공개된 선호도
๊ณต๊ฐ๋ ์ ํธ๋๊ฐ ๋ฌด์์ธ๊ฐ์?
ํด ์ค์๋ ์๋ฎค์ผ์จ (Paul Anthony Samuelson)์ด ์ ์ํ ์ด๋ก ์ธ ๊ณ์๋ ์ ํธ๋(Revealed Preferences)๋ ์๋๊ณผ ํ๋ชฉ ๊ฐ๊ฒฉ์ด ์ผ์ ํ ๋ ์๋น์ ํ๋์ด ์ ํธ๋๋ฅผ ๋ํ๋ด๋ ๊ฐ์ฅ ์ข์ ์งํ๋ผ๊ณ ๋งํฉ๋๋ค.
๋๋ฌ๋ ์ ํธ๋ ์ดํด
์ค๋ซ๋์ ์๋น์ ํ๋, ํนํ ์๋น์ ์ ํ์ ํจ์ฉ์ ๊ฐ๋ ์ ํตํด ์ดํด๋์์ต๋๋ค. ๊ฒฝ์ ํ์์ ํจ์ฉ์ ์๋น์๊ฐ ์ ํ, ์๋น์ค ๋๋ ๊ฒฝํํ ์ด๋ฒคํธ๋ฅผ ๊ตฌ๋งคํ์ฌ ์ป๋ ๋ง์กฑ์ด๋ ์ฆ๊ฑฐ์์ ๋ํ๋ ๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ํจ์ฉ์ ๋ ผ์์ ์ฌ์ง๊ฐ ์๋ ์ฉ์ด๋ก ์๋ํํ๊ธฐ๊ฐ ๋งค์ฐ ์ด๋ ค์ฐ๋ฉฐ 20์ธ๊ธฐ ์ด์ ๊ฒฝ์ ํ์๋ค์ ํจ์ฉ์ ๋ํ ๋ง์ฐํ ์์กด์ ๋ํด ๋ถํํ์ต๋๋ค. ๋์ฒด ์ด๋ก ์ด ๊ณ ๋ ค๋์์ง๋ง ์๋น์ ํ๋์ด ํจ์ฉ์ ๊ธฐ๋ฐ์ ๋์ง ์๊ณ ์๋์ ์ผ๋ก ๋ ผ์์ ์ฌ์ง๊ฐ ์๋ ์์์ ๊ฐ์ ์ ์์กดํ๋ ๊ด์ฐฐ ๊ฐ๋ฅํ ํ๋์ ๊ธฐ์ดํ๋ค๊ณ ๊ฐ์ ํ Samuelson์ "Revealed Preference Theory"๊น์ง ๋ชจ๋ ์ ์ฌํ๊ฒ ๋นํ๋์์ต๋๋ค.
๊ณ์๋ ์ ํธ๋๋ ์๋น์ ์ ํธ๋๋ฅผ ์ธก์ ํ๋ ๊ฐ์ฅ ์ข์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๊ตฌ๋งค ํ๋์ ๊ด์ฐฐํ๋ ๊ฒ์ด๋ผ๊ณ ์ฃผ์ฅํ๋ ๊ฐ์ธ์ ์๋น ํจํด์ ๊ดํ ๊ฒฝ์ ์ด๋ก ์ ๋๋ค. ๊ณ์์ ํธ์ด๋ก ์ ์๋น์๊ฐ ํฉ๋ฆฌ์ ์ด๋ผ๋ ๊ฐ์ ์์ ์๋ํฉ๋๋ค. ๋ค์ ๋งํด, ๊ทธ๋ค์ ๊ทธ๋ค์๊ฒ ๊ฐ์ฅ ์ ํฉํ ๊ตฌ๋งค ๊ฒฐ์ ์ ๋ด๋ฆฌ๊ธฐ ์ ์ ์ผ๋ จ์ ๋์์ ๊ณ ๋ คํ์ ๊ฒ์ ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์๋น์๊ฐ ์งํฉ ์ค์์ ํ๋์ ์ต์ ์ ์ ํํ๋ค๊ณ ๊ฐ์ ํ ๋ ์ด ์ต์ ์ด ์ ํธ๋๋ ์ต์ ์ด์ด์ผ ํฉ๋๋ค.
๊ณต๊ฐ๋ ์ ํธ ์ด๋ก ์ ๊ฐ๊ฒฉ๊ณผ ์์ฐ ์ ์ฝ์ ๋ฐ๋ผ ์ ํธ ์ต์ ์ด ๋ณ๊ฒฝ๋ ์ฌ์ง๋ฅผ ํ์ฉํฉ๋๋ค. ์ ์ฝ ์กฐ๊ฑด์ ๊ฐ ์ง์ ์์ ์ ํธํ๋ ์ ํธ๋๋ฅผ ์กฐ์ฌํจ์ผ๋ก์จ ๋ค์ํ ๊ฐ๊ฒฉ ์ฑ ์ ๋ฐ ์์ฐ ์ ์ฝ ํ์์ ์ฃผ์ด์ง ์ธ๊ตฌ์ ์ ํธ ํ๋ชฉ์ ๋ํ ์ผ์ ์ ์์ฑํ ์ ์์ต๋๋ค. ์ด๋ก ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด ์๋น์์ ์์ฐ์ด ์ฃผ์ด์ง๋ฉด ํด๋น ๋ฌถ์์ด ์ ๋ ดํ๊ฒ ์ ์ง๋๋ ํ ๋์ผํ ์ํ ๋ฌถ์("์ ํธํ๋" ๋ฌถ์)์ ์ ํํ ๊ฒ์ ๋๋ค. ํนํ ๋ฌถ์ ์ํ์ ๊ตฌ๋งคํ ์ ์๊ฒ ๋ ๊ฒฝ์ฐ์๋ง ๋ ์ ๋ ดํ๊ณ ๋ ๋ฐ๋์งํ ์ํ ๋ฌถ์์ผ๋ก ์ ํํ ๊ฒ์ ๋๋ค.
๊ณ์์ ํธ์ด๋ก ์ ์๋ ์๋๋ Jeremy Bentham์ด ๋ง๋ ํ๊ณํจ์ฉ์ด๋ก ์ ํ์ฅํ๋ ๊ฒ์ด์๋ค. ์ ์ฉ์ฑ ๋๋ ์ฌํ์ ์ฆ๊ฑฐ์์ ์๋ํํ๊ธฐ๊ฐ ๋งค์ฐ ์ด๋ ต๊ธฐ ๋๋ฌธ์ Samuelson์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฐพ๊ธฐ ์์ํ์ต๋๋ค. ๊ทธ ์ดํ๋ก ๊ณ์ ์ ํธ ์ด๋ก ์ ๋ง์ ๊ฒฝ์ ํ์ ๋ค์ ์ํด ํ์ฅ๋์ด ์๋น ํ๋์ ์ฃผ์ ์ด๋ก ์ผ๋ก ๋จ์ ์์ต๋๋ค. ์ด๋ก ์ ์๋น์ ์ ํ์ ์ค์ฆ์ ์ผ๋ก ๋ถ์ํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ๊ณตํ๋ ๋ฐ ํนํ ์ ์ฉํฉ๋๋ค.
๋๋ฌ๋ ์ ํธ๋์ ์ธ ๊ฐ์ง ๊ณต๋ฆฌ
๊ฒฝ์ ํ์๋ค์ด ๊ณ์์ ํธ์ด๋ก ์ ๋ฐ์ ์ํค๋ฉด์ ๊ทธ๋ค์ ๊ณ์์ ํธ์ ์ธ ๊ฐ์ง ๊ธฐ๋ณธ ๊ณต๋ฆฌ, ์ฆ ์ฝํ ๊ณต๋ฆฌ, ๊ฐํ ๊ณต๋ฆฌ, ์ผ๋ฐํ๋ ๊ณต๋ฆฌ๋ฅผ ํ์ธํ์ต๋๋ค.
๊ณต๊ฐ๋ ์ ํธ๋(WARP)์ ์ฝํ ๊ณต๋ฆฌ: ์ด ๊ณต๋ฆฌ๋ ์ฃผ์ด์ง ์๋๊ณผ ๊ฐ๊ฒฉ์์ ํ ์ ํ์ด๋ ์๋น์ค๋ฅผ ๋ค๋ฅธ ์ ํ์ด๋ ์๋น์ค ๋์ ๊ตฌ๋งคํ๋ฉด ์๋น์๋ก์ ํญ์ ๊ฐ์ ์ ํ์ ํ ๊ฒ์ด๋ผ๊ณ ๋งํฉ๋๋ค. ์ฝํ ๊ณต๋ฆฌ๋ ๋ํ ์ฐ๋ฆฌ๊ฐ ํ๋์ ํน์ ์ ํ์ ๊ตฌ์ ํ๋ ๊ฒฝ์ฐ ๋ ์ ๋ ดํ๊ฑฐ๋, ํธ์์ฑ์ ๋์ด๊ฑฐ๋, ํ์ง์ด ๋ ์ข์ง ์๋ค๋ฉด(์ฆ, ๋ ๋ง์ ํํ์ ์ ๊ณตํ์ง ์๋ ํ) ๋ค๋ฅธ ์ ํ์ด๋ ๋ธ๋๋๋ฅผ ์ ๋ ์ฌ์ง ์์ ๊ฒ์ด๋ผ๊ณ ๋งํฉ๋๋ค. ์๋น์๋ก์ ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ฐ๋ฆฌ๊ฐ ์ ํธํ๋ ๊ฒ์ ์ด ๊ฒ์ด๊ณ ์ฐ๋ฆฌ์ ์ ํ์ ์ผ๊ด๋ ๊ฒ์ด๋ฏ๋ก ์ฝํ ๊ณต๋ฆฌ๋ฅผ ์์ํฉ๋๋ค.
SARP(Strong Axiom of Revealed Preference): ์ด ๊ณต๋ฆฌ๋ ์ ํํ ์ ์๋ ์ฌํ๊ฐ ๋ ๊ฐ์ง๋ฟ์ธ 2์ฐจ์ ์ธ๊ณ์์ ๊ฐํ๊ณ ์ฝํ ํ๋์ด ๋๋ฑํ๊ฒ ๋ํ๋๋ค๋ ๊ฒ์ ๋๋ค.
๊ณต๊ฐ๋ ์ ํธ๋์ ์ผ๋ฐํ ๊ณต๋ฆฌ(GARP): ์ด ๊ณต๋ฆฌ๋ ์ฃผ์ด์ง ์์ค์ ์๋ ๋ฐ/๋๋ ๊ฐ๊ฒฉ์ ๋ํด ํ๋ ์ด์์ ์๋น ๋ฒ๋ค์์ ๋์ผํ ์์ค์ ์ด์ต์ ์ป๋ ๊ฒฝ์ฐ๋ฅผ ๋ค๋ฃน๋๋ค. ์ฆ, ์ด ๊ณต๋ฆฌ๋ ํจ์ฉ์ ๊ทน๋ํํ๋ ๊ณ ์ ํ ๋ฌถ์์ด ์๋ ๊ฒฝ์ฐ๋ฅผ ์ค๋ช ํฉ๋๋ค.
๊ณต๊ฐ๋ ์ ํธ๋์ ์
๊ณ์๋ ์ ํธ ์ด๋ก ์์ ์ค๋ช ๋ ๊ด๊ณ์ ์๋ก์, 1ํ์ด๋์ ํฌ๋๋ฅผ ๊ตฌ๋งคํ๋ ์๋น์ X๋ฅผ ์๊ฐํด ๋ณด์ญ์์ค. ๊ณ์์ ํธ์ด๋ก ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด ์๋น์ X๋ ๊ทธ ํฌ๋ 1ํ์ด๋์ ๊ฐ๊ฒฉ์ด ๊ฐ๊ฑฐ๋ ๋ ์ผ ๋ค๋ฅธ ๋ชจ๋ ํ๋ชฉ๋ณด๋ค 1ํ์ด๋์ ํฌ๋๋ฅผ ๋ ์ ํธํ๋ค๊ณ ๊ฐ์ ํฉ๋๋ค. ์๋น์ X๋ ์์ ์ด ๊ฐ๋นํ ์ ์๋ ๋ค๋ฅธ ๋ชจ๋ ํ๋ชฉ๋ณด๋ค 1ํ์ด๋์ ํฌ๋๋ฅผ ์ ํธํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์, 1ํ์ด๋์ ํฌ๋๋ฅผ ๊ฐ๋นํ ์ ์๊ฒ ๋ ๊ฒฝ์ฐ์๋ง ํด๋น ํฌ๋ ํ์ด๋ ์ด์ธ์ ๊ฒ์ ๊ตฌ๋งคํ ๊ฒ์ ๋๋ค. ํฌ๋ 1ํ์ด๋๋ฅผ ๊ฐ๋นํ ์ ์๊ฒ ๋๋ฉด ์๋น์ X๋ ๋ ์ ํธ๋๋ ๋์ฒด ํ๋ชฉ์ผ๋ก ์ด๋ํ ๊ฒ์ ๋๋ค.
๋๋ฌ๋ ์ ํธ ์ด๋ก ์ ๋ํ ๋นํ
์ผ๋ถ ๊ฒฝ์ ํ์๋ค์ ๊ณ์์ ํธ์ด๋ก ์ด ๋๋ฌด ๋ง์ ๊ฐ์ ์ ํ๊ณ ์๋ค๊ณ ๋งํฉ๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ์๋น์์ ์ ํธ๋๊ฐ ์๊ฐ์ด ์ง๋๋ ์ผ์ ํ๊ฒ ์ ์ง๋๋ค๋ ๊ฒ์ ์ด๋ป๊ฒ ํ์ ํ ์ ์์ต๋๊น? ํน์ ์์ ์ ํ๋์ด ๋ฐ๋ก ๊ทธ ์์ ์ ์๋น์ ์ ํธ๋ ์ฒ๋์ ์ผ๋ถ๋ฅผ ๋๋ฌ๋ธ๋ค๋ ๊ฒ์ด ๊ฐ๋ฅํ์ง ์์ต๋๊น? ์๋ฅผ ๋ค์ด, ์ค๋ ์ง์ ์ฌ๊ณผ๋ง ๊ตฌ๋งคํ ์ ์๊ณ ์๋น์๊ฐ ์ฌ๊ณผ๋ฅผ ์ ํํ๋ค๋ฉด, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ถ๋ช ํ ์ฌ๊ณผ๊ฐ ์ค๋ ์ง๋ณด๋ค ์ ํธ๋๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ฐํ์ก๋ค๊ณ ๋งํ ์ ์์ต๋๋ค.
์ ํธ๋๊ฐ ํ ์์ ์์ ๋ค๋ฅธ ์์ ์ผ๋ก ๋ณ๊ฒฝ๋์ง ์๊ณ ์ ์ง๋๋ค๋ ๊ฐ์ ์ ๋ท๋ฐ์นจํ ์ฆ๊ฑฐ๋ ์์ต๋๋ค. ํ์ค ์ธ๊ณ์๋ ๋ง์ ๋์์ด ์์ต๋๋ค. ์ด๋ค ์ ํ์ด๋ ์ ํ ์ธํธ ๋๋ ํ๋ ์ต์ ์ด ์ฌ๊ณผ๋ฅผ ์ฌ๋ ๊ฒ๋ณด๋ค ์ฐ์ ์ ์ผ๋ก ๊ฑฐ์ ๋์๋์ง๋ฅผ ๊ฒฐ์ ํ๋ ๊ฒ์ ๋ถ๊ฐ๋ฅํฉ๋๋ค.
ํ์ด๋ผ์ดํธ
๊ณ์์ ํธ์ด๋ก ์ ์๋น์๊ฐ ํฉ๋ฆฌ์ ์ด๋ผ๋ ๊ฐ์ ์์ ์๋ํฉ๋๋ค.
๊ณต๊ฐ๋ ์ ํธ๋์ ์ธ ๊ฐ์ง ๊ธฐ๋ณธ ๊ณต๋ฆฌ๋ WARP, SARP ๋ฐ GARP์ ๋๋ค.
1938๋ ๋ฏธ๊ตญ ๊ฒฝ์ ํ์ Paul Anthony Samuelson์ด ์ ์ํ ์ด๋ก ์ธ ๊ณ์๋ ์ ํธ๋(Revealed Preferences)๋ ์๋๊ณผ ํ๋ชฉ ๊ฐ๊ฒฉ์ด ์ผ์ ํ๊ฒ ์ ์ง๋๋ ๊ฒฝ์ฐ ์๋น์ ํ๋์ด ์ ํธ๋๋ฅผ ๋ํ๋ด๋ ๊ฐ์ฅ ์ข์ ์งํ๋ผ๊ณ ๋งํฉ๋๋ค.