사회적 선택 이론
μ¬νμ μ ν μ΄λ‘ μ΄λ 무μμ λκΉ?
μ¬ν μ ν μ΄λ‘ μ μ¬νκ° κ°μΈμ μ νΈλλ₯Ό λ°μνλ λ°©μμΌλ‘ μ§μ μ 립λ μ μλμ§λ₯Ό κ³ λ €νλ κ²½μ μ΄λ‘ μ΄λ€. μ΄ μ΄λ‘ μ κ²½μ νμ Kenneth Arrow μ μν΄ κ°λ° λμμΌλ©° 1951λ κ·Έμ μ± Social Choice and Individual Valuesμμ μΆνλμμ΅λλ€.
μ¬νμ μ ν μ΄λ‘ μ μ΄ν΄
νλμ€μΈ Nicolas de Condorcetμ 1785λ μμΈμ΄μμ μ¬ν μ ν μ΄λ‘ μ ν λλ₯Ό λ§λ ¨νμ΅λλ€. μμΈμ΄μλ λ°°μ¬μ μ λ¦¬κ° ν¬ν¨λμμ΅λλ€. μ 리μ λ°λ₯΄λ©΄ λ°°μ¬μμ κ° κ΅¬μ±μμ νΌκ³ μΈμ΄ μ μ£μΈμ§ μ¬λΆμ λν΄ μ¬λ°λ₯Έ νλ¨μ λ΄λ¦΄ νλ±νκ³ λ 립μ μΈ κΈ°νλ₯Ό κ°μ΅λλ€.
Condorcetμ λλ€μμ λ°°μ¬μμ΄ κ°λ³ λ°°μ¬μλ³΄λ€ μ³μ κ°λ₯μ±μ΄ λ λκΈ° λλ¬Έμ μ§λ¨μ μμ¬ κ²°μ μ κ·Όκ±°κ° λλ€λ κ²μ 보μ¬μ£Όμμ΅λλ€. Condorcetμ μμ€μ κ·Έμ μ΄μ μ 리λ₯Ό κΈ°λ°μΌλ‘ νλ©° λ€μμ μ νΈκ° λΉν©λ¦¬μ μΌ μ μλ€κ³ μ μν©λλ€. λ°λΌμ Condorcetμ μ§λ¨μ μμ¬κ²°μ μ΄ κ°λ³μ κ²°μ λ³΄λ€ λ°λμ§νμ§λ§ μ¬μ ν κ·Έμ κ΄λ ¨λ λ¬Έμ κ° μμμ 보μ¬μ£Όμμ΅λλ€.
20μΈκΈ°μ Arrowλ λ€μκ²°μ μμ±μ λν μ‘°μ¬λ₯Ό λμ΄ μ¬νμ μ ν μ΄λ‘ μ νμ₯νμ΅λλ€. Arrowμ μ¬νμ μ ν μ΄λ‘ μ μΌλ°νλ μ’μ κ·μΉμΌλ‘ κ°μ£Όλμ΄μΌ νλ κ²μ λν μ΅μνμ κΈ°μ€μ μΆ©μ‘±νλ λ°©μμΌλ‘ κ°μΈμ μ νΈ, νλ¨, ν¬ν λ° κ²°μ μ μ§κ³νλ κ·μΉμ μ°Ύλ κ²μ΄ κ°λ₯νμ§ μ¬λΆλ₯Ό 묻μ΅λλ€.
Arrowμ μ¬νμ μ ν μ΄λ‘ μ μ μΉμ μ νλΏλ§ μλλΌ λͺ¨λ μ’ λ₯μ κ°λ³ μ νκ³Ό λ¨μν λ€μκ²° ν¬ν κ·μΉμ λμ΄ μ§λ¨ κ²°μ μ λλ¬νκΈ° μν λͺ¨λ μ’ λ₯μ κ°λ₯ν κ·μΉμ κ³ λ €ν©λλ€.
νμ΄μ 5κ°μ§ 쑰건
μ΄μ²λΌ λ€μνκ³ λ§μ κ°μΈμ μ νΈλ₯Ό λ°μνλ λ°©μμΌλ‘ μ¬νλ₯Ό μ§μννλ κ²μ μ΄λ ΅μ΅λλ€. Arrowλ κ°μΈμ μ νμ μΆ©λΆν λ°μνκΈ° μν΄ μ¬νμ μ νμ΄ μΆ©μ‘±ν΄μΌ νλ λ€μ― κ°μ§ 쑰건μ μ§μ νμ΅λλ€. κ·Έλ€μ:
보νΈμ±: κ²°μ κ·μΉμ λͺ¨λ μ νΈλμ μμ ν μμλ₯Ό μ°μΆν΄μΌ νλ©° λμΌν 쑰건μμ μΌκ΄λκ² κ·Έλ κ² ν΄μΌ ν©λλ€.
λ°μμ±: λμμ λν κ°μΈμ μ νΈλ μ¦κ°λ ν΄λΉ λμμ λν μ λ°μ μΈ μ¬νμ μ νΈλλ₯Ό μ¦κ°μν€κ±°λ μ μ΄λ λ³κ²½νμ§ μμμΌ νμ§λ§ κ²°μ½ κ°μμν€μ§ μμμΌ ν©λλ€.
κ΄λ ¨ μλ λμμ λ 립: νΉμ λμμ ν¬ν¨νκ±°λ μ μΈνλλΌλ μλ‘μ λν λ€λ₯Έ λμμ μμκ° λ³κ²½λμ΄μλ μ λ©λλ€.
λΉ λΆκ³Ό: μ§κ³λ μ¬νμ μ νΈλ μ§ν©μ κ°λ³ μ νΈλμ νλ μ΄μμ μ‘°ν©μ μ°λ¬Όμ΄μ΄μΌ ν©λλ€.
λΉλ μ¬: κ·μΉμ μ€μ λ‘ ν κ°μΈμ΄ μλλΌ μ¬λ¬ λΉμ¬μμ μ νΈλλ₯Ό λ°μν΄μΌ ν©λλ€.
μ΄λ¬ν 쑰건μ μ¬μ©νμ¬ Arrowλ λΆκ°λ₯μ± μ 리λ₯Ό κ°λ°νμ΅λλ€. Arrowμ λΆκ°λ₯μ± μ 리λ λ€μ― κ°μ§ 쑰건 μ€ νλλ₯Ό μλ°νμ§ μκ³ κ°μΈμ μ νΈλ₯Ό λ°μνλ λ°©μμΌλ‘ μ¬νλ₯Ό μ§μννλ κ²μ λΆκ°λ₯νλ€κ³ λ§ν©λλ€. λ°λΌμ μ¬νμ μ ν κ·μΉμ μ ννλ κ²μ νμ Arrowμ 5κ°μ§ 곡리 쑰건 μ€μμ ν¬μνκ±°λ νννλ κ²μ ν¬ν¨ν©λλ€.
νΉλ³ κ³ λ € μ¬ν
μ¬νμ μ ν μ΄λ‘ μ λ λ€λ₯Έ μ£Όλͺ©ν λ§ν 곡νμλ 보λ₯΄λ€ λ°±μ(Borda Count)μΌλ‘ μλ €μ§ λμ ν¬ν μμ€ν μ κ°λ°ν 콩λλ₯΄μΈμ λμλμΈ μ₯ μ€λ₯Ό λ λΆλ₯΄λ€(Jean Charles de Bourda)μ λλ€. μ΄ μ΄λ‘ μ κΈ°μ¬ν λ€λ₯Έ μ¬λμΌλ‘λ Charles Dodgson(Lewis CarrollμΌλ‘ λ μ μλ €μ Έ μμ)κ³Ό μΈλ κ²½μ νμ Amartya Senμ΄ μμ΅λλ€.
μ¬νμ μ ν μ΄λ‘ μ μ
μ μΉμ μΈ μλ₯Ό λ€μλ©΄ λ μ¬μ κΆ νμμ μ¬νμ μ νκ³Ό μ¬νμ§μμ λν κ²°μ μ ν κ°μΈμ΄ νλ€. ννΈ, μ΄λ¦° λ―Όμ£Όμ£Όμ μ¬νμμ κ° κ°μΈμ μ¬νκ° μ΄λ»κ² κ°μ₯ μ μ λλμ΄μΌ νλμ§μ λν μ견μ κ°μ§κ³ μμ΅λλ€. μ΄ λ μμ€ν μ Arrowμ λΆκ°λ₯μ± μ 리λ₯Ό μλ°νλ―λ‘ μ¬νμ μ νΈλ₯Ό λ°μνλ μ¬νμ κ²°μ μ λλ¬νλ λ°©λ²μ κ²°ν¨μ΄ μμ΅λλ€.
λ μ¬μ κΆμ λΆλͺ ν λΉλ μ¬μ κΆμ μλ°νλ κ²μ΄λ€. λ°λ©΄μ λ€μκ²° λ―Όμ£Όμ£Όμλ 무μ΅ν λμμ λ λ¦½μ± μ‘°κ±΄μ μλ°νλ€. μ΄λ λ€μκ²° ν¬νμμ μ νΈλμ μν(μ νΈνλ μ루μ μ΄ μλ λμμ λμλ 루ν)μ΄ κ°λ₯νμ¬ λμμ μμμ μ νμ΄ λμμ΄ μ νΈλλ κ²°μ μμΈμ΄ λκΈ° λλ¬Έμ λλ€.
μλ₯Ό λ€μ΄ λ€μ μΈ κ°μ§ λμμ ν¬ννλ μΈ λͺ μ μ κΆμλ₯Ό μκ°ν΄ 보μμμ€.
μ κΆμ 1μ μ΅μ Bλ³΄λ€ μ΅μ Aλ₯Ό, μ΅μ Cλ³΄λ€ μ΅μ Bλ₯Ό μ νΈν©λλ€.
μ κΆμ 2λ μ΅μ Cλ³΄λ€ μ΅μ Bλ₯Ό μ νΈνκ³ μ΅μ Aλ³΄λ€ μ΅μ Cλ₯Ό μ νΈν©λλ€.
μ κΆμ 3μ μ΅μ Aλ³΄λ€ μ΅μ Cλ₯Ό μ νΈνκ³ μ΅μ Bλ³΄λ€ μ΅μ Aλ₯Ό μ νΈν©λλ€.
λͺ¨λ μ κΆμλ Bλ³΄λ€ A, Cλ³΄λ€ B, Aλ³΄λ€ Cλ₯Ό μ νΈνλ©° λλ€μμ μ κΆμλ νμ κ°λ₯ν κ° μ΅μ μ λν΄ λ°λνλ₯Ό λμ§λλ€. μ΄ μν©μμ μ΅μ μ€ νλκ° μ μΈλ κ²½μ°μλ§ κ³Όλ°μ ν¬νκ° κ²°μ μ λλ¬ν μ μμ΅λλ€. μ¦, μ¬νμ μμ μμλ κ΄λ ¨ μλ λμμ μ‘΄μ¬(λλ λΆμ¬)μ λ°λΌ λ¬λΌμ§λλ€.
μ€μ λ‘ μ΄κ²μ΄ μλ―Ένλ λ°λ λ―Όμ£Όμ£Όμμμ λ€μκ²° ν¬νμ κ²°κ³Όλ μ’ μ’ μ κΆμκ° κ³ λ €ν μ μλ νμ© κ°λ₯ν λμμ κΈ°λ₯μΌ μ μμΌλ©° μ κΆμμ μ§μ ν μ νΈλ₯Ό λ°μνμ§ μλλ€λ κ²μ λλ€.
νμ΄λΌμ΄νΈ
보νΈμ±, λμμ±, κ΄λ ¨ μλ λμμ λ 립μ±, λΉλΆκ³Όμ±, λΉλ μ¬μ±μ΄λ€.
Arrowμ μ± μ κ°μΈμ μ νμ λ°μνκΈ° μν΄ μ¬νμ μ νμ΄ μΆ©μ‘±ν΄μΌ νλ λ€μ― κ°μ§ 쑰건μ μ§μ ν©λλ€.
μ¬νμ μ ν μ΄λ‘ μ κ°μΈμ μ νΈ, νλ¨, ν¬ν λ° μ’μ κ·μΉμ μν κ²°μ μ μ’ ν©νλ μ΅μ μ λ°©λ²μ μ°Ύλ κ²κ³Ό κ΄λ ¨μ΄ μμ΅λλ€.
Kenneth Arrowλ μΌλ°μ μΌλ‘ μ¬νμ μ ν μ΄λ‘ μΌλ‘ μΈμ λμ§λ§ 18μΈκΈ° Nicolas de Condorcetμ μν΄ ν λκ° λ§λ ¨λμμ΅λλ€.