본페로니 테스트
๋ณธํ๋ก๋ ํ ์คํธ๋?
Bonferroni ํ ์คํธ๋ ํต๊ณ ๋ถ์์ ์ฌ์ฉ๋๋ ์ผ์ข ์ ๋ค์ค ๋น๊ต ํ ์คํธ์ ๋๋ค. ๋ค์ค ๋น๊ต๋ฅผ ํตํด ๊ฐ์ค ๊ฒ์ ์ ์ํํ ๋ ์ข ์ ๋ณ์๊ฐ ์๋ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ๊ฒฐ๊ตญ ์ข ์ ๋ณ์์์ ํต๊ณ์ ์ ์์ฑ ์ ๋ํ๋ด๋ ๊ฒ์ฒ๋ผ ๋ณด์ด๋ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ ๋ฐ์ํ ์ ์์ต๋๋ค .
์ ํ ํ๊ท์ ๊ฐ์ ํน์ ํ ์คํธ๊ฐ 99%์ ์๊ฐ์ ์ฌ๋ฐ๋ฅธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ฐ์ถํ๋ค๋ฉด 100๊ฐ์ ๋ค๋ฅธ ์ํ์ ๋ํด ๋์ผํ ํ๊ท๋ฅผ ์คํํ๋ฉด ์ด๋ ์์ ์์ ์ ์ด๋ ํ๋์ ์์์ฑ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ ๋์ฌ ์ ์์ต๋๋ค. Bonferroni ํ ์คํธ๋ ๋น๊ต ํ ์คํธ ์ค์ ์กฐ์ ์ ํตํด ๋ฐ์ดํฐ๊ฐ ์ด์ ๊ฐ์ด ํต๊ณ์ ์ผ๋ก ์ ์๋ฏธํ๊ฒ ์๋ชป ๋ํ๋๋ ๊ฒ์ ๋ฐฉ์งํ๋ ค๊ณ ์๋ํฉ๋๋ค.
Bonferroni ํ ์คํธ ์ดํดํ๊ธฐ
"Bonferroni ๋ณด์ " ๋๋ "Bonferroni ์กฐ์ "์ด๋ผ๊ณ ๋ ํ๋ Bonferroni ๊ฒ์ ์ ๊ฐ ๊ฒ์ ์ p-๊ฐ ์ด ์ํ๋ฅผ ์ํ๋ ๊ฒ์ ์๋ก ๋๋ ๊ฐ๊ณผ ๊ฐ์์ผ ํจ์ ๋ํ๋ ๋๋ค.
Bonferroni ํ ์คํธ๋ ์ฌ๋ฌ ์ข ์ ๋๋ ๋ ๋ฆฝ ํต๊ณ ํ ์คํธ๊ฐ ๋์์ ์ํ๋ ๋ ์ฌ์ฉ๋๋ ๋ค์ค ๋น๊ต ์์ ์ ๋๋ค. ๊ทธ ์ด์ ๋ ์ฃผ์ด์ง ์ํ ๊ฐ ์ด ๊ฐ ๊ฐ๋ณ ๋น๊ต์ ์ ํฉํ ์ ์์ง๋ง ๋ชจ๋ ๋น๊ต ์งํฉ์ ์ ํฉํ์ง ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋๋ค. ๋ค์ค ์คํจ๋ฆฌ์ด์ค ์์ฑ์ ์ ๊ฑฐํ๋ ค๋ฉด ์ํ๋๋ ๋น๊ต ์๋ฅผ ์ค๋ช ํ๊ธฐ ์ํด ์ํ ๊ฐ์ ๋ฎ์ถฐ์ผ ํฉ๋๋ค.
์ด ํ ์คํธ๋ ์ด๋ฅผ ๊ฐ๋ฐํ ์ดํ๋ฆฌ์ ์ํ์ Carlo Emilio Bonferroni(1892โ1960)์ ์ด๋ฆ์ ๋ฐ์ ๋ช ๋ช ๋์์ต๋๋ค. ๋ค์ค ๋น๊ต ๊ฒ์ ์ ๋ค๋ฅธ ์ ํ์๋ Scheffรฉ ๊ฒ์ ๊ณผ Tukey-Kramer ๋ฐฉ๋ฒ ๊ฒ์ ์ด ์์ต๋๋ค. Bonferroni ํ ์คํธ์ ๋ํ ๋นํ์ ๋๋ฌด ๋ณด์์ ์ด๋ฉฐ ์ผ๋ถ ์ค์ํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ํฌ์ฐฉํ์ง ๋ชปํ ์ ์๋ค๋ ๊ฒ์ ๋๋ค.
ํต๊ณ์์ ๊ท๋ฌด ๊ฐ์ค ์ ๋ณธ์ง์ ์ผ๋ก ๋น๊ต๋๋ ๋ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ ๊ฐ์ ํต๊ณ์ ์ฐจ์ด๊ฐ ์๋ค๋ ๋ฏฟ์์ ๋๋ค. ๊ฐ์ค ๊ฒ์ ์๋ ๊ท๋ฌด ๊ฐ์ค์ ํ์ธํ๊ฑฐ๋ ๊ธฐ๊ฐํ๊ธฐ ์ํด ํต๊ณ ํ๋ณธ์ ๊ฒ์ ํ๋ ์์ ์ด ํฌํจ๋ฉ๋๋ค. ๊ฒ์ ์ ๋ชจ์ง๋จ ๋๋ ๊ทธ๋ฃน์ ๋ฌด์์ ํ๋ณธ์ ์ทจํ์ฌ ์ํ๋ฉ๋๋ค. ๊ท๋ฌด๊ฐ์ค์ ๊ฒ์ ํ๋ ๋์ ๋๋ฆฝ๊ฐ์ค๋ ๊ฒ์ ํ๋ฏ๋ก ๋ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ ์ํธ ๋ฐฐํ์ ์ ๋๋ค.
๊ทธ๋ฌ๋ ๊ท๋ฌด ๊ฐ์ค์ ํ ์คํธํ ๋ ์์์ฑ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ ๋ฐ์ํ ์ ์๋ค๋ ๊ธฐ๋๊ฐ ์์ต๋๋ค. ์ด๋ฅผ ๊ณต์์ ์ผ๋ก ์ 1์ข ์ค๋ฅ ๋ผ๊ณ ํ๋ฉฐ ๊ฒฐ๊ณผ์ ์ผ๋ก ์ 1์ข ์ค๋ฅ์ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ๋ฐ์ํ๋ ์ค๋ฅ์จ์ด ํ ์คํธ์ ํ ๋น๋ฉ๋๋ค. ์ฆ, ๊ฒฐ๊ณผ์ ํน์ ๋น์จ์ด ๊ฑฐ์ง ๊ธ์ ์ ์ฐ์ถํ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ์์ต๋๋ค.
Bonferroni ๋ณด์ ์ฌ์ฉ
์๋ฅผ ๋ค์ด, 5%์ ์ค๋ฅ์จ์ ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ํต๊ณ ํ ์คํธ์ ํ ๋น๋ ์ ์์ต๋๋ค. ์ฆ, 5%์ ์๊ฐ์ ์์์ฑ์ด ๋ฐ์ํ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ์์ต๋๋ค. ์ด 5% ์ค๋ฅ์จ์ ์ํ ๋ ๋ฒจ์ด๋ผ๊ณ ํฉ๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๋ถ์์์ ๋ง์ ๋น๊ต๋ฅผ ์ํํ๋ ๊ฒฝ์ฐ ๊ฐ ๋น๊ต์ ์ค๋ฅ์จ์ด ๋ค๋ฅธ ๊ฒฐ๊ณผ์ ์ํฅ์ ์ฃผ์ด ์ฌ๋ฌ ๊ฐ์ ์คํ์ง๋ฅผ ์์ฑํ ์ ์์ต๋๋ค.
Bonferroni๋ ๋ค์ค ๋น๊ต๊ฐ ์๋ ๊ฐ์ค ํ ์คํธ์์ ์ฆ๊ฐ๋ ์ค๋ฅ์จ์ ์์ ํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ค๊ณํ์ต๋๋ค. Bonferroni์ ์กฐ์ ์ ํ ์คํธ ์๋ฅผ ์ํ ๊ฐ์ผ๋ก ๋๋์ด ๊ณ์ฐํฉ๋๋ค. ์ด ์์ 5% ์ค๋ฅ์จ์ ์ฌ์ฉํ๋ฉด 2๊ฐ์ ํ ์คํธ๋ 0.025 ๋๋ (.05/2)์ ์ค๋ฅ์จ์ ์ฐ์ถํ๋ ๋ฐ๋ฉด 4๊ฐ์ ํ ์คํธ๋ .0125 ๋๋ (.05/4)์ ์ค๋ฅ์จ์ ๊ฐ๊ฒ ๋ฉ๋๋ค. ํ๋ณธ ํฌ๊ธฐ๊ฐ ์ฆ๊ฐํ๋ฉด ์ค๋ฅ์จ์ด ๊ฐ์ํฉ๋๋ค.
##ํ์ด๋ผ์ดํธ
ํนํ Bonferroni๋ ๋ฐ์ดํฐ๊ฐ ํต๊ณ์ ์ผ๋ก ์ ์ํ ๊ฒ์ผ๋ก ์๋ชป ํ์๋๋ ๊ฒ์ ๋ฐฉ์งํ๊ธฐ ์ํด ์กฐ์ ์ ์ค๊ณํ์ต๋๋ค.
Bonferroni ๋ณด์ ์ ์ค์ํ ํ๊ณ๋ ๋ถ์๊ฐ๊ฐ ์ค์ ์ค์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ํผํฉํ ์ ์๋ค๋ ๊ฒ์ ๋๋ค.
Bonferroni ํ ์คํธ๋ ์์์ฑ ์ฌ๋ก๋ฅผ ์ค์ด๊ธฐ ์ํด ์ฌ์ฉ๋๋ ํต๊ณ ํ ์คํธ์ ๋๋ค.