Teoria wyboru społecznego

Czym jest teoria wyboru społecznego?

Teoria wyboru społecznego to teoria ekonomiczna, która rozważa, czy społeczeństwo można uporządkować w sposób odzwierciedlający indywidualne preferencje. Teoria została opracowana przez ekonomistę Kennetha Arrowa i opublikowana w jego książce Wybór społeczny i wartości indywidualne w 1951 roku.

Zrozumienie teorii wyboru społecznego

Francuz Nicolas de Condorcet położył podwaliny pod teorię wyboru społecznego w eseju z 1785 roku. Esej zawierał twierdzenie przysięgłych. Zgodnie z twierdzeniem, każdy członek ławy przysięgłych ma równe i niezależne szanse na dokonanie prawidłowego osądu, czy oskarżony jest winny.

Condorcet wykazał, że większość jurorów jest bardziej słuszna niż każdy z jurorów z osobna, tym samym uzasadniając zbiorowe podejmowanie decyzji. Paradoks Condorceta opiera się na jego poprzednim twierdzeniu i sugeruje, że preferencje większości mogą być irracjonalne. W ten sposób Condorcet pokazał, że o ile kolektywne podejmowanie decyzji jest lepsze niż indywidualne, to nadal istnieją problemy z nim związane.

W XX wieku Arrow rozszerzył teorię wyboru społecznego poza badanie właściwości rządów większości. Uogólnienie teorii wyboru społecznego Arrowa stawia pytanie, czy możliwe jest znalezienie reguły agregującej indywidualne preferencje, osądy, głosy i decyzje w sposób spełniający minimalne kryteria tego, co należy uznać za dobrą regułę.

Teoria wyborów społecznych Arrowa uwzględnia wszelkiego rodzaju indywidualne wybory, nie tylko wybory polityczne, a także wszelkiego rodzaju możliwe zasady podejmowania decyzji zbiorowych poza zwykłą zasadą głosowania większością.

Pięć warunków Arrow

Uporządkowanie społeczeństwa w sposób odzwierciedlający te liczne i zróżnicowane indywidualne preferencje jest trudne. Arrow określił pięć warunków, które muszą spełnić wybory społeczeństwa, aby w pełni odzwierciedlić wybory jego jednostek. Oni są:

• Uniwersalność: Reguła decyzyjna musi dawać pełny ranking wszystkich preferencji i robić to konsekwentnie w identycznych warunkach.

• Reagowanie: Wzrost indywidualnej preferencji dla alternatywy musi również zwiększać lub przynajmniej nie zmieniać, ale nigdy nie zmniejszać ogólnej preferencji społecznej dla tej alternatywy.

• Niezależność od nieistotnych alternatyw: Włączenie lub wyłączenie niektórych alternatyw nie może zmieniać kolejności innych alternatyw względem siebie.

• Bez narzucenia: zbiór zagregowanych preferencji społecznych musi być iloczynem jednej lub więcej kombinacji indywidualnych preferencji.

• Brak dyktatury: reguła musi odzwierciedlać preferencje wielu partii, a nie tylko jednej osoby.

Korzystając z tych warunków, Arrow opracował swoje twierdzenie o niemożliwości. Twierdzenie Arrowa o niemożliwości głosi, że niemożliwe jest uporządkowanie społeczeństwa w sposób, który odzwierciedla indywidualne preferencje bez naruszenia jednego z pięciu warunków. Dlatego wybór zasady wyboru społecznego zawsze będzie wiązał się z poświęceniem lub kompromisem spośród pięciu warunków aksjomatycznych Arrowa.

Uwagi specjalne

Innym znaczącym uczestnikiem teorii wyboru społecznego jest Jean Charles de Bourda, współczesny Condorcet, który opracował alternatywny system głosowania znany jako Borda Count. Inni współautorzy tej teorii to Charles Dodgson (lepiej znany jako Lewis Carroll) i indyjski ekonomista Amartya Sen.

Przykład teorii wyboru społecznego

Rozważmy przykład polityczny, w warunkach dyktatury decyzje dotyczące wyborów społecznych i porządku społecznego podejmuje jedna jednostka. Tymczasem w otwartym społeczeństwie demokratycznym każdy człowiek ma własne zdanie na temat tego, jak najlepiej uporządkować społeczeństwo. Oba te systemy naruszają twierdzenie Arrowa o niemożliwości, a zatem są wadliwymi metodami podejmowania decyzji społecznych, które odzwierciedlają preferencje społeczeństwa.

Dyktatura w oczywisty sposób narusza warunek braku dyktatury. Z drugiej strony demokracja większościowa narusza warunki niezależności nieistotnych alternatyw. Dzieje się tak dlatego, że w głosowaniu większościowym możliwy jest cykl (niekończąca się pętla alternatyw bez preferowanego rozwiązania) preferencji, co sprawia, że kolejność i wybór alternatyw przedstawionych jest decydującym czynnikiem, w którym alternatywa będzie preferowana.

Rozważmy na przykład trzech wyborców głosujących na trzy alternatywy:

• Wyborca 1 woli opcję A nad opcją B i opcję B nad opcją C

• Głosujący 2 preferuje opcję B od opcji C i opcję C od opcji A

• Głosujący 3 woli opcję C nad opcją A i opcję A nad opcją B

Wszyscy wyborcy wolą A nad B, B nad C i C nad A, a większość głosujących zawsze będzie głosować przeciwko każdej z możliwych opcji. Tylko w przypadku wykluczenia jednej z opcji głosowanie większościowe może w tej sytuacji zadecydować, co oznacza, że porządek społeczny jest zależny od obecności (a raczej braku) nieistotnej alternatywy.

W praktyce oznacza to, że w demokracji wynik głosowania większościowego może często być funkcją dopuszczalnych alternatyw, które wyborcy mogą wziąć pod uwagę, a nie odzwierciedleniem prawdziwych preferencji wyborców.

Przegląd najważniejszych wydarzeń

• Są to uniwersalność, responsywność, niezależność od nieistotnych alternatyw, nienarzucanie i niedyktatura.

• Książka Arrowa określa pięć warunków, które muszą spełnić wybory społeczeństwa, aby odzwierciedlić indywidualne wybory.

• Teoria wyboru społecznego zajmuje się znalezieniem optymalnej metody, która agreguje indywidualne preferencje, osądy, głosy i decyzje dla dobrych rządów.

• Kenneth Arrow jest powszechnie uznawany za teorię wyboru społecznego, ale podwaliny położył w XVIII wieku Nicolas de Condorcet.