X-효율
X-Efficiency๋ ๋ฌด์์ ๋๊น?
X ํจ์จ์ฑ์ ๋ถ์์ ๊ฒฝ์ ์กฐ๊ฑด์์ ๊ธฐ์ ์ด ์ ์งํ๋ ํจ์จ์ฑ์ ์ ๋๋ฅผ ๋ํ๋ ๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๋งฅ๋ฝ์์ ํจ์จ์ฑ์ ํ์ฌ๊ฐ ์ง์ ์์ฐ์ฑ ๋ฐ ์ ์กฐ ํจ์จ์ฑ์ ํฌํจํ์ฌ ํฌ์ ๋ฌผ๋ก๋ถํฐ ์ต๋์ ์ฐ์ถ๋ฌผ์ ์ป๋ ๊ฒ์ ์๋ฏธํฉ๋๋ค. ๊ฒฝ์์ด ์น์ดํ ์์ฅ์์ ๊ธฐ์ ์ ๊ฐ๋ ฅํ ์ด์ค๊ณผ ์ง์์ ์ธ ์กด์์ ๋ณด์ฅํ๊ธฐ ์ํด ๊ฐ๋ฅํ ํ ํจ์จ์ ์ด์ด์ผ ํฉ๋๋ค. ๋ ์ ๋๋ ์ด์ค ๊ณผ ๊ฐ์ ๋ถ์์ ํ ๊ฒฝ์ ์ํฉ์์๋ ๊ทธ๋ ์ง ์์ต๋๋ค .
X-Efficiency ์ดํดํ๊ธฐ
X ํจ์จ์ฑ์ ๊ธฐ์ ์ ์์ฅ์์์ ๋นํฉ๋ฆฌ์ ์ธ ํ๋์ ๋ํ๋ ๋๋ค. ์ ํต์ ์ธ ์ ๊ณ ์ ํ ๊ฒฝ์ ํ์ ๊ธฐ์ ์ด ํฉ๋ฆฌ์ ์ธ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ์ด์๋๋ค๊ณ ๊ฐ์ ํ์ต๋๋ค. ์ฆ, ์์ฅ์ด ๋นํจ์จ์ ์ผ ๋๋ ๊ฐ๋ฅํ ํ ๊ฐ์ฅ ๋ฎ์ ๋น์ฉ์ผ๋ก ์์ฐ์ ๊ทน๋ํํ๋ค๋ ์๋ฏธ์ ๋๋ค. ํ๋ฒ๋ ๊ต์์ด์ ๊ฒฝ์ ํ์์ธ Harvey Leibenstein์ ๊ธฐ์ ์ ํญ์ ํฉ๋ฆฌ์ ์ด๋ผ๋ ๋ฏฟ์์ ๋์ ํ์ผ๋ฉฐ ์ด๋ฅผ ์๋ ค์ง์ง ์์ ๋๋ x ํจ์จ์ฑ์ ๋ํด "X"๋ผ๊ณ ๋ถ๋ ์ต๋๋ค. ์ค์ ๊ฒฝ์์ด ์๋ ์ํฉ์์ ๊ธฐ์ ์ ์ด์์ ๋นํจ์จ์ฑ์ ๋ํด ๋ ๊ด๋ํฉ๋๋ค. x-ํจ์จ์ฑ์ ๊ฐ๋ ์ ๊ฒฝ์ ํ๊ฒฝ์์ ํ์ฌ๊ฐ ์ผ๋ง๋ ๋ ํจ์จ์ ์ผ์ง ์ถ์ ํ๋ ๋ฐ ์ฌ์ฉ๋ฉ๋๋ค .
์ฐํฌ๋ผ์ด๋์์ ํ์ด๋ Harvey Leibenstein(1922-1994)์ X-ํจ์จ๊ณผ ๊ฒฝ์ ๋ฐ์ , ์ฌ์ฐ๊ถ, ๊ธฐ์ ๊ฐ, ๊ด๋ฃ์ ์ ๋ํ ๋ค์ํ ์์ฉ์ ์ ์ธํ๊ณ ๋ ํ๋ฒ๋ ๋ํ์ ๊ต์๋ก ์ ๊ฐ๋ฐ ๊ตญ๊ฐ์ ๋น๊ณค ์ํ์ ๊นจ๊ธฐ ์ํ ํด๊ฒฐ์ฑ ์ ์ฐพ๋ ๊ฒ์ ๋ชฉํ๋ก ํฉ๋๋ค.
x-ํจ์จ์ ๊ณ์ฐํ ๋ ๋ฐ์ดํฐ ํฌ์ธํธ๋ ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์ฐ์ ์ ๋ํํ๋๋ก ์ ํํ ๋ค์ ํ๊ท ๋ถ์์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๋ชจ๋ธ๋ง๋ฉ๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ์ํ์ ํ์ฌ์ ๋ํ ๋จ์ผ ๋ฐ์ดํฐ ํฌ์ธํธ๋ฅผ ์ป๊ธฐ ์ํด ์ด ๋น์ฉ์ ์ด ์์ฐ์ผ๋ก ๋๋์ด ํ๋จํ ์ ์์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ฐ ๋ค์ ํ๊ท ๋ถ์์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๋ชจ๋ ์ํ์ ๋ํ ๋ฐ์ดํฐ ํฌ์ธํธ๋ฅผ ๋น๊ตํ์ฌ ๊ฐ์ฅ x-ํจ์จ์ ์ด๋ฉฐ ๋๋ค์๊ฐ ํด๋นํ๋ ์์น๋ฅผ ์๋ณํฉ๋๋ค. ์ด ๋ถ์์ ํน์ ๋ถ๋ฌธ์ด ์ผ๋ง๋ x-ํจ์จ์ ์ธ์ง ์์๋ณด๊ธฐ ์ํด ํน์ ๊ตญ๊ฐ์ ๋ํด ์ํํ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ํน์ ๋ถ๋ฌธ์ ๋ํด ๊ตญ๊ฒฝ์ ๋์ด ์ง์ญ ๋ฐ ๊ดํ ๊ถ ๋ณ๋์ ํ์ธํ ์ ์์ต๋๋ค.
X-Efficiency์ ์ญ์ฌ
Leibenstein์ American Economic Review์ ์ค๋ฆฐ "Allocative Efficiency vs. 'X-Efficiency'"๋ผ๋ ์ ๋ชฉ์ 1966๋ ๋ ผ๋ฌธ์์ x-ํจ์จ์ฑ์ ๊ฐ๋ ์ ์ ์ํ์ต๋๋ค. ํ ๋น ํจ์จ์ฑ ์ ํ์ฌ์ ํ๊ณ ๋น์ฉ์ด ๊ฐ๊ฒฉ๊ณผ ๊ฐ์ ๋ ๋ฐ์ํ๋ฉฐ ํด๋น ์ฐ์ ์์ ๊ฒฝ์์ด ๋งค์ฐ ๋์ ๋ ๋ฐ์ํ ์ ์์ต๋๋ค. 1966๋ ์ด์ ์ ๊ฒฝ์ ํ์๋ค์ ํ ๋น ํจ์จ์ฑ์ ์ํฉ์ ์ ์ธํ๊ณ ๋ ๊ธฐ์ ์ด ํจ์จ์ ์ด๋ผ๊ณ ๋ฏฟ์์ต๋๋ค. Leibenstein์ ์์ฐ์ ์ต๋ํํ๊ฑฐ๋ ์์ฐ ๋น์ฉ์ ์ต์ํํ์ง ๋ชปํ๋ ์์ธ์ด ๊ฒฝ์์ง์ด๋ ๊ทผ๋ก์์๊ฒ ์กด์ฌํ ์ ์๋ ์ธ์ ์์๋ฅผ ๋์ ํ์ต๋๋ค.
๋ ผ๋ฌธ์ ์์ฝ ์น์ ์์ Leibenstein์ "๋ฏธ์ ๊ฒฝ์ ์ด๋ก ์ ๋ง์ ๊ฒฝ์ฐ์ ํจ์ฌ ๋ ์ค์ํ ๋ค๋ฅธ ์ ํ์ ํจ์จ์ฑ์ ๋ฐฐ์ ํ ํ ๋น ํจ์จ์ฑ์ ์ด์ ์ ๋ง์ถ๊ณ ์์ต๋๋ค. ๋ํ '๋นํ ๋น ํจ์จ์ฑ'์ ๊ฐ์ ์ ์ฑ์ฅ์ ๊ณผ์ ." Leibenstein์ ๊ธฐ์ ์ ์ด๋ก ์ด ๋น์ฉ ์ต์ํ์ ์์กดํ์ง ์๋๋ค๋ ๊ฒฐ๋ก ์ ๋ด๋ ธ์ต๋๋ค. ์คํ๋ ค, ๋จ์ ๋น์ฉ์ x-ํจ์จ์ ์ํด ์ํฅ์ ๋ฐ์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ ์ฐจ๋ก๋ก "๊ฒฝ์ ์๋ ฅ์ ์ ๋์ ๊ธฐํ ๋๊ธฐ ๋ถ์ฌ ์์ธ์ ๋ฐ๋ผ ๋ฌ๋ผ์ง๋๋ค."
๊ทน๋จ์ ์ธ ์์ฅ ๊ตฌ์กฐ์ ๊ฒฝ์ฐ-๋ ์ -Leibenstein์ ๋ ธ๋์์ ๋ ธ๋ ฅ์ด ๋ํ ๊ฒ์ ๊ด์ฐฐํ์ต๋๋ค. ์ฆ, ๊ฒฝ์์ด ์์ผ๋ฉด ์์ฐ์ ๊ทน๋ํํ๊ณ ๊ฒฝ์ํ๋ ค๋ ๊ทผ๋ก์์ ๊ฒฝ์์ง์ ์๊ตฌ๊ฐ ์ค์ด ๋ญ๋๋ค. ๋ฐ๋ฉด, ๊ฒฝ์ ์๋ ฅ์ด ๋์์๋ก ๊ทผ๋ก์๋ ๋ ๋ง์ ๋ ธ๋ ฅ์ ๊ธฐ์ธ์์ต๋๋ค. ๋ผ์ด๋ฒค์ํ์ธ์ ํ ๋น ํจ์จ์ฑ ๋์ x-ํจ์จ์ ๋์์ผ๋ก์จ ๊ธฐ์ ๊ณผ ๊ธฐ์ ์ ์ด์ค ์ฐฝ์ถ ๋ฐฉ์์ ํจ์ฌ ๋ ๋ง์ ์ด๋์ด ์๋ค๊ณ ์ฃผ์ฅํ์ต๋๋ค.
x ํจ์จ์ฑ ์ด๋ก ์ ๊ฒฝ์ ํ ์ด๋ก ์์ ์ ๋ฐ์๋ค์ฌ์ง๋ ๊ณต๋ฆฌ์ธ ํจ์ฉ๊ทน๋ํ ํ๋์ ๊ฐ์ ๊ณผ ์ถฉ๋ํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋์ ๋์์ ๋ ๋ ผ๋์ด ๋์์ต๋๋ค. ํจ์ฉ ์ ๋ณธ์ง์ ์ผ๋ก ์ ํ์ ์๋นํ๋ ๊ฒ๊ณผ ๊ฐ์ ํ๋์ผ๋ก ์ธํ ์ด์ต ๋๋ ๋ง์กฑ์ ๋๋ค.
X-ํจ์จ์ ๊ธฐ์ ์ด ์ด๋ฏธ ์์ต์ฑ์ด ์๊ณ ๊ฒฝ์์ ์ฒด์ ์ํ์ ๊ฑฐ์ ์ง๋ฉดํ์ง ์์ ์์ฅ์์ ๊ธฐ์ ์ด ์ด์ต์ ๊ทน๋ํํ ๋๊ธฐ๊ฐ ๊ฑฐ์ ์๋ ์ด์ ๋ฅผ ์ค๋ช ํ๋ ๋ฐ ๋์์ด ๋ฉ๋๋ค.
๋ผ์ด๋ฒค์ํ์ธ ์ด์ ์ ๊ธฐ์ ์ ๊ทน๋จ์ ์ธ ๊ฒฝ์์ด ์๋ ํ ํญ์ ํฉ๋ฆฌ์ ์ธ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ์ด์ค์ ๊ทน๋ํํ๋ค๊ณ ๋ฏฟ์์ต๋๋ค. X-efficiency๋ ๊ธฐ์ ์ด ์ด์ํ ์ ์๋ ํจ์จ์ฑ ์์ค์ด ๋ค์ํ ์ ์๋ค๊ณ ๊ฐ์ ํ์ต๋๋ค. ๋๊ธฐ๊ฐ ๊ฑฐ์ ์๊ฑฐ๋ ๊ฒฝ์์ด ์๋ ๊ธฐ์ ์ X-๋นํจ์จ๋ก ์ด์ด์ง ์ ์์ต๋๋ค. ์ฆ, ์ต๋ ํจ์ฉ์ ๋ฌ์ฑํ๋ ค๋ ๋๊ธฐ๊ฐ ๊ฑฐ์ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ด์ค ๊ทน๋ํ๋ฅผ ์ ํํ์ง ์๋๋ค๋ ์๋ฏธ์ ๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ผ๋ถ ๊ฒฝ์ ํ์๋ค์ x-ํจ์จ์ ๊ฐ๋ ์ด ๋จ์ง ๋ ธ๋์์ ํจ์ฉ์ ๊ทน๋ํํ๋ ๋ ธ๋ ฅ๊ณผ ์ฌ๊ฐ ์ฌ์ด์ ์์ถฉ ๊ด๊ณ๋ฅผ ์ค์ํ๋ ๊ฒ์ด๋ผ๊ณ ์ฃผ์ฅํฉ๋๋ค. x-ํจ์จ ์ด๋ก ์ ๋ํ ๊ฒฝํ์ ์ฆ๊ฑฐ๋ ํผํฉ๋์ด ์์ต๋๋ค.
X-ํจ์จ ๋ X-๋นํจ์จ
X-ํจ์จ๊ณผ X-๋นํจ์จ์ ๋์ผํ ๊ฒฝ์ ๊ฐ๋ ์ ๋๋ค. X-ํจ์จ์ฑ์ ๊ธฐ์ ์ด ์ฃผ์ด์ง ์์ฅ์์ ์ผ๋ง๋ ์ต์ ์ ํจ์จ์ฑ์ ๊ทผ์ ํ๋์ง ์ธก์ ํฉ๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ํ์ฌ๋ 0.85๋ฐฐ ํจ์จ์ผ ์ ์์ต๋๋ค. ์ฆ, ์ต์ ํจ์จ์ฑ์ 85%๋ก ์ด์๋๊ณ ์์์ ์๋ฏธํฉ๋๋ค. ์ด๋ ์๋นํ ์ ๋ถ ํต์ ์ ๊ตญ์ ๊ธฐ์ ์ด ์๋ ์์ฅ์์ ๋งค์ฐ ๋์ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ฐ์ฃผ๋ฉ๋๋ค. X-๋นํจ์จ์ ๋์ผํ ์ธก์ ์ด์ง๋ง ์ด์ ์ ํ์ฌ ํจ์จ์ฑ๊ณผ ์ ์ฌ๋ ฅ ์ฌ์ด์ ๊ฒฉ์ฐจ์ ์์ต๋๋ค. ์ด์ ํ์ฌ์ ๋์ผํ ์์ฅ์ ์๋ ๊ตญ์ ๊ธฐ์ ์ x-ํจ์จ ๋น์จ์ด 0.35์ผ ์ ์์ต๋๋ค. ์ด๋ ํด๋น ๊ธฐ์ ์ด ์ต์ ํจ์จ์ฑ์ 35%์์๋ง ์ด์๋๊ณ ์์์ ์๋ฏธํฉ๋๋ค. ์ด ๊ฒฝ์ฐ ์ฌ์ ํ ์ธก์ ๋๋ ๊ฒ์ด x-ํจ์จ์ฑ์์๋ ๋ถ๊ตฌํ๊ณ ํฐ ๊ฒฉ์ฐจ์ ์ฃผ์๋ฅผ ํ๊ธฐ์ํค๊ธฐ ์ํด ํ์ฌ๋ฅผ x-๋นํจ์จ์ ์ด๋ผ๊ณ ํ ์ ์์ต๋๋ค.
##ํ์ด๋ผ์ดํธ
Leibenstein ์ ํจ์จ์ฑ์ ์ ๋๊ฐ ์์ ์ ์๋ค๊ณ ์ฃผ์ฅํ๋ฉด์ ์ธ๊ฐ์ ์์๋ฅผ ๋์ ํ์ต๋๋ค.
๊ฒฝ์ ํ์ Harvey Leibenstein์ ๊ธฐ์ ์ ํญ์ ํฉ๋ฆฌ์ ์ด๋ผ๋ ๋ฏฟ์์ ๋์ ํ์ผ๋ฉฐ ์ด๋ฅผ ๋ฏธ์ง์ ๋๋ x ํจ์จ์ฑ์ ๋ํด "X"๋ผ๊ณ ๋ถ๋ ์ต๋๋ค.
X ํจ์จ์ฑ์ ๋ ์ ์ ๊ฒฝ์ฐ์ ๊ฐ์ ๋ถ์์ ๊ฒฝ์ ์กฐ๊ฑด์์ ๊ธฐ์ ์ด ์ ์งํ๋ ํจ์จ์ฑ์ ์ ๋์ ๋๋ค.