Meðvirkt vanræksla

Hvað er meðvirk vanræksla?

Meðvirkt gáleysi er vanræksla stefnanda að sýna hæfilega aðgát til öryggis þeirra. Sóknaraðili er sá aðili sem höfðar mál á hendur öðrum aðila (stefnda). Meðvirkt gáleysi getur hindrað endurheimt eða dregið úr bótafjárhæð sem stefnandi fær ef aðgerðir hans auka líkurnar á að atvik hafi átt sér stað. Oft nota sakborningar meðvirku gáleysi sem vörn.

Skilningur á meðvirku vanrækslu

Að ákvarða sök í slysi er mikilvægur þáttur trygginga. Vátryggingartaki getur lagt fram vátryggingarkröfu þar sem leitað er bóta vegna tjóns eða atviks sem fellur undir vátryggingarskírteinið. Vátryggingafélög höfða mál til að tryggja að þau beri einungis ábyrgð á tjóni af völdum vátryggðra viðskiptavina sinna. Jafnframt reyna verjendur vátryggingafélaganna venjulega að takmarka ábyrgð eins og hægt er.

Þegar farið er yfir aðgerðir sem leiddu til slyss, ákvarða vátryggjendur og dómstólar hvernig á að úthluta sök. Ákvörðun um sök mun að lokum leiða til þess að ákveðið er hversu mikið vátryggjandi þarf að greiða vegna vátryggingarkröfunnar. Vátryggjendur leitast við að greiða sem minnst fyrir tjón til að hafa ekki áhrif á arðsemi félagsins.

Í sumum tilfellum getur sá sem hefur frumkvæði að skaðabótakröfu fundist saklaus. Til dæmis, ef eignir vátryggðs eru í samræmi við kóða en skemmdar af stórslysi, er líklegt að vátryggingartaki fái fullar bætur upp að tryggingamörkum. Í öðrum tilfellum má telja að einstaklingur sem leggur fram kröfu hafi átt þátt í tjóninu. Sem dæmi má nefna að krafa um eign sem tapaðist í bruna eftir að vátryggður var upplýstur um gallaða raflögn en valdi að gera það ekki getur talist gáleysi. Dómstólar verða að ákveða hversu mikið tjón varð af hegðun vátryggingartaka - sem er kjarninn í meðvirku gáleysi - og greiðslu gæti lækkað eða hafnað.

Ríkislög

Sum ríki leyfa meðvirku gáleysi ef það er verulegur þáttur í að valda meiðslum stefnanda. Ríkislög ákveða hvernig meðvirk vanræksla hefur áhrif á getu fórnarlambsins til að fá bætur eftir slys eða tjón. Sum ríki leyfa skerðingu á bótum ef fórnarlambið er að hluta til ábyrgt, á meðan önnur neita greiðslu ef fórnarlambið hefur einhverja sök í slysi.

Meðvirkt gáleysi vs samanburðargáleysi

Samanburðargáleysi er notað til að úthluta sök eða sök í kröfu með því að ákvarða hversu mikil sök liggur á milli stefnda og stefnanda. Með samanburðargáleysi er sökinni úthlutað og skaðabætur dæmdar í réttu hlutfalli miðað við hversu mikils gáleysi er. Fjárhæð sem dæmd er í vátryggingarkröfu gæti verið reiknuð sem hér segir: Endurheimtur stefnanda = (Prósenta stefnda af sök * sannað tjón stefnanda).

Þó að meðvirkt gáleysi dragi úr bótafjárhæð sem stefnandi fær, lítur samanburðargáleysi út á að úthluta fjárhagslegri ábyrgð í réttu hlutfalli við þátttöku hvers aðila í að valda atvikinu. Flest ríki Bandaríkjanna hafa tekið upp samanburðargáleysi fram yfir meðvirkt gáleysi annað hvort með lögum eða dómsúrskurði.

Dæmi um meðvirkt gáleysi

Sem dæmi skulum við segja að byggingarstarfsmaður sem verður fyrir langvarandi útsetningu fyrir asbesti fái lungnakrabbamein. Í kjölfarið deyja þeir og fjölskylda þeirra höfðar mál gegn vinnuveitanda sínum fyrir að hafa ekki beitt viðeigandi öryggisráðstöfunum í samræmi við iðnaðarstaðla. Stefndi heldur því fram meðvirku gáleysi með vísan til þess að hinn látni starfsmaður hafi reykt 10 pakka af ósíuðum sígarettum daglega í yfir 20 ár, sem gæti hafa valdið eða stuðlað að krabbameini þeirra. Eftir að hafa úrskurðað sök og dæmt skaðabætur lækkaði dómstóllinn þá fjárhæð sem stefnda átti að greiða á grundvelli vanrækslu stefnanda við að vernda sig gegn lungnakrabbameini.

Hápunktar

• Dómstólar skera úr um hversu mikið tjón varð af athöfnum vátryggingartaka og hægt væri að synja um greiðslu vátryggingar.

• Það gæti skert bætur stefnanda ef vanræksla þeirra jók líkurnar á að atvik komi upp.

• Með meðvirku gáleysi er átt við vanrækslu stefnanda á eigin öryggi.