiem EOG. W referendum w 2016 r. Brytyjczycy zagłosowali za wyjściem z UE, a ponieważ członkostwo w EOG jest uwarunkowane członkostwem w UE lub EFTA (której Wielka Brytania nie jest członkiem), oznacza to również, że opuszczenie EOG, chyba że istnieje jakaś inna alternatywa być negocjowane. Pod koniec 2020 r. trwające przemiany i negocjacje dotyczące wyjścia Wielkiej Brytanii z UE wygasły i nie osiągnięto takiego porozumienia, więc Wielka Brytania nie jest już członkiem EOG.

##Przegląd najważniejszych wydarzeń

• Te trzy kraje — Islandia, Lichtenstein i Norwegia — podlegają decyzjom gospodarczym UE dotyczącym jej jednolitego rynku, ale nie decyzjom politycznym UE.

• Czwarty kraj, Szwajcaria, podpisała Porozumienie EOG, ale zrezygnowała z przystąpienia.

• W 1992 r. Porozumienie o Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG) doprowadziło do wspólnego rynku krajów członkowskich Unii Europejskiej (UE) i trzech państw Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA).

• Tylko trzy z czterech krajów należących do Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) podpisały EOG.

• Wielka Brytania opuściła zarówno UE, jak i EOG w 2020 roku.

##FAQ

Kim są mieszkańcy Europejskiego Obszaru Gospodarczego („EOG”)?

Trzydzieści krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) miało w 2021 r. łączną populację około 447 milionów. Obejmowało to 27 państw UE, a także trzy inne kraje EOG, które nie są częścią Unii Europejskiej.

Czym jest Porozumienie o Europejskim Obszarze Gospodarczym?

Porozumienie o Europejskim Obszarze Gospodarczym to traktat między trzydziestoma krajami europejskimi mający na celu rozszerzenie europejskiego jednolitego rynku. Umowa ta umożliwia swobodny przepływ osób, towarów i pieniędzy przez granice państw członkowskich EOG, umożliwiając obywatelom dowolnego państwa członkowskiego pracę lub inwestowanie w dowolnym innym kraju. EOG obejmuje trzech członków Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu i wszystkich 27 członków Unii Europejskiej.

Czy Wielka Brytania nadal należy do EOG?

Po referendum w sprawie Brexitu i późniejszych negocjacjach Wielka Brytania oficjalnie opuściła Europejski Obszar Gospodarczy 31 stycznia 2020 r. Spowodowało to spadek handlu między Wielką Brytanią a innymi krajami europejskimi, ponieważ brytyjscy rolnicy i firmy nie mogli już eksportować swoich produktów swobodnie. Ucierpiała również turystyka, a wielu emigrantów zostało zmuszonych do powrotu do swoich krajów ojczystych.

Jaka jest różnica między UE a Europejskim Obszarem Gospodarczym?

Unia Europejska jest unią polityczną i gospodarczą, podczas gdy Europejski Obszar Gospodarczy zajmuje się wyłącznie sprawami gospodarczymi. Wszystkie 27 państw członkowskich UE jest również członkami EOG, ale trzy kraje EOG nie są członkami Unii Europejskiej. Te trzy kraje cieszą się swobodą handlu i przemieszczania się z pozostałymi krajami EOG, ale nie mogą wybierać urzędników do Parlamentu Europejskiego i nie są związane niektórymi decyzjami instytucji politycznych UE.