Efektywność Pareto
Co to jest efektywność Pareto?
Efektywność Pareto, czyli optymalność Pareto, jest stanem ekonomicznym, w którym nie można realokować zasobów, aby polepszyć sytuację jednej osoby bez pogorszenia przynajmniej jednej osoby. Efektywność Pareto oznacza, że zasoby są alokowane w najbardziej efektywny ekonomicznie sposób, ale nie implikuje równości ani sprawiedliwości. Mówi się, że gospodarka znajduje się w optymalnym stanie Pareto, kiedy żadne zmiany ekonomiczne nie mogą polepszyć sytuacji jednej osoby bez pogorszenia sytuacji przynajmniej jednej innej.
Efektywność Pareto, nazwana na cześć włoskiego ekonomisty i politologa Vilfredo Pareto (1848-1923), jest głównym filarem ekonomii dobrobytu. Ekonomia neoklasyczna,. obok teoretycznego konstruktu doskonałej konkurencji,. jest używana jako punkt odniesienia do oceny efektywności rzeczywistych rynków – chociaż ani doskonale wydajne, ani doskonale konkurencyjne nie występują poza teorią ekonomii.
Zrozumienie efektywności Pareto
Hipotetycznie, gdyby istniała doskonała konkurencja, a zasoby byłyby wykorzystywane do maksymalnej wydajności, to każdy byłby na swoim najwyższym poziomie życia, czyli efektywności Pareto. Ekonomiści Kenneth Arrow i Gerard Debreu wykazali teoretycznie, że przy założeniu doskonałej konkurencji i gdzie wszystkie towary i usługi są zbywalne na konkurencyjnych rynkach przy zerowych kosztach transakcyjnych,. gospodarka będzie zmierzać w kierunku efektywności Pareto.
W każdej sytuacji innej niż efektywność Pareto można dokonać pewnych zmian w alokacji zasobów w gospodarce, tak że przynajmniej jedna osoba zyskuje, a żadna jednostka nie traci na zmianie. Jedynie zmiany w alokacji zasobów, które spełniają ten warunek, są uważane za ruchy w kierunku efektywności Pareto. Taka zmiana nazywana jest poprawą Pareto.
Poprawa Pareto ma miejsce, gdy zmiana alokacji nikomu nie szkodzi i pomaga przynajmniej jednej osobie, biorąc pod uwagę wstępną alokację dóbr dla zbioru osób. Teoria sugeruje, że ulepszenia Pareto będą nadal zwiększać wartość gospodarki, dopóki nie osiągnie równowagi Pareto, w której nie można już dokonać żadnych ulepszeń Pareto. I odwrotnie, gdy gospodarka osiąga wydajność Pareto, każda zmiana w alokacji zasobów pogorszy sytuację przynajmniej jednej osoby.
Efektywność Pareto w praktyce
W praktyce praktycznie niemożliwe jest podjęcie jakichkolwiek działań społecznych, takich jak zmiana polityki gospodarczej, bez pogorszenia sytuacji choćby jednej osoby, dlatego inne kryteria efektywności ekonomicznej znalazły szersze zastosowanie w ekonomii.
Należą do nich:
Kryterium jednomyślności Buchanana: zgodnie z którym zmiana jest skuteczna, jeśli wszyscy członkowie społeczeństwa jednomyślnie się na nią zgadzają.
Efektywność Kaldora-Hicksa: zgodnie z którą zmiana jest skuteczna, jeśli korzyści dla zwycięzców wynikające ze zmiany alokacji przeważają nad szkodą dla przegranych.
Twierdzenie Coase'a : które mówi, że jednostki mogą targować się o zyski i straty, aby osiągnąć ekonomicznie efektywny wynik na konkurencyjnych rynkach bez kosztów transakcyjnych.
Te alternatywne kryteria efektywności ekonomicznej w pewnym stopniu rozluźniają surowe wymagania czystej efektywności Pareto w pragmatycznym interesie realnej polityki i podejmowania decyzji.
Oprócz zastosowań w ekonomii, koncepcję ulepszeń Pareto można znaleźć w wielu dziedzinach naukowych, gdzie symulowane są i badane kompromisy w celu określenia liczby i rodzaju realokacji zmiennych zasobów niezbędnych do osiągnięcia wydajności Pareto.
W świecie biznesu menedżerowie fabryk mogą przeprowadzać próby ulepszeń Pareto, w których realokują zasoby pracy, aby spróbować zwiększyć produktywność pracowników montażowych bez, na przykład, zmniejszenia produktywności pracowników zajmujących się pakowaniem i wysyłką.
##Przegląd najważniejszych wydarzeń
Czysta efektywność Pareto istnieje tylko w teorii, choć gospodarka może zmierzać w kierunku efektywności Pareto.
Do kształtowania polityki gospodarczej często stosuje się alternatywne kryteria efektywności ekonomicznej oparte na efektywności Pareto, ponieważ bardzo trudno jest dokonać jakiejkolwiek zmiany, która nie pogorszy żadnej jednostki.
Efektywność Pareto ma miejsce wtedy, gdy gospodarka ma swoje zasoby i dobra przydzielone na maksymalnym poziomie efektywności i nie można dokonać żadnej zmiany bez pogorszenia sytuacji.
