Stöðugt hagkerfi

Hvað er stöðugt hagkerfi?

Stöðugt hagkerfi er hagkerfi sem er byggt upp til að koma á jafnvægi milli vaxtar og umhverfisheilleika. Stöðugt hagkerfi leitast við að finna jafnvægi milli framleiðsluaukningar og fólksfjölgunar. Í stöðugu ríkishagkerfi væri íbúafjöldinn stöðugur með fæðingartíðni sem samsvarar náið dánartíðni og framleiðslutíðni sem samsvarar á sama hátt afskriftir eða neyslu á vörum.

Stöðugt hagkerfi miðar að hagkvæmri nýtingu náttúruauðlinda og leitast einnig við sanngjarna skiptingu auðsins sem myndast við uppbyggingu þessara auðlinda. Í stöðugu hagkerfi yrði árangur mældur með því hversu stöðug verg landsframleiðsla (VLF) er, frekar en að hagvöxtur sé helsti mælikvarði á efnahagslega heilsu.

Að skilja stöðugt hagkerfi

Stöðugt hagkerfi leitar stöðugleika til langs tíma og getur verið dæmt á staðbundinn, svæðisbundinn eða landsvísu. Stöðugt hagkerfi myndi samt vaxa og dragast saman, en hugmyndin er að lágmarka alvarleika þessara sveiflna. Vist- og umhverfishagfræðingar – helstu stuðningsmenn hugmyndarinnar um stöðugt hagkerfi – hafa lengi haldið því fram að umhverfið geti ekki staðið undir ótakmörkuðum vexti framleiðslu og auðs. Röksemdafærsla þeirra er sú að stöðugur hagvöxtur sé nátengdur hraðari neyslu á skornum náttúruauðlindum og það kosti aukið vistspor.

Hugmyndin um stöðugt hagkerfi nær í raun aftur til klassískrar hagfræði, þó að það sé nú oftar tengt við hagfræðinginn Herman Daly. Hagfræðingar, eins og John Stuart Mill, David Ricardo og Adam Smith, gerðu allir ráð fyrir að vöxtur myndi að lokum ná hálendi þar sem samkeppnisforskot, verkaskipting og auðlindaframboð næðu náttúrulegum mörkum. Án hagvaxtar var búist við að fólksfjölgun myndi eðlilega ná jafnvægi. Í reynd hefur tæknin og misjafnt eðli efnahagsþróunar á heimsvísu hins vegar gert lengri vaxtarskeið en áður var talið mögulegt.

Upp úr 1970 fóru vistfræðilegir hagfræðingar hins vegar að benda á að mannkynið væri að tæma auðlindir hratt og hafa áhrif á náttúruleg vistkerfi á áður óþekktum hraða og í ólýsanlegum mælikvarða . gæti jafnvel þurft að skreppa saman í ferli sem kallast afvöxtur.

Stöðugt hagkerfi vs staðnað hagkerfi

Það er mikilvægt að hafa í huga að stöðugt efnahagskerfi er aðgreint frá stöðnuðu hagkerfi. Í stöðnuðu hagkerfi einkennist skortur á vexti af atvinnuleysi og efnahagslegum sársauka. Stöðugt hagkerfi leitast við að dreifa auði frá framleiðslu víðar og tryggja efnahagslegt öryggi fyrir sem breiðasta fjölda fólks.

Þrátt fyrir að vellíðan manna innan vistfræðilegra takmarkana sé ætlun stöðugs hagkerfis, hafa hagfræðingar haldið áfram að deila um sumt af því hvernig hægt væri að beita þessu hugtaki og hver raunveruleg áhrif yrðu. Það er ekkert nútímahagkerfi sem hægt er að segja að sé stöðugt ástand, en hagfræðingar hafa byrjað að mæla og raða löndum út frá lífeðlisfræðilegum og félagslegum vísbendingum. Flest lönd sem mæld eru með þessum hætti halda áfram að búa við vaxandi auðlindanotkun með misjöfnum niðurstöðum um hvernig þessi vöxtur skilar sér í betra lífi borgaranna. Margar þessara rannsókna benda til þess að auðug lönd þurfi að hafa forystu um að draga úr auðlindanotkun sinni þar sem þróunarþjóðir hafa ekki notið félagslegs ávinnings að því marki að stöðugleiki er æskilegur enn sem komið er.

Ein stærsta áskorunin fyrir talsmenn stöðugs hagkerfis er að lýsa því með orðum sem fólk sem býr í hagkerfum í vexti getur skilið. Stöðug landsframleiðsla er tilgangslaus fyrir flest fólk, svo stuðningsmenn hafa lagt sig fram við að gefa grunnstæðari mynd af því hvernig stöðugt efnahagskerfi gæti litið út.

Dæmi um stöðugt hagkerfi

Til dæmis, undir stöðugu efnahagskerfi, væri samfélag ólíklegra til að sjá útbreidda fasteignaþróun vegna margvíslegrar þrýstings og tilskipana sem settar eru til að vernda vistkerfi. Það myndi þýða að byggingarstarfsemi myndi líklega beinast að endurskipulagningu, endurnýjun rýmis og hugsanlega auka þéttleika frekar en að hreinsa út nýja eign til byggingar.

Einnig yrði lögð áhersla á að nýta eingöngu auðlindir sem hægt er að endurnýja, eins og vatn og sjálfbæra orkugjafa. Þetta myndi hægja á eða algjörlega kæfa þá kröftugri þróun sem mjög iðnvædd samfélög eiga að venjast. Einnig yrði umskipti úr jarðefnaeldsneyti yfir í endurnýjanlega orku eins fljótt og auðið er.

Ennfremur yrði dregið úr starfsháttum eins og að búa til urðunarstaði og aðra staði þar sem úrgangur er geymdur eða fluttur til útlanda. Slík nálgun þýðir líka að heildarframleiðsla þyrfti að vera í jafnvægi við getu til að taka á móti úrgangi sem myndi myndast og draga þannig úr sorpi. Það myndi einnig hvetja til framleiðslu þar sem lokaniðurstöðurnar eru vörur sem geta brotnað niður fljótt frekar en að vera kyrrstæðar og ekki brotna niður, eins og tilfellið með ýmis plastefni.

Þó að engin þjóð hafi náð stöðugu ástandi, hafa verið smærri efnahagseiningar sem ætlað er að ná þessum markmiðum. Það er líka miklu meiri þrýstingur á fyrirtæki núna að huga að umhverfisáhrifum, aðallega vegna aukinnar fjárfestingar í umhverfis-, félags- og stjórnarháttum (ESG).

Hápunktar

• Stöðugt hagkerfi miðar að því að halda landsframleiðslu og auðlindanotkun stöðugri. Stöðugt hagkerfi leitast við að nýta auðlindir á eins skilvirkan hátt og mögulegt er með það að markmiði að hámarka vellíðan mannsins en jafnframt að lágmarka vistfræðileg áhrif.

• Stöðug hagkerfi eru aðgreind frá stöðnuðum hagkerfum, sem einkennast af miklu atvinnuleysi og vaxandi tekjumisskiptingu.

• Það eru engin raunveruleg jafnvægishagkerfi í heiminum. Flest hagkerfi eru enn hagvaxtarmiðuð með aukinni auðlindanotkun.