정신 회계
μ μ νκ³λ 무μμ λκΉ?
μ μ νκ³λ μ£Όκ΄μ μΈ κΈ°μ€μ λ°λΌ μ¬λμ΄ λμΌν κΈμ‘μ λν΄ λ€λ₯Έ κ°μΉλ₯Ό λΆμ¬νλ κ²μ μλ―Ένλ©° μ’ μ’ ν΄λ‘μ΄ κ²°κ³Όλ₯Ό μ΄λν©λλ€. μ μ νκ³λ νλ κ²½μ ν λΆμΌμ κ°λ μ λλ€ . κ²½μ νμ Richard H. Thalerκ° κ°λ°ν μ΄ λ³΄κ³ μλ κ°μΈμ΄ νλλ₯Ό λ€λ₯΄κ² λΆλ₯νλ―λ‘ μ§μΆ λ° ν¬μ νλμμ λΉν©λ¦¬μ μΈ μμ¬ κ²°μ μ λ΄λ¦¬κΈ° μ½λ€κ³ μ£Όμ₯ν©λλ€.
μ μ νκ³ μ΄ν΄
λΆμ€ λΉμ¦λμ€ μ€μΏ¨ μ κ²½μ ν κ΅μμΈ Richard Thaler λ νλ μμ¬ κ²°μ μ λμ μ€λ¦° 1999λ λ Όλ¬Έ "Mental Accounting Matters"μμ μ μ νκ³λ₯Ό μκ°νμ΅λλ€. κ·Έλ λ€μκ³Ό κ°μ μ μλ‘ μμν©λλ€. "μ μ νκ³λ μ¬λ¬΄ νλμ ꡬμ±, νκ° λ° μΆμ νκΈ° μν΄ κ°μΈκ³Ό κ°μ μ΄ μ¬μ©νλ μΌλ ¨μ μΈμ§ μμ μ λλ€." μ΄ λ Όλ¬Έμ μ μ νκ³κ° μ΄λ»κ² λΉν©λ¦¬μ μΈ μ§μΆκ³Ό ν¬μ νλμΌλ‘ μ΄μ΄μ§λμ§μ λν μκ° νλΆν©λλ€.
μ΄λ‘ μ κΈ°μ΄λ ννμ λ체 κ°λ₯μ± κ°λ μ λλ€. ννκ° λ체 κ°λ₯νλ€λ κ²μ κ·Έ κΈ°μμ΄λ μ©λμ κ΄κ³μμ΄ λͺ¨λ ννκ° λμΌνλ€λ κ²μ μλ―Έν©λλ€. μ μ μ νκ³ νΈν₯μ νΌνκΈ° μν΄ κ°μΈμ μμ° κ³μ (μΌμ μνλΉ), μμ μ§μΆ κ³μ λλ μμ° κ³μ (μ μΆ λ° ν¬μ)κ³Ό κ°μ λ€λ₯Έ κ³μ μ ν λΉν λ λμ μλ²½νκ² λ체 κ°λ₯ν κ²μΌλ‘ μ·¨κΈν΄μΌ ν©λλ€.
κ·Έλ€μ λν μΌμ ν΅ν΄ μ»λ κ·Έλ€μκ² μ£Όμ΄μ‘λ 1λ¬λ¬μ κ°μΉλ₯Ό λμΌνκ² νκ°ν΄μΌ ν©λλ€. κ·Έλ¬λ Thalerλ μ¬λλ€μ΄ νΉν ν‘μ¬μ μν©μμ λ체 κ°λ₯μ± μμΉμ μμ£Ό μλ°νλ€λ μ¬μ€μ κ΄μ°°νμ΅λλ€. μΈκΈ νκΈ μ λ°μΌμμμ€ . IRSμμ μνλ₯Ό λ°λ κ²μ μΌλ°μ μΌλ‘ μμ·¨μΈμ΄ μμ νλͺ©μ μμ λ‘κ² μ§μΆν μ μλ μΆκ° νλͺ©μΈ "μ°ΎμλΈ λ"μΌλ‘ κ°μ£Όλ©λλ€. κ·Έλ¬λ μ¬μ€ κ·Έ λμ 'νλΆ'μ΄λΌλ λ¨μ΄κ° ν¨μΆνκ³ μλ κ²μ²λΌ μ μ΄μ μ λΉν κ°μΈμ μμ μμΌλ©°, μ£Όλ‘ μ¦μ¬κ° μλ κΈμ μ ν볡(μ΄ κ²½μ° μΈκΈ κ³Όλ€λ©λΆ)μ ν΄λΉνλ€. λ°λΌμ μ λ¬Όλ‘ μ·¨κΈν΄μλ μ λλ©° κ°μΈμ΄ μ κ· μμ μ 보λ κ²κ³Ό κ±°μ κ°μ λ°©μμΌλ‘ 보μμΌ ν©λλ€.
Richard Thalerλ κ²½μ μ κ²°μ μμ κ°μΈμ λΉν©λ¦¬μ μΈ νλμ μλ³ν 곡λ‘λ‘ 2017λ λ Έλ²¨ κ²½μ νμμ μμνμ΅λλ€.
μ μ νκ³μ μ
κ°μΈμ μ¬κ³ μ μ μ μ νκ³ λΌμΈμ΄ λ§μ΄ λλ κ²μ²λΌ 보μ΄μ§λ§ μ€μ λ‘λ λ§€μ° λΉλ Όλ¦¬μ μ΄λΌλ κ²μ κΉ¨λ«μ§ λͺ»ν©λλ€. μλ₯Ό λ€μ΄, μ΄λ€ μ¬λλ€μ ν΄κ°λ μ μ§μ μν΄ λ°λ‘ λ§λ ¨ν΄ λ νΉλ³ν βλ νμ리β λλ μ΄μ μ μ¬ν μκΈμ μ μ§νλ©΄μ λμμ μλΉν μ μ© μΉ΄λ λΉ μ μ§κ³ μμ΅λλ€. κ·Έλ€μ μ΄ νΉλ³ κΈ°κΈμ μλ λμ λΆμ± μν κ³Όμ μμ μ μ©νλ κ²μ΄ μ΄μ μ§λΆμ μ¦κ°μμΌ μ΄ μμμ°μ κ°μμν¨λ€λ μ¬μ€μλ λΆκ΅¬νκ³ λΆμ± μνμ μ¬μ©λλ λκ³Ό λ€λ₯΄κ² μ·¨κΈν κ°λ₯μ±μ΄ λμ΅λλ€.
λ μΈλΆννλ©΄ μ΄μκ° κ±°μ λλ μ ν λ°μνμ§ μλ μ μΆ νμ리λ₯Ό μ μ§νλ©΄μ λμμ 맀λ λ μ리 μ«μκ° λ°μνλ μ μ© μΉ΄λ λΆμ±λ₯Ό 보μ νλ κ²μ λΉλ Όλ¦¬μ μ΄λ©° μ€μ λ‘ ν΄λ‘μ΅λλ€. λ§μ κ²½μ° μ΄ λΆμ±μ λν μ΄μλ μ μΆ κ³μ’μμ μ»μ μ μλ μ΄μλ₯Ό μ μν©λλ€. μ΄ μλ리μ€μ κ°μΈμ λ μ΄μ μΆμ λκΈ° μ μ κ°λΉμΌ λΆμ±λ₯Ό κ°κΈ° μν΄ νΉλ³ κ³μ μ μ μΆν μκΈμ μ¬μ©νλ κ²μ΄ κ°μ₯ μ’μ΅λλ€.
μ΄λ κ² νλ©΄ μ΄ λ¬Έμ μ ν΄κ²°μ± μ κ°λ¨ν΄ 보μ λλ€. κ·ΈλΌμλ λΆκ΅¬νκ³ λ§μ μ¬λλ€μ΄ μ΄λ° μμΌλ‘ νλνμ§ μμ΅λλ€. κ·Έ μ΄μ λ κ°μΈμ΄ νΉμ μμ°μ λΆμ¬νλ κ°μΈμ κ°μΉμ μ νκ³Ό κ΄λ ¨μ΄ μμ΅λλ€. μλ₯Ό λ€μ΄, λ§μ μ¬λλ€μ μ μ§μ΄λ μλ μ λν κΈ°κΈμ μν΄ μ μΆν λμ΄ κ°μ₯ λ Όλ¦¬μ μ΄κ³ μ μ΅ν μ‘°μΉμΌμ§λΌλ ν¬κΈ°νκΈ°μλ λ¨μν "λ무 μ€μ"νλ€κ³ μκ°ν©λλ€. λ°λΌμ μ 리 λλ 무μ΄μ κ³μ’λ‘ λμ μ μ§νλ©΄μ λ―Έμ§κΈ λΆμ±λ₯Ό 보μ νλ κ΄νμ μ¬μ ν μΌλ°μ μ λλ€.
Thaler κ΅μλ 2007-2008λ κΈμ΅ μκΈ° μ΄μ μ£Όν κ±°ν λμ ν©μ± λ΄λ³΄ λΆμ± μ무(CDO)μ μ μ©λ "ν« νΈλ μ€λ₯"λ₯Ό μ€λͺ νκΈ° μν΄ μν The Big Shortμ μΉ΄λ©μ€λ‘ μΆμ°νμ΅λλ€.
ν¬μμ μ μ νκ³
μ¬λλ€μ λν ν¬μμμ μ μ μ νκ³ νΈν₯μ κ²½ννλ κ²½ν₯μ΄ μμ΅λλ€. μλ₯Ό λ€μ΄, λ§μ ν¬μμλ€μ ν¬κΈ°μ± ν¬μλ‘ μΈν λ§μ΄λμ€ μμ΅μ΄ μ 체 ν¬νΈν΄λ¦¬μ€μ μν₯μ λ―ΈμΉλ κ²μ λ°©μ§ν μ μλ€λ μ μ νμ μμ ν ν¬νΈν΄λ¦¬μ€μ ν¬κΈ°μ± ν¬νΈν΄λ¦¬μ€λ‘ μμ°μ λλλλ€. μ΄ κ²½μ° ν¬μμκ° μ¬λ¬ ν¬νΈν΄λ¦¬μ€λ₯Ό 보μ νλ νλμ λ ν° ν¬νΈν΄λ¦¬μ€λ₯Ό 보μ νλ μκ΄μμ΄ μμμ°μ μ°¨μ΄λ 0μ λλ€. μ΄ λ μν©μμ μ μΌν λΆμΌμΉλ ν¬μμκ° ν¬νΈν΄λ¦¬μ€λ₯Ό μλ‘ λΆλ¦¬νλ λ° λλ μκ°κ³Ό λ Έλ ₯μ λλ€.
μ μ νκ³λ μ’ μ’ ν¬μμλ‘ νμ¬κΈ λΉν©λ¦¬μ μΈ κ²°μ μ λ΄λ¦¬κ² ν©λλ€. μμ€ ννΌμ λν Daniel Kahneman κ³Ό Amos Tverskyμ νκΈ°μ μΈ μ΄λ‘ μμ μ°¨μ©ν Thalerλ μ΄ μλ₯Ό μ μν©λλ€. ν¬μμλ λ κ°μ§ μ£Όμμ μμ νκ³ μμ΅λλ€. νλλ μ’ μ΄ μ΄μ΅μ΄ μκ³ λ€λ₯Έ νλλ μ’ μ΄ μμ€μ΄ μμ΅λλ€. ν¬μμλ νκΈμ μ‘°λ¬ν΄μΌ νκ³ μ£Όμ μ€ νλλ₯Ό νμμΌ ν©λλ€. μ μ νκ³λ μμ€ μ£Όμμ΄ λ μ½ν ν¬μλΌλ μ¬μ€λΏλ§ μλλΌ μΈκΈ μμ€ ννμΌλ‘ μΈν΄ μΌλ°μ μΌλ‘ ν¨μλ₯Ό νλ κ²μ΄ ν©λ¦¬μ μΈ κ²°μ μμλ λΆκ΅¬νκ³ μΉμλ₯Ό νλ μͺ½μΌλ‘ νΈν₯λμ΄ μμ΅λλ€. μμ€μ κΉ¨λ«λ κ³ ν΅μ ν¬μμκ° κ°λΉνκΈ°μλ λ무 컀μ ν¬μμλ κ·Έ κ³ ν΅μ νΌνκΈ° μν΄ μΉμλ₯Ό νλ€. μ΄κ²μ ν¬μμλ₯Ό μλͺ»λ κ²°μ μΌλ‘ μ΄λ μ μλ μμ€ ννΌ ν¨κ³Όμ λλ€.
##νμ΄λΌμ΄νΈ
μ μ νκ³λ μ’ μ’ μ¬λλ€λ‘ νμ¬κΈ λΉν©λ¦¬μ μΈ ν¬μ κ²°μ μ λ΄λ¦¬κ² νκ³ λ§μ μ μ© μΉ΄λ μμ‘μ κ°μ§κ³ μμΌλ©΄μ μ 리 μ μΆ κ³μ’μ μκΈμ μ‘°λ¬νλ κ²κ³Ό κ°μ΄ μ¬μ μ μΌλ‘ λΉμμ°μ μ΄κ±°λ ν΄λ‘μ΄ λ°©μμΌλ‘ νλνκ² ν©λλ€.
μ μ μ νκ³ νΈν₯μ νΌνκΈ° μν΄ κ°μΈμ μμ° κ³μ (μΌμ μνλΉ), μμ μ§μΆ κ³μ λλ μμ° κ³μ (μ μΆ λ° ν¬μ)κ³Ό κ°μ λ€λ₯Έ κ³μ μ ν λΉν λ λμ μλ²½νκ² λ체 κ°λ₯ν κ²μΌλ‘ μ·¨κΈν΄μΌ ν©λλ€.
1999λ λ Έλ²¨μμ μμν κ²½μ νμ Richard Thalerκ° λμ ν νλ κ²½μ ν κ°λ μΈ μ μ νκ³λ μ£Όκ΄μ μΈ κΈ°μ€μ λ°λΌ μ¬λλ€μ΄ λμ λΆμ¬νλ λ€μν κ°μΉλ₯Ό λ§νλ©° μ’ μ’ ν΄λ‘μ΄ κ²°κ³Όλ₯Ό κ°μ Έμ΅λλ€.