Ekonomi Terancang Pusat
Apakah itu Ekonomi Terancang Pusat?
Ekonomi terancang pusat, juga dikenali sebagai ekonomi perintah, ialah sistem ekonomi di mana badan kerajaan membuat keputusan ekonomi mengenai pengeluaran dan pengedaran barang. Ekonomi yang dirancang secara berpusat adalah berbeza daripada ekonomi pasaran,. di mana keputusan ini adalah hasil daripada beribu-ribu pilihan oleh pengeluar dan pengguna.
Pengeluaran barangan dan perkhidmatan dalam ekonomi terancang selalunya dilakukan oleh syarikat milik kerajaan negeri , walaupun syarikat bebas kadangkala boleh dimasukkan ke dalam perancangan ekonomi. Harga, gaji dan jadual pengeluaran biasanya ditetapkan oleh birokrasi berpusat.
Memahami Ekonomi Rancangan Pusat
Perancangan pusat sering dikaitkan dengan kerajaan Marxis-Leninis seperti Kesatuan Soviet, Korea Utara, dan Jerman Timur. Untuk sebahagian besar sejarah mereka, aktiviti pasaran sangat terhad di negara-negara ini, dan kerajaan mengarahkan aktiviti ekonomi melalui perusahaan milik kerajaan.
Selepas perang dunia kedua, banyak negara sosialis memilih untuk menerima pakai perancangan ekonomi untuk menumpukan sumber kepada keutamaan kerajaan yang mungkin tidak dapat dilaksanakan dengan secukupnya oleh kuasa pasaran sahaja. Selain itu, memandangkan negara-negara ini secara ideologi menentang perusahaan swasta,. perancangan pusat juga membantu menghapuskan cara pengeluaran kapitalis .
Walaupun perancangan pusat biasanya dikaitkan dengan sistem politik sosialis atau komunis,. banyak negara lain mungkin menggubal unsur-unsur perancangan ekonomi semasa perang atau kecemasan negara. Sebagai contoh, banyak negara melaksanakan sistem catuan semasa perang dunia untuk mengelakkan kekurangan dan mengawal harga barang keperluan.
Terdapat beberapa negara yang benar-benar boleh digambarkan sebagai ekonomi perintah hari ini. Malah di Korea Utara, sektor swasta melakukan lebih banyak aktiviti ekonomi daripada negeri.
Teori Perancangan Pusat
Penyokong perancangan pusat percaya bahawa kerajaan boleh mengarahkan pelaburan ekonomi dengan lebih cekap daripada aktor swasta, terutamanya ke arah matlamat sosial dengan potensi keuntungan yang lebih rendah. Selain itu, memandangkan pihak berkuasa perancangan mempunyai lebih banyak sumber daripada mana-mana syarikat atau perniagaan, projek kerajaan juga boleh mendapat manfaat daripada skala ekonomi yang menjadikan projek kerajaan lebih produktif dalam jangka masa panjang.
Walau bagaimanapun, untuk menyelaraskan antara pengeluar dan sumber yang berbeza, perancangan pusat biasanya memerlukan birokrasi teknikal yang berpendidikan tinggi. Ini mewujudkan sesuatu yang paradoks bagi negara sosialis, kerana birokrat mungkin mengambil peranan sebagai kelas pemerintah de facto.
Kritikan terhadap Ekonomi Rancangan Pusat
Konsep perancangan pusat tertakluk kepada kritikan berat, terutamanya daripada sarjana di sekolah ekonomi Austria. Satu kritikan utama, dikaitkan dengan Friedrich Hayek,. ialah perancang pusat tidak dapat bertindak balas dengan cekap terhadap bekalan dan permintaan. Dalam ekonomi pasaran, perniagaan bertindak balas terhadap isyarat harga dengan meningkatkan atau mengurangkan pengeluaran barangan mereka.
Dalam ekonomi terancang, tiada isyarat harga, jadi perancang tidak dapat meramalkan dengan tepat produk mana yang diperlukan atau menyesuaikan diri dengan keadaan yang berubah-ubah. Ini bermakna mungkin terdapat kekurangan atau lebihan barangan tertentu yang tidak perlu.
Kritikan lain ialah ekonomi perintah mungkin kurang cekap, disebabkan oleh kekurangan tekanan persaingan. Walaupun syarikat swasta mesti mengelakkan pembaziran untuk kekal menguntungkan, perusahaan dalam ekonomi perintah tidak mempunyai tekanan untuk memperoleh keuntungan atau mengurangkan perbelanjaan.
Contoh Ekonomi Terancang Pusat
Perancangan pusat biasanya dikaitkan dengan negara-negara yang dahulunya komunis di Eropah Timur dan Kesatuan Soviet, serta kerajaan kontemporari Cuba, China, dan sebahagian Asia. Dalam setiap contoh ini, negeri bertindak sebagai pengeluar utama, pengedar, dan majikan dalam hampir semua sektor ekonomi.
Hampir semua negara ini meninggalkan perancangan pusat yang memihak kepada model ekonomi kapitalis atau campuran bermula pada 1980-an. Dalam beberapa kes, seperti di China, penswastaan aset negara, digabungkan dengan kemasukan pelaburan asing, menghasilkan pertumbuhan ekonomi yang sangat pesat.
Sorotan
Negara lain mungkin menggunakan perancangan pusat semasa perang atau kecemasan negara.
Dalam ekonomi terancang pusat, keputusan ekonomi utama dibuat oleh pihak berkuasa pusat seperti kerajaan.
Ekonomi yang dirancang secara berpusat adalah berbeza daripada ekonomi pasaran di mana sejumlah besar pengguna individu dan firma swasta yang mencari keuntungan mengendalikan sebahagian besar atau keseluruhan ekonomi.
Perancangan pusat biasanya dikaitkan dengan bentuk kerajaan sosialis atau komunis.
Perancangan pusat membolehkan kerajaan mengatur sumber masyarakat untuk matlamat yang mungkin tidak dapat dicapai oleh kuasa pasaran sahaja.
Soalan Lazim
Bagaimanakah Keputusan Ekonomi Dibuat dalam Ekonomi Terancang?
Dalam ekonomi terancang, keputusan ekonomi penting dibuat melalui gabungan badan politik atau pentadbiran. Biasanya, ini melibatkan pentadbir tempatan menyampaikan kapasiti dan keperluan mereka kepada pihak berkuasa pusat, yang menggunakan maklumat tersebut untuk mencipta rancangan ekonomi seluruh negara. Pelan ini mungkin melalui beberapa pusingan semakan sebelum diserahkan kepada kerajaan atau badan perundangan.
Negara Mana yang Mempunyai Ekonomi Terancang Pusat?
Walaupun perancangan pusat pernah menguasai Eropah Timur dan sebahagian besar Asia, kebanyakan ekonomi yang dirancang sejak itu telah memberi laluan kepada sistem pasaran bebas. China, Cuba, Vietnam dan Laos masih mengekalkan tahap perancangan ekonomi yang kukuh, tetapi mereka juga telah membuka ekonomi mereka kepada perusahaan swasta. Hari ini, hanya Korea Utara boleh digambarkan dengan tepat sebagai ekonomi perintah, walaupun ia juga mempunyai tahap kecil aktiviti pasaran bawah tanah.
Adakah Semua Negara Sosialis Mempunyai Ekonomi Terancang?
Walaupun ekonomi sosialis biasanya dikaitkan dengan perancangan pusat, beberapa negara sosialis memasukkan isyarat harga pasaran atau perusahaan swasta ke dalam sistem ekonomi mereka. Contohnya termasuk sosialisme pasaran di bekas Yugoslavia, Ekonomi Pasaran Sosialis di Vietnam, atau reformasi ekonomi di China di bawah Deng Xiaoping.
