호모 이코노미쿠스
ํธ๋ชจ ์ด์ฝ๋ ธ๋ฏธ์ฟ ์ค๋?
ํธ๋ชจ ์ด์ฝ๋ ธ๋ฏธ์ฟ ์ค๋ ์ผ๋ถ ๊ฒฝ์ ํ์๋ค์ด ํฉ๋ฆฌ์ ์ธ ์ธ๊ฐ์ ์ค๋ช ํ๋ ๋ฐ ์ฌ์ฉํ๋ ์ด๋ก ์ ์ถ์ํ์ ๋๋ค. ํน์ ์ ๊ณ ์ ์ฃผ์ ๊ฒฝ์ ์ด๋ก ์์ ์ฌ๋๋ค์ ์์ ํ ํฉ๋ฆฌ์ฑ, ์ ๋ณด์ ๋ํ ์๋ฒฝํ ์ก์ธ์ค, ์ผ๊ด๋๊ณ ์ด๊ธฐ์ ์ธ ๋ชฉํ๋ฅผ ๊ฐ์ง ์ด์์ ์ธ ์์ฌ ๊ฒฐ์ ์๋ก ๋ฌ์ฌ๋ฉ๋๋ค.
ํธ๋ชจ ์ด์ฝ๋ ธ๋ฏธ์ฟ ์ค์ ๋ํ ์ดํด
ํธ๋ชจ ์ด์ฝ๋ ธ๋ฏธ์ฟ ์ค ๋๋ ๊ฒฝ์ ์ธ์ ํฉ๋ฆฌ์ ์ธ ๊ฒฐ์ ์ ๋ด๋ฆด ์ ์๋ ๋ฌดํํ ๋ฅ๋ ฅ์ ํน์ง์ผ๋ก ํ๋ ๋น์ ์ ์ธ ์ธ๊ฐ์ ๋๋ค. ํน์ ๊ฒฝ์ ๋ชจ๋ธ์ ์ ํต์ ์ผ๋ก ์ธ๊ฐ์ด ํฉ๋ฆฌ์ ์ด๋ฉฐ ๊ธ์ ์ ๋ฐ ๋น๊ธ์ ์ ์ด์ต ๋ชจ๋๋ฅผ ์ํด ํจ์ฉ์ ์ต๋ํํ๋ ค๊ณ ์๋ํ ๊ฒ์ด๋ผ๋ ๊ฐ์ ์ ์์กดํด ์์ต๋๋ค.
๊ทธ๋ฌ๋ ํ๋์ ํ๋๊ฒฝ์ ํ์๋ค๊ณผ ์ ๊ฒฝ๊ฒฝ์ ํ์ ์ฐ๊ตฌํ๋ ์ฌ๋๋ค์ ์ฌ์ค ์ธ๊ฐ์ด ์์ฌ๊ฒฐ์ ์ ์์ด ํฉ๋ฆฌ์ ์ด์ง ์๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ์์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ค์ (๋ค์ ์์ธก ๊ฐ๋ฅํ ๋นํฉ๋ฆฌ์ ์ธ ๊ฒฐ์ ์ ๋ด๋ฆฌ๋) "๋ ์ธ๊ฐ์ ์ธ" ์ฃผ์ ๊ฐ ์ธ๊ฐ ํ๋์ ๋ชจ๋ธ๋งํ๊ธฐ ์ํ ๋ ์ ํํ ๋๊ตฌ๋ฅผ ์ ๊ณตํ ๊ฒ์ด๋ผ๊ณ ์ฃผ์ฅํฉ๋๋ค.
ํธ๋ชจ ์ด์ฝ๋ ธ๋ฏธ์ฟ ์ค์ ๊ธฐ์
ํธ๋ชจ ์ด์ฝ๋ ธ๋ฏธ์ฟ ์ค์ ๊ธฐ์์ ์๊ตญ์ ๊ณต๋ฌด์์ด์ ์ฒ ํ์์ด์ ์ ์น๊ฒฝ์ ํ์์ธ John Stuart Mill ์ด 1836๋ ์ ์ด ์ ์น๊ฒฝ์ ํ์ ๊ดํ ์์ธ์ด์ ์์ต๋๋ค. ์ด ์์ธ์ด๋ ์ ์น๊ฒฝ์ ํ์ ์ ์์ ์กฐ์ฌ๋ฐฉ๋ฒ์ ๊ดํ์ฌ ๊ทธ๊ฒ์ ์ ํฉ, ์๋ก์ด ๋ถ์ผ์ ๋ํด ๊ณ ๋ ค ์ค์ธ ์ฃผ์ ์ ํน์ฑ์ ๋ถ์ฌํ๋ ค๊ณ ์๋ํ์ต๋๋ค.
๋ฐ์ ์ฃผ์ ๋ "๋ถ๋ฅผ ์์ ํ๊ณ ์ ํ๋ ์กด์ฌ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ทธ ๋ชฉ์ ์ ๋ฌ์ฑํ๊ธฐ ์ํ ์๋จ์ ์๋์ ํจ์จ์ฑ์ ํ๋จํ ์ ์๋ ์กด์ฌ"์๋ค. ๊ทธ๋ ์ ์น ๊ฒฝ์ ํ ์ ๋ถ๋ฅผ ์ถ๊ตฌํ๋ ๊ฐ์์ ์กด์ฌ๋ฅผ ๋๋ ๋๊ธฐ๋ฅผ ์ ์ธํ๊ณ ๋ ๋ค๋ฅธ ์ธ๊ฐ์ ๋๊ธฐ๋ฅผ ์ถ์ํํ๋ค๊ณ ๋งํ์ต๋๋ค.
์ฌ์น๋ ์๊ธฐ๋ฅผ ๋ณ์ ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ์กด์ฌ์ ์๋ง์ ์ผ๋ถ๋ก ๊ฐ์ฃผ๋ฉ๋๋ค. Mill์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด ๊ฒฝ์ ์ธ์ ์ทจํฅ๊ณผ ์ฑํฅ๋ ํ ์ธ๋์์ ๋ค๋ฅธ ์ธ๋๋ก ์ ๋ฌ๋ฉ๋๋ค. Mill์ ๋ชจ๋ธ์์ ์ฌ์นํ์ ๋ํ ์ทจํฅ์ ๊ฐ์ง ๋ถ๋ชจ๋ ๋น์ทํ ๊ฒฝํฅ์ ๊ฐ์ง ์๋ ๋ฅผ ๊ฐ์ง ์ ์์ต๋๋ค.
ํธ๋ชจ ์ด์ฝ๋ ธ๋ฏธ์ฟ ์ค์ ํน์ฑ ์ ์
ํธ๋ชจ ์ด์ฝ๋ ธ๋ฏธ์ฟ ์ค์ ๊ฐ์ฅ ์ค์ํ ํน์ง์ ๊ทธ๋ค์ด ์ฃผ๋ก ์ด์ค ๊ทน๋ํ์ ๊ด์ฌ์ ๊ฐ๋๋ค๋ ๊ฒ์ ๋๋ค. ๋ ์ค์ํ ๊ฒ์, ๊ทธ๋ค์ ํญ์ ๊ฐ์ฅ ํจ์จ์ ์ธ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ์ด ๋ชฉํ๋ฅผ ์ถ๊ตฌํ ์ ์๋ ๊ฒฐ์ ์ ๋ด๋ฆด ์ ์๋ค๋ ๊ฒ์ ๋๋ค. ๊ทธ๋ค์ด ์๋น์๋ผ๋ฉด ํธ๋ชจ ์ด์ฝ๋ ธ๋ฏธ์ฟ ์ค์ ์ฃผ์ ๋ชฉํ๋ ํจ์ฉ์ ๊ทน๋ํํ๋ ๊ฒ์ ๋๋ค. ๊ทธ๋ค์ด ์์ฐ์๋ผ๋ฉด ๊ทธ๋ค์ ์ฃผ์ ๋ชฉํ๋ ์ด์ต์ ๋๋ค.
์ด์ค๊ทน๋ํ ์ธ์๋ ํธ๋ชจ ์ด์ฝ๋ ธ๋ฏธ์ฟ ์ค๋ฅผ ์ ์ํ๋ ๋ช ๊ฐ์ง ๋ค๋ฅธ ํน์ฑ์ด ์์ต๋๋ค. ์ด๋ฌํ ํน์ฑ์๋ ์๋ฒฝํ ํฉ๋ฆฌ์ฑ, ๋ฌด์ ํ ์ธ์ง ๋ฅ๋ ฅ, ์๋ฒฝํ ์ ๋ณด, ํธํํ ์ด๊ธฐ์ฌ ๋ฐ ์ ํธ ์ผ๊ด์ฑ์ด ํฌํจ๋ฉ๋๋ค.
ํธ๋ชจ ์ด์ฝ๋ ธ๋ฏธ์ฟ ์ค์ ์์ฌ ๊ฒฐ์ ์ ์๋ฒฝํ๊ฒ ํฉ๋ฆฌ์ ์ด๋ฉฐ ๊ฐ์ธ์ ํธ๊ฒฌ์ ์ํฅ์ ๋ฐ์ง ์์ต๋๋ค. ํธ๋ชจ ์ด์ฝ๋ ธ๋ฏธ์ฟ ์ค๋ ๋ํ ๋ฌดํํ ์ธ์ง ๋ฅ๋ ฅ์ ๊ฐ์ง๊ณ ์์ผ๋ฉฐ ์ ๋ณด์ ์, ์ง ๋๋ ๋ณต์ก์ฑ์ ๊ด๊ณ์์ด ๋ชจ๋ ์์ ์ ๋ณด๋ฅผ ์ฒ๋ฆฌํ ์ ์์ต๋๋ค. ๊ฒ๋ค๊ฐ, ํธ๋ชจ ์ด์ฝ๋ ธ๋ฏธ์ฟ ์ค๋ ๊ทธ๋ค์ด ๋ด๋ ค์ผ ํ๋ ๊ฒฐ์ ๊ณผ ๊ด๋ จ๋ ๋ชจ๋ ๊ด๋ จ ์ ๋ณด์ ์ ๊ทผํ ์ ์์ต๋๋ค.
ํธ๋ชจ ์ด์ฝ๋ ธ๋ฏธ์ฟ ์ค๋ ํธํํ ์ด๊ธฐ์ฌ์ ๊ฐ์ง๊ณ ์์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ค์ ์์ ์ ๋๋ ๋ฐ์๋ง ๊ด์ฌ์ด ์์ต๋๋ค. ๋ง์ง๋ง์ผ๋ก ํธ๋ชจ ์ด์ฝ๋ ธ๋ฏธ์ฟ ์ค์ ์ ํธ๋์ ๋ชฉํ๋ ์๊ฐ์ด ์ง๋๋ ๋ณํ์ง ์์ต๋๋ค.
์ค๋๋ ์ ํธ๋ชจ ์ด์ฝ๋ ธ๋ฏธ์ฟ ์ค
ํธ๋ชจ ์ด์ฝ๋ ธ๋ฏธ์ฟ ์ค๋ ํนํ ๋ฏธ์๊ฒฝ์ ํ์์ ์ ๊ณ ์ ํ ๊ฒฝ์ ํ ์ ๊ทผ์ ์ด์์ ๋๋ค. ํ๋ ๊ฒฝ์ ํ์์ ์ ๊ณ ์ ํ ์ด๋ก ์ ํฉ๋ฆฌ์ ์ธ ๊ฒฐ์ , ํจ์ฉ์ ๊ทน๋ํ, ์๊ธฐ ์ด์ต ์งํฅ์ ์ธ ๊ฐ์ง ๊ฐ์ ์ ๊ธฐ๋ฐํฉ๋๋ค.
์ด๊ฒ์ ๊ฐ์ธ์ด ์์ ์ ์ด์ต์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ์์ฌ ๊ฒฐ์ ์ ๋ด๋ฆฌ๋ ๊ฒ์ ์์ํ๊ณ , ๊ฐ์ธ์ด ๊ด๋ จ์ฑ์ด ์๊ณ ์์ ํ ์ ๋ณด๋ฅผ ๊ฐ๊ณ ์์ผ๋ฏ๋ก ํจ์ฉ์ ๊ทน๋ํํ๋ ํฉ๋ฆฌ์ ์ธ ๊ณ์ฐ์ ํ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ํ์ฌ์ ์ฃผ์ ๋ชฉํ๋ ์ด์ค์ ๊ทน๋ํํ๋ ๊ฒ์ด๊ณ ๊ฐ์ธ์ ๊ฐ์ธ์ ์ํ ๊ฒ์ด๋ผ๊ณ ๊ฐ์ ํฉ๋๋ค. , ํจ์ฉ์ ๊ทน๋ํํฉ๋๋ค.
๊ธฐ์ ์ ์ฐ์ถ๋ฌผ์ ๊ฐ์น๊ฐ ์ง์ ๊ณ ์ฉ์ ์ถ๊ฐ ๋น์ฉ๊ณผ ๊ท ํ์ ์ด๋ฃจ๋ ์ง์ ๊น์ง ์ธ๋ ฅ์ ์ถ๊ฐํจ์ผ๋ก์จ ์ด๋ฅผ ๋ฌ์ฑํฉ๋๋ค. ์๋น์๋ ์ง๋ถํ๋ ๊ธ์ก์ด ์ถ๊ฐ ๋จ์์์ ์ป์ ๋ง์กฑ๊ณผ ๊ท ํ์ ์ด๋ฃจ๋ ์ง์ ๊น์ง ์ฌํ์ ์๋น์ค์ ๋ํด ์ง๋ถํจ์ผ๋ก์จ ํจ์ฉ์ ๊ทน๋ํํ๋ ค๊ณ ์๋ํฉ๋๋ค.
ํธ๋ชจ ์ด์ฝ๋ ธ๋ฏธ์ฟ ์ค์ ํ๊ณ
์๋ ๊ฐ์ ์ญ์ฌ์ ๋ค์ํ ๊ฒฝ์ ์๊ธฐ๋ ๊ฒฝ์ ์ธ ์ด๋ก ์ด ๊ฒฐํจ์ด ์์์ ์ฆ๋ช ํ์ต๋๋ค. ์ด์ค๋ผ์๊ณ ๋ฏธ๊ตญ์ธ ์ฌ๋ฆฌํ์์ด์ ๋ ธ๋ฒจ์ ์์์์ธ ๋ค๋์ ์นด๋ค๋ง( Daniel Kahneman )๊ณผ ํ๋จ ๋ฐ ์ธ๊ฐ ์์ฌ๊ฒฐ์ ๋ถ์ผ์ ์ ๋์ ์ ๋ฌธ๊ฐ์ธ ์๋ชจ์ค ํธ๋ฒ์คํค(Amos Tversky)๋ 1979๋ ๋ ผ๋ฌธ "์ ๋ง ์ด๋ก : ์ํ์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ฒฐ์ ์ ๋ํ ๋ถ์" ์ผ๋ก ํ๋ ๊ฒฝ์ ํ ๋ถ์ผ๋ฅผ ์ค๋ฆฝํ์ต๋๋ค.
Kahneman๊ณผ Tversky๋ ์ธ๊ฐ์ ์ํ ํํผ๋ฅผ ์ฐ๊ตฌํ์ฌ ์ด์ต๊ณผ ๊ด๋ จ๋ ์ํ์ ๋ํ ์ฌ๋๋ค์ ํ๋๊ฐ ์์ค์ ๋ํ ํ๋์ ๋ค๋ฅด๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ฐ๊ฒฌํ์ต๋๋ค. ํธ๋ชจ ์ด์ฝ๋ ธ๋ฏธ์ฟ ์ค์ ์ธ๊ฐ์ด ํญ์ ํฉ๋ฆฌ์ ์ผ๋ก ํ๋ํ๋ค๋ ์๊ฐ์ ์ํ ํํผ์ ์ํด ๋์ ์ ๋ฐ์ต๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, Kahneman๊ณผ Tversky๋ $1,000๋ฅผ ํ์คํ ๋ฐ๋ ๊ฒ๊ณผ $2,500๋ฅผ ์ป์ ํ๋ฅ ์ด 50% ์ฌ์ด์์ ์ ํ์ด ์ฃผ์ด์ง๋ฉด ์ฌ๋๋ค์ด $1,000๋ฅผ ์๋ฝํ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ๋ ๋๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ฐ๊ฒฌ ํ์ต๋๋ค.
๊ธฐํ ์ธ๊ฐ ์์ฌ ๊ฒฐ์ ๋ชจ๋ธ
ํธ๋ชจ ์ด์ฝ๋ ธ๋ฏธ์ฟ ์ค ๋ชจ๋ธ์ ๋ํ ๋ง์ ๋นํ์ด ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์๋ ๋์ ์ ์๋ ์ธ๊ฐ ์์ฌ ๊ฒฐ์ ์ ๋์ ๋ชจ๋ธ์ด ์์ต๋๋ค. ๋ค์์ ๊ทธ ์ค ๋ช ๊ฐ์ง์ ๋๋ค.
ํธ๋ชจ ๋ ์ํ๋ก์นธ์ค(Homo reciprocans): ํธ๋ชจ ๋ ์ํ๋ก์นธ์ค(homo reciprocans)๋ ๊ธ์ ์ ์ธ ํ๋์ ๋ณด์ํ๊ณ ๋ถ์ ์ ์ธ ํ๋์ ์ฒ๋ฒํ๋ ์ฌ๋์ ๋๋ค.
Homo politicus: Homo politicus๋ ํญ์ ์ฌํ์ ๊ฐ์ฅ ์ข์ ๊ฒ๊ณผ ์ผ์นํ๋ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ํ๋ํ๋ ์ฌ๋์ ๋๋ค.
Homo sociologicus: homo sociologicus๋ ์ฌํ์ ์ํฅ์ ๋ฐ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ํญ์ ์๋ฒฝํ๊ฒ ์ด์ฑ์ ์ด์ง๋ ์์ ์ฌ๋์ ๋๋ค. ๊ทธ๋ค์ ์ฌํ์์ ์์ ์ ์ญํ ์ ์ํํ๊ธฐ ์ํด ๋ ธ๋ ฅํ์ง๋ง ์ฌํ์ ์ธ๋ ฅ์ ์ํฅ์ ๋ฐ๊ธฐ๋ ํฉ๋๋ค.
์ด๋ฌํ ๋ชจ๋ธ์ ์ํธ ๋ฐฐํ์ ์ด์ง ์๋ค๋ ์ ์ ์ผ๋์ ๋๋ ๊ฒ์ด ์ค์ํฉ๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ํ ์ฌ๋์ด ํ ์ํฉ์์๋ ํธ๋ชจ ๋ฆฌํผ์นธ์ค์ฒ๋ผ ํ๋ํ ์ ์์ง๋ง ๋ค๋ฅธ ์ํฉ์์๋ ํธ๋ชจ ํด๋ฆฌํฐ์ฟ ์ค์ฒ๋ผ ํ๋ํ ์ ์์ต๋๋ค.
ํธ๋ชจ ์ด์ฝ๋ ธ๋ฏธ์ฟ ์ค์ ์
ํธ๋ชจ ์ด์ฝ๋ ธ๋ฏธ์ฟ ์ค์ ๊ฐ์ฅ ์ผ๋ฐ์ ์ธ ์๋ ์ฌ์ ๊ฐ์ ์์ ๋๋ค.
์ฌ์ ๊ฐ๋ ๊ฐ ๊ฑฐ๋์ ๊ฒฐ์ ์์ ์ด์ต์ ์ป์ผ๋ ค๊ณ ํฉ๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ์์ฐ์ฑ์ ๊ทน๋ํํ๊ธฐ ์ํด ์ด์์ ์๋ํํ๊ณ ์ง์์ ํด๊ณ ํ ์ ์์ต๋๋ค. ์ ์ฌํ๊ฒ, ๊ทธ๋ค์ ์์ต์ ์ฐฝ์ถํ๋ ๋ถ๋ถ์ ์ง์คํ๊ธฐ ์ํด ์ฌ์ ์ ์ฑ๊ณผ๊ฐ ์๋ ๋ถ๋ถ์ ์ ๊ฑฐํ ์ ์์ต๋๋ค.
2007๋ The New York Review of Books์ "Milton Friedman์ ๋๊ตฌ์์ต๋๊น?"๋ผ๋ ์์ธ์ด์์ ํด ํฌ๋ฃจ๊ทธ๋ง(Paul Krugman)์ "์ง๋ 2์ธ๊ธฐ์ ๋๋ถ๋ถ ๋์ ๊ฒฝ์ ์ ์ฌ๊ณ ๋ ํธ๋ชจ ์ด์ฝ๋ ธ๋ฏธ์ฟ ์ค(Homo Economicus)์ ๊ฐ๋ ์ ์ํด ์ง๋ฐฐ๋์์ต๋๋ค. ์ด ์ด์ผ๊ธฐ๋ฅผ ์กฐ๋กฑํ๊ธฐ ์ฝ์ต๋๋ค. ์ฌ์ง์ด ๋ ธ๋ฒจ์์ ์์ํ ๊ฒฝ์ ํ์๋ค์กฐ์ฐจ ์ค์ ๋ก ๊ทธ๋ฐ ๊ฒฐ์ ์ ๋ด๋ฆฌ๋ ์ฌ๋์ ์์ต๋๋ค. ํ์ง๋ง ๋๋ฅผ ํฌํจํ ๋๋ถ๋ถ์ ๊ฒฝ์ ํ์๋ค์ ๊ทธ๋ผ์๋ ๋ถ๊ตฌํ๊ณ ๊ฒฝ์ ์ธ์ด ์ฐ๋ฆฌ๊ฐ ์ค์ ๋ก ์ผ์ด๋๊ณ ์๋ค๊ณ ์๊ฐํ๋ ๊ฒ์ ์ด์์ ์ผ๋ก ํํํ ์ฌ๋์ด๋ผ๋ ์ ์ ์ดํดํ๊ณ ์ ์ฉํ๋ค๊ณ ์๊ฐํฉ๋๋ค. "
ํธ๋ชจ ์ด์ฝ๋ ธ๋ฏธ์ฟ ์ค๋ ์ถ์ ๋ค๋ฅธ ์์ญ์์์ ๊ฑฐ๋์๋ ๋์ผํ ํฉ๋ฆฌ์ฑ์ ๋ถ์ฌํฉ๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ด ์ด๋ก ์ ๊ฒ๋ณด๊ธฐ์ ๋นํฉ๋ฆฌ์ ์ธ ๊ฒฐ์ ๋ค์ ์จ๊ฒจ์ง ๊ทผ๊ฑฐ๋ฅผ ์ค๋ช ํ๋ ๋ฐ ๋ถ์กฑํฉ๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ํฉ๋ฆฌ์ฑ์ ํฉ๋ฆฌ์ ์ธ ์ฌ์ ๊ฐ๊ฐ ์๋นํ ๊ฒ์ํ ์ํ์ ํ๊ธฐ ์ํด ์ฌ์ ์์ ์ป์ ์ด์ต์ ์ฌ์ฉํด์ผ ํ๋ค๊ณ ์ง์ํด์ผ ํฉ๋๋ค. ํ์ง๋ง ํญ์ ๊ทธ๋ฐ ๊ฒ์ ์๋๋๋ค. ์ฌ์นํ์ ๋ณด๊ธ๊ณผ ์์ ํ๋ ์ ์ด๋ก ์ ์ง์ ์ ์ธ ๋ฐ๋ฐ์ ๋๋ค.
ํธ๋ชจ ์ด์ฝ๋ ธ๋ฏธ์ฟ ์ค FAQ
Homo Economicus๋ Adam Smith์ ๊ฒฌํด์ ์ด๋ป๊ฒ ๋์กฐ๋ฉ๋๊น?
ํธ๋ชจ ์ด์ฝ๋ ธ๋ฏธ์ฟ ์ค๋ 19์ธ๊ธฐ ์ ์น๊ฒฝ์ ํ์ ๊ดํ ์์ธ์ด์์ ์กด ์คํ์ดํธ ๋ฐ(John Stuart Mill)์ด ์๊ฐํ ๊ฐ๋ ์ ๋๋ค. Mill์ ์ด๋ก ์ ์ธ๊ฐ์ ์ฃผ๋ก ์ด๊ธฐ์ ์ธ ๊ฒฝ์ ์ฃผ์ฒด๋ก ๋ณธ Adam Smith์ David Ricardo์ ๊ฐ์ ๊ฒฝ์ ํ์๋ค์ด ์ ์ํ ๋ค๋ฅธ ์์ด๋์ด์ ํ์ฅ์ ๋๋ค.
์ค๋ฏธ์ค๋ ์ธ๊ฐ์ ๊ฒฝ์ ์ ์ด๊ธฐ์ฌ ๊ณผ ์พ๋ฝ์ ๊ทน๋ํ์ ์ํด ๋๊ธฐ๋ฅผ ๋ถ์ฌ๋ฐ๋ ์กด์ฌ๋ก ๊ท์ ํ๋ค. ๊ทธ๋ ๋ํ ์ธ๊ฐ ํ์์๊ฐ ๋ถ๋ฅผ ์ถ๊ตฌํ๋ ๊ทผ๋ณธ์ ์ธ ์๊ธฐ ์ด์ต์ ๊ฐ์ง ํฉ๋ฆฌ์ ์ด๋ผ๊ณ ๋ฌ์ฌํ์ต๋๋ค.
ํธ๋ชจ ์ด์ฝ๋ ธ๋ฏธ์ฟ ์ค๋ ๋๊ตฌ์ ํฉ๋ฆฌ์ฑ๊ณผ ์ด๋ค ๊ด๋ จ์ด ์์ต๋๊น?
๋๊ตฌ์ ํฉ๋ฆฌ์ฑ์ ๋ชฉ์ ์ ๋ฌ์ฑํ๋ ๊ฐ์ฅ ํจ์จ์ ์ธ ๋ฐฉ๋ฒ๊ณผ ๊ด๋ จ๋ ์ถ๋ก ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋๋ค. ๋๊ตฌ์ ํฉ๋ฆฌ์ฑ์ ์ณ๊ฑฐ๋ ๊ทธ ์์ฒด๋ก ์ ๋นํ ๋ชฉ์ ๋ง์ ์ธ์ํ๋ ๊ฐ์น ํฉ๋ฆฌ์ฑ๊ณผ ๋์กฐ๋ ์ ์์ต๋๋ค. ์ฌํํ์ ๋ง์ค ๋ฒ ๋ฒ(Max Weber)๋ ์ด ๋ ๊ฐ์ง ๋ฅ๋ ฅ์ ์ฒ์์ผ๋ก ๊ด์ฐฐํ๊ณ ์ด๋ฆ์ ๋ถ์์ต๋๋ค. ์ผ๋ถ ํน์ฑํ์์๋ ํธ๋ชจ ์ด์ฝ๋ ธ๋ฏธ์ฟ ์ค๋ฅผ ์๋ฒฝํ๊ฒ ์ด์ฑ์ ์ด์ง๋ง ๋๋์ ์ธ ํ์์๋ก ๋ฌ์ฌํฉ๋๋ค. ์ด๋ฐ ์์ผ๋ก ํธ๋ชจ ์ด์ฝ๋ ธ๋ฏธ์ฟ ์ค๋ ๋๊ตฌ์ ํฉ๋ฆฌ์ฑ๊ณผ ์ผ์นํ๋ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ํ๋ํ๋ค๊ณ ๋งํ ์ ์์ต๋๋ค .
Homo Economicus๋ ํ๋ ๊ฒฝ์ ํ์ ์ผ๋ถ์ ๋๊น?
ํ๋๊ฒฝ์ ํ์ ํธ๋ชจ ์ด์ฝ๋ ธ๋ฏธ์ฟ ์ค์ ์ ํต์ ์ธ ๊ด์ ์ ๋์ ํ๋ค. ํ๋ ๊ฒฝ์ ํ์ ์ฌ๋ฆฌํ์ด ๊ฒฝ์ ์ ๊ฒฐ์ ์ ์ด๋ป๊ฒ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋์ง ์ดํดํ๋ ค๊ณ ํฉ๋๋ค. ํ๋๊ฒฝ์ ํ์๋ค์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด ์ธ๊ฐ์ ํฉ๋ฆฌ์ ์ด์ง ์๋ค.
๊ฐ์ธ์ด ํญ์ ์ด๊ธฐ์ ์ธ ๊ฒ์ ์๋ ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ์ด์ต์ ์ต๋ํํ๊ณ ๋น์ฉ์ ์ต์ํํ๋ ๋ฐ ํญ์ ๊ด์ฌ์ ๋๋ ๊ฒ๋ ์๋๋๋ค. ๋๋ถ๋ถ์ ์์ฌ ๊ฒฐ์ ์ ์ง์๊ณผ ์ฒ๋ฆฌ ๋ฅ๋ ฅ์ด ๋ถ์กฑํ ์ํ์์ ์ด๋ฃจ์ด์ง๋ฉฐ ๋๋ก๋ ์ด๊ธฐ์ ์ธ ํ๋์ ํ ์์ ๋ ฅ์ด ๋ถ์กฑํฉ๋๋ค. ๋ํ ์ฐ๋ฆฌ์ ์ ํธ๋๋ ์ข ์ข ๊ฒฐ์ ์ด ๋ด๋ ค์ง๋ ์ํฉ์ ๋ฐ๋ผ ๋ฐ๋๋๋ค. ์ด๋ฌํ ์ด์ ๋ก ํธ๋ชจ ์ด์ฝ๋ ธ๋ฏธ์ฟ ์ค์ ์ด๋ก ์ ์ถ์ํ๋ ํ๋ ๊ฒฝ์ ํ์ ์ผ๋ถ ๊ธฐ๋ณธ ์ ๋ ๊ณผ ์๋ฆฝํ ์ ์์ต๋๋ค.
ํ์ด๋ผ์ดํธ
ํธ๋ชจ ์ด์ฝ๋ ธ๋ฏธ์ฟ ์ค๋ ์ผ๋ถ ๊ฒฝ์ ํ์๋ค์ด ํฉ๋ฆฌ์ ์ธ ์ธ๊ฐ์ ์ค๋ช ํ๊ธฐ ์ํด ์ฌ์ฉํ๋ ์ด๋ก ์ ์ถ์ํ์ ๋๋ค.
ํน์ ์ ๊ณ ์ ์ฃผ์ ๊ฒฝ์ ์ด๋ก ์์ ์ฌ๋๋ค์ ์์ ํ ํฉ๋ฆฌ์ฑ, ์ ๋ณด์ ๋ํ ์๋ฒฝํ ์ ๊ทผ, ์ผ๊ด๋๊ณ ์ด๊ธฐ์ ์ธ ๋ชฉํ๋ฅผ ๊ฐ์ง ์ด์์ ์ธ ์์ฌ ๊ฒฐ์ ์๋ก ๋ฌ์ฌ๋ฉ๋๋ค.
ํธ๋ชจ ์ด์ฝ๋ ธ๋ฏธ์ฟ ์ค์ ๊ธฐ์์ 1836๋ ์๊ตญ์ ๊ณต๋ฌด์์ด์ ์ฒ ํ์์ด์ ์ ์น๊ฒฝ์ ํ์์ธ ์กด ์คํ์ดํธ ๋ฐ์ด ์ด ์ ์น๊ฒฝ์ ํ์ ๊ดํ ์์ธ์ด์ ์์ต๋๋ค.
ํฉ๋ฆฌ์ฑ์ ํฉ๋ฆฌ์ ์ธ ๊ธฐ์ ๊ฐ๊ฐ ์์ ์ ๋น์ฆ๋์ค์์ ์ป์ ์ด์ต์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ์๋นํ ๊ฒ์ํ ์ํ์ ํด์ผ ํ๋ค๊ณ ์ง์ํด์ผ ํ์ง๋ง ํญ์ ๊ทธ๋ฐ ๊ฒ์ ์๋๋๋ค.
๊ทธ๋ฌ๋ ํ๋์ ํ๋๊ฒฝ์ ํ์๋ค๊ณผ ์ ๊ฒฝ๊ฒฝ์ ํ์ ์ฐ๊ตฌํ๋ ์ฌ๋๋ค์ ์ฌ์ค ์ธ๊ฐ์ด ์์ฌ๊ฒฐ์ ์ ์์ด ํฉ๋ฆฌ์ ์ด์ง ์๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ์์ต๋๋ค.