Tobin skattur

Hvað er Tobin-skatturinn?

Tobin skatturinn er skattur sem lagður er á staðgengisskipti, með það fyrir augum að koma í veg fyrir skammtímagjaldeyrisspekúlasjónir, kenndur við hagfræðinginn James Tobin.

Öfugt við neyslu á skatti sem neytendur greiða, er Tobin-skattinum ætlað að gilda um þátttakendur í fjármálageiranum sem leið til að stjórna stöðugleika gjaldmiðils tiltekins lands. Það er meira formlega þekktur í dag sem fjármálaviðskiptaskattur (FTT), eða minna formlega Robin Hood skattur.

Að skilja Tobin-skattinn

Þegar föstu gengi undir Breton Woods kerfinu var skipt út fyrir sveigjanlegt gengi árið 1971, varð gríðarmikil hreyfing fjármuna á milli mismunandi gjaldmiðla sem ógnaði að óstöðugleika hagkerfisins. Auk þess jók aukning á skammtímaspekúlasjónum í gjaldeyrismálum, sem ýtt var undir af eðli hins frjálsa gjaldeyrismarkaðar, efnahagslegan kostnað sem lönd sem skiptast á gjaldmiðla fyrir urðu fyrir.

Tobin skatturinn, sem James Tobin lagði til árið 1972, leitast við að draga úr eða útrýma þessum málum. Skatturinn hefur verið samþykktur af fjölda Evrópulanda og framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins til að draga úr skammtímaspekúlasjónum í gjaldeyrismálum og koma á stöðugleika á gjaldeyrismörkuðum.

Gjaldeyrisviðskiptaskatturinn hefur ekki áhrif á langtímafjárfestingar. Það er aðeins þröngvað á óhóflegt flæði peninga y sem færist reglulega á milli fjármálamarkaða með aðgerðum spákaupmanna í leit að háum skammtímavöxtum. Skattinn er greiddur af bönkum og fjármálastofnunum sem hagnast á sveiflum á markaði með því að taka óhóflegar skammtíma spákaupmennskustöður á gjaldeyrismörkuðum.

Tobin skatturinn var upphaflega innleiddur af bandaríska hagfræðingnum James Tobin (1918-2002), sem hlaut Nóbelsminningarverðlaunin í hagfræði árið 1981.

Samkvæmt Tobin, til að vinna á áhrifaríkan hátt ætti slíkur skattur að vera samþykktur á alþjóðavettvangi og vera samræmdur, og ágóðinn gefinn til þróunarlanda. Þó Tobin hafi lagt til 0,5% vexti hafa aðrir hagfræðingar lagt fram vexti á bilinu 0,1% til 1%. En jafnvel á lágu gengi, ef öll fjárhagsleg viðskipti sem eiga sér stað á heimsvísu væru skattskyld, væri hægt að afla milljarða tekna.

Upphafleg áform um að leggja á Tobin-skattinn hefur verið skakkt í gegnum árin af mismunandi löndum sem innleiða hann. Þó að fyrirhugaður skattur Tobins á gjaldeyrisskipti hafi verið ætlaður til að hefta óstöðugleika fjármagnsflæðis yfir landamæri sem gerir löndum erfitt fyrir að innleiða sjálfstæða peningastefnu með því að færa peninga hratt fram og til baka milli landa með mismunandi vexti, þá leggja sum lönd nú á Tobin-skattinn sem leiðir til að afla tekna fyrir efnahagslega og félagslega þróun.

Dæmi um Tobin-skattinn

Til dæmis, árið 2013, tók Ítalía upp Tobin-skattinn ekki vegna þess að hann stóð frammi fyrir gengisóstöðugleika, heldur vegna þess að hann stóð frammi fyrir skuldakreppu, ósamkeppnishæfu hagkerfi og veikum bankastarfsemi. Með því að útvíkka gjaldeyrisviðskiptaskattinn yfir á hátíðniviðskipti (HFT) reyndu ítalska ríkisstjórnin að koma á stöðugleika á mörkuðum, draga úr fjármálaspjöllum og afla tekna.

Tobin-skatturinn hefur verið umdeildur síðan hann var tekinn upp. Andstæðingar skattsins gefa til kynna að hann myndi útrýma öllum hagnaðarmöguleikum á gjaldeyrismörkuðum þar sem hann er líklegur til að minnka umfang fjármálaviðskipta, hægja á hagvexti og þróun heimsins til lengri tíma litið. Stuðningsmenn fullyrða að skatturinn myndi hjálpa til við að koma á stöðugleika í gjaldeyri og vöxtum vegna þess að seðlabankar margra landa hafa ekki reiðufé í varasjóði sem þyrfti til að jafna gjaldeyrissölu.

Hápunktar

Tobin skatturinn er skylda sem lögð er til á staðgjaldeyrisviðskiptum til að refsa skammtímaviðskiptum með gjaldeyri til að koma á stöðugleika á mörkuðum og hindra spákaupmennsku.
Tobin skatturinn er stundum nefndur Robin Hood skatturinn, þar sem margir líta á hann sem leið fyrir stjórnvöld til að taka litlar upphæðir af peningum frá fólkinu sem stundar stór, skammtíma gjaldeyrisskipti.
Hægt er að nota Tobin-skattinn til að afla tekna fyrir lönd sem sjá miklar skammtímahreyfingar gjaldeyris.