Einokunarmarkaðir

Hvað er einokunarmarkaður?

Einokunarmarkaður er fræðilegt ástand sem lýsir markaði þar sem aðeins eitt fyrirtæki má bjóða almenningi vörur og þjónustu. Einokunarmarkaður er andstæða fullkomlega samkeppnismarkaðar þar sem óendanlega mörg fyrirtæki starfa. Í hreinu einokunarlíkani getur einokunarfyrirtækið takmarkað framleiðslu, hækkað verð og notið ofureðlilegs hagnaðar til lengri tíma litið.

Skilningur á einokunarmarkaði

Einokunarmarkaður er markaðsskipan sem einkennist af hreinni einokun. Einokun er til staðar þegar einn birgir veitir tiltekna vöru eða þjónustu til margra neytenda. Á einokunarmarkaði hefur einokunin, eða ráðandi fyrirtækið, fulla stjórn á markaðnum, þannig að það setur verð og framboð á vöru eða þjónustu.

Hreinir einokunarmarkaðir eru af skornum skammti og jafnvel ómögulegir þar sem engar algerar aðgangshindranir eru fyrir hendi,. svo sem bann við samkeppni eða einvörðungu um náttúruauðlindir.

Þegar þau eiga sér stað er einokunin sem ákvarðar verð og framboð vöru eða þjónustu kallaður verðframleiðandi. Einokun er hagnaðarhámörkun vegna þess að með því að breyta framboði og verði vörunnar eða þjónustunnar sem það veitir getur það skapað meiri hagnað. Með því að ákvarða á hvaða tímapunkti jaðartekjur þess jafngilda jaðarkostnaði getur einokunin fundið framleiðslustigið sem hámarkar hagnað þess.

Þar sem venjulega aðeins einn seljandi stjórnar framleiðslu og dreifingu vöru eða þjónustu, geta önnur fyrirtæki ekki farið inn á markaðinn. Það eru venjulega miklar aðgangshindranir,. sem eru hindranir sem koma í veg fyrir að fyrirtæki komist inn á markað. Mögulegir aðilar á markaðinn eru í óhag vegna þess að einokunin hefur forskot á fyrstu flutningsaðila og getur lækkað verð til að undirbjóða hugsanlegan nýliða og koma í veg fyrir að hann nái markaðshlutdeild.

Þar sem það er aðeins einn birgir og fyrirtæki geta ekki auðveldlega farið inn eða út, eru engar staðgengill vörunnar eða þjónustunnar. Þess vegna hefur einokun einnig algjöran vöruaðgreining vegna þess að engar aðrar sambærilegar vörur eða þjónusta eru til.

Saga einokunar

Hugtakið „ einokun “ er upprunnið í enskum lögum til að lýsa konunglegum styrk. Slíkur styrkur veitti einum kaupmanni eða fyrirtæki heimild til að versla með tiltekna vöru á meðan enginn annar kaupmaður eða fyrirtæki gat gert það.

Sögulega hafa einokunarmarkaðir orðið til þegar einstakir framleiðendur fengu einkarétt lagaleg forréttindi frá stjórnvöldum, eins og samkomulagið sem náðist á milli Federal Communications Commission (FCC) og AT&T á árunum 1913 til 1984. Á þessu tímabili mátti ekkert annað fjarskiptafyrirtæki keppa við AT&T vegna þess að stjórnvöld töldu ranglega að markaðurinn gæti aðeins stutt einn framleiðanda.

Nýlega geta skammtíma einkafyrirtæki stundað einokunarlíka hegðun þegar framleiðsla hefur tiltölulega háan fastan kostnað, sem veldur því að langtíma meðaltalskostnaður lækkar eftir því sem framleiðslan eykst. Áhrif þessarar hegðunar gætu tímabundið gert einum framleiðanda kleift að starfa á lægri kostnaðarferli en nokkur annar framleiðandi.

Áhrif einokunarmarkaða

Dæmigerð pólitísk og menningarleg mótmæli við einokunarmarkaði er að einokun, í fjarveru annarra birgja sömu vöru eða þjónustu, gæti rukkað iðgjald af viðskiptavinum sínum. Neytendur hafa enga staðgengla og neyðast til að greiða verðið fyrir vörurnar sem einokunaraðilinn ákveður. Þetta er að mörgu leyti andmæli gegn háu verði, ekki endilega einokunarhegðun.

Hefðbundin efnahagsleg rök gegn einokun eru önnur. Samkvæmt nýklassískri greiningu er einokunarmarkaður óæskilegur vegna þess að hann takmarkar framleiðslu, ekki vegna ávinnings einokunaraðila með því að hækka verð. Takmörkuð framleiðsla jafngildir minni framleiðslu, sem dregur úr heildarraun félagslegra tekna.

Jafnvel þótt einokunarvald sé fyrir hendi, eins og lögleg einokun bandarísku póstþjónustunnar á að koma fyrsta flokks pósti, hafa neytendur oft marga kosti eins og að nota venjulegan póst í gegnum FedEx eða UPS eða tölvupóst. Af þessum sökum er óalgengt að einokunarmarkaðir takist að takmarka framleiðslu eða njóta ofureðlilegs hagnaðar til lengri tíma litið.

Reglugerð um einokunarmarkað

Eins og með líkanið um fullkomna samkeppni er líkanið fyrir einokunarsamkeppni erfitt eða ómögulegt að endurtaka í raunhagkerfinu. Raunveruleg einokun er venjulega afrakstur reglugerða gegn samkeppninni. Algengt er til dæmis að borgir eða bæir veiti veitu- og fjarskiptafyrirtækjum staðbundna einokun.

Engu að síður setja stjórnvöld oft reglur um hegðun einkafyrirtækja sem virðist einokun, svo sem aðstæður þar sem eitt fyrirtæki á bróðurpartinn af markaði. FCC, Alþjóðaviðskiptastofnunin og Evrópusambandið hafa hvor um sig reglur um stjórnun einokunarmarkaða. Þetta eru oft kölluð samkeppnislög.

Hápunktar

• Einokun lýsir markaðsaðstæðum þar sem eitt fyrirtæki á alla markaðshlutdeild og getur stjórnað verði og framleiðslu.

• Hrein einokun á sér sjaldan stað, en þó eru dæmi um að fyrirtæki eigi stóran hluta markaðshlutdeildarinnar og lög um vátryggingafélög gilda.

• Altria, tóbaksframleiðandinn, hefur einokunarvald yfir tóbaksmarkaðnum.