Sveifluatvinnuleysi
Hvað er hagsveifluatvinnuleysi?
Sveifluatvinnuleysi er sá þáttur heildaratvinnuleysis sem stafar beint af hagsveiflu uppsveiflu og niðursveiflu. Atvinnuleysi eykst venjulega í samdrætti og minnkar í efnahagsþenslu. Að draga úr sveiflukenndu atvinnuleysi í samdrætti er mikil hvatning á bak við nám í hagfræði og markmið hinna ýmsu stefnutækja sem stjórnvöld nota til að örva hagkerfið.
Skilningur á sveiflukenndu atvinnuleysi
Sveifluatvinnuleysi tengist óreglulegum upp- og niðursveiflum, eða hagsveifluþróun í vexti og framleiðslu, mæld með vergri landsframleiðslu (VLF), sem eiga sér stað innan hagsveiflunnar. Flestar hagsveiflur snúast á endanum við, niðursveiflan færist yfir í uppsveiflu og síðan kemur önnur niðursveifla.
Hagfræðingar lýsa hagsveifluatvinnuleysi sem afleiðingu þess að fyrirtæki hafa ekki næga eftirspurn eftir vinnuafli til að ráða alla þá sem eru að leita að vinnu á þeim tímapunkti í hagsveiflunni. Þegar eftirspurn eftir vöru og þjónustu minnkar getur verið samsvarandi samdráttur í framboðsframleiðslu til að vega upp á móti. Þar sem framboðið minnkar þarf færri starfsmenn til að uppfylla lægri kröfur um framleiðslumagn. Þeir starfsmenn sem ekki er lengur þörf á verður leyst úr haldi hjá fyrirtækinu, sem leiðir til atvinnuleysis þeirra.
Þegar hagkerfið minnkar er hagsveiflan lág og hagsveifluatvinnuleysi mun aukast. Á hinn bóginn, þegar hagsveiflur eru í hámarki, mun hagsveifluatvinnuleysi hafa tilhneigingu til að vera lítið, vegna þess að mikil eftirspurn er eftir vinnuafli.
Dæmi um hagsveifluatvinnuleysi
Í fjármálakreppunni 2008 sprakk húsnæðisbólan og samdrátturinn mikli hófst. Eftir því sem sífellt fleiri lántakendur stóðu ekki undir skuldbindingum sem tengdust húsnæði sínu og skilyrði til nýrra lána verða strangari, dró úr eftirspurn eftir nýbyggingum.
Með heildarfjölda atvinnulausra klifra, og fleiri lántakendur geta ekki haldið uppi greiðslum á heimilum sínum, voru fleiri eignir háðar fullnustu, sem olli því að eftirspurn eftir byggingu enn minni. Fyrir vikið urðu um það bil 1,5 milljónir starfsmanna á byggingarsviði atvinnulausir. Þessi aukning atvinnuleysis var sveiflukennt atvinnuleysi.
Þegar hagkerfið tók við sér á næstu árum fór fjármálageirinn aftur í arðsemi og fór að lána meira. Fólk byrjaði aftur að kaupa hús eða endurbæta þau sem fyrir voru, sem varð til þess að verð á fasteignum hækkaði enn og aftur. Byggingarstörf skiluðu sér aftur til að mæta þessari endurnýjuðu eftirspurn í húsnæðisgeiranum og hagsveifluatvinnuleysi minnkaði.
Margar tegundir atvinnuleysis eru oft til á sama tíma.
Sveiflubundið á móti öðrum tegundum atvinnuleysis
Sveifluatvinnuleysi er einn helsti flokkur atvinnuleysis eins og viðurkennt er af hagfræðingum. Aðrar tegundir eru byggingaratvinnuleysi,. árstíðabundið, núningsbundið og stofnanaatvinnuleysi.
Skipulagt atvinnuleysi
Frekar en að vera af völdum ebbs og flæðis hagsveiflunnar, er skipulagsatvinnuleysi af völdum grundvallarbreytinga í samsetningu hagkerfisins - til dæmis störf sem töpuðust í vagna-svipugeiranum þegar bifreiðar urðu allsráðandi. Það er misræmi á milli framboðs og eftirspurnar eftir ákveðinni færni á vinnumarkaði.
Núningsatvinnuleysi
Núningsatvinnuleysi er skammtímaatvinnuleysi sem stafar af raunverulegu ferli þess að yfirgefa eitt starf til að hefja annað, þar á meðal tíma sem þarf til að leita að nýju starfi. Það gerist náttúrulega jafnvel í vaxandi, stöðugu hagkerfi og er í raun til bóta, þar sem það gefur til kynna að launþegar séu að leita að betri stöðu.
Stofnanaatvinnuleysi
Stofnanaatvinnuleysi samanstendur af þeim hluta atvinnuleysis sem rekja má til stofnanafyrirkomulags, svo sem lögum um há lágmarkslaun, mismunun í ráðningaraðferðum eða mikilli stéttarfélögum. Það stafar af langtíma eða varanlegum stofnanaþáttum og hvata í hagkerfinu.
Árstíðabundið atvinnuleysi
Árstíðabundið atvinnuleysi á sér stað þar sem kröfur breytast frá einu tímabili til annars. Þessi flokkur getur falið í sér hvaða starfsmenn sem hafa störf sem eru háð tilteknu tímabili. Opinber atvinnuleysistölfræði verður oft leiðrétt eða sléttuð til að taka tillit til árstíðabundins atvinnuleysis. Þetta er þekkt sem „ árstíðarleiðrétting “.
Til dæmis geta kennarar talist árstíðabundnir, byggt á því að flestir skólar í Bandaríkjunum hætta eða takmarka starfsemi á sumrin. Á sama hátt geta byggingarstarfsmenn sem búa á svæðum þar sem framkvæmdir á köldum mánuðum eru krefjandi missa vinnu á veturna. Sumar verslanir ráða árstíðabundið starfsfólk yfir vetrarfríið til að stjórna aukinni sölu betur og losa þá starfsmenn eftir frí þegar eftirspurn minnkar.
Sérstök atriði
Í flestum tilfellum eru nokkrar tegundir atvinnuleysis til staðar á sama tíma. Að undanskildu hagsveifluatvinnuleysi geta hinir flokkarnir átt sér stað jafnvel á hámarksbilum hagsveiflna, þegar sagt er að hagkerfið sé í eða nálægt fullri atvinnu.
Hápunktar
Sveifluatvinnuleysi er áhrif efnahagssamdráttar eða þenslu á heildaratvinnuleysi.
Sveifluatvinnuleysi er einn þáttur af mörgum sem stuðlar að heildaratvinnuleysi, þar á meðal árstíðabundnir, skipulags-, núnings- og stofnanaþættir.
Sveifluatvinnuleysi eykst almennt í samdrætti og minnkar í efnahagsþenslu og er megináhersla hagstjórnar.
