bankavexti
Hvað er bankavextir?
Bankavextir eru þeir vextir sem seðlabanki þjóðar lánar innlendum bönkum peninga á, oft í formi mjög skammtímalána. Stjórnun bankavaxta er aðferð sem seðlabankar hafa áhrif á efnahagsstarfsemi. Lægri bankavextir geta hjálpað til við að stækka hagkerfið með því að lækka fjármagnskostnað lántakenda og hærri bankavextir hjálpa til við að ríkja í hagkerfinu þegar verðbólga er meiri en æskilegt er.
Hvernig bankavextir virka
Bankavextir í Bandaríkjunum eru oft nefndir ávöxtunarkröfur. Í Bandaríkjunum setur bankastjórn seðlabankakerfisins ávöxtunarkröfuna sem og bindiskyldu banka.
Open Market Committee (FOMC) kaupir eða selur ríkisverðbréf til að stjórna peningamagni. Samanlagt hafa ávöxtunarkröfur, verðmæti ríkisbréfa og bindiskylda mikil áhrif á hagkerfið. Stjórnun peningamagns á þennan hátt er nefnd peningamálastefna
Tegundir bankavaxta
Bankar fá peninga að láni frá Seðlabankanum til að uppfylla bindiskyldu. Seðlabankinn býður upp á þrjár tegundir af lánsfé til lántaka banka: aðal-, auka- og árstíðabundið lánsfé. Bankar verða að leggja fram sérstök gögn í samræmi við tegund lánsfjár sem veitt er og verða að sanna að þeir hafi nægar tryggingar til að tryggja lánið .
Aðalinneign
Frumlán er gefið út til viðskiptabanka með sterka fjárhagsstöðu. Engar takmarkanir eru á því í hvað má nota lánið og eina skilyrðið fyrir lántöku er að staðfesta upphæð sem þarf og endurgreiðsluskilmála lána.
###Eftiralán
Aukalán eru gefin út til viðskiptabanka sem uppfylla ekki skilyrði fyrir frumláni. Vegna þess að þessar stofnanir eru ekki eins traustar, er hlutfallið hærra en frumlánsvextir. Seðlabankinn setur takmarkanir á notkun og krefst frekari gagna áður en lánsfé er gefið út. Til dæmis er krafist ástæðu fyrir lántöku og yfirlits yfir fjárhagsstöðu bankans og lán eru gefin út til skamms tíma, oft á einni nóttu.
Árstíðabundin inneign
Eins og nafnið gefur til kynna er árstíðabundið lánsfé gefið út til banka sem upplifa árstíðabundnar breytingar á lausafé og forða. Þessir bankar verða að koma á árstíðabundnu hæfi hjá viðkomandi Seðlabanka sínum og geta sýnt fram á að þessar sveiflur séu endurteknar. Ólíkt frum- og aukalánavöxtum eru árstíðabundin vextir byggðir á markaðsvöxtum.
Bankavextir vs. Gistingarverð
Ávöxtunarkröfunni, eða bankavöxtum, er stundum ruglað saman við dagvexti. Þó að bankavextir vísi til vaxta sem seðlabankinn rukkar banka fyrir að taka lán, vísar daglánavextir - einnig nefndir sambandsvextir - til vaxta sem bankar rukka hver annan þegar þeir taka lán sín á milli. Bankar taka lán hver hjá öðrum til að mæta annmörkum í forða sínum.
Bankavextir eru mikilvægir þar sem viðskiptabankar nota það sem grundvöll fyrir því hvað þeir munu að lokum rukka viðskiptavini sína fyrir lán.
Bankar þurfa að hafa ákveðið hlutfall af innlánum sínum á hendi sem varasjóði. Ef þeir eiga ekki nóg reiðufé í lok dags til að uppfylla bindiskyldu sína, taka þeir það að láni frá öðrum banka á dagvexti. Ef ávöxtunarkrafan fer niður fyrir dagvextina, snúa bankar venjulega til seðlabankans, frekar en hver annars, til að taka lán. Fyrir vikið getur ávöxtunarkrafan ýtt dagvextinum upp eða niður.
Þar sem bankavextir hafa svo mikil áhrif á dagvexti hafa þeir einnig áhrif á útlánavexti til neytenda. Bankar rukka bestu, lánshæfustu viðskiptavini sína vexti sem eru mjög nálægt dagvextinum og þeir rukka aðra viðskiptavini sína aðeins hærra.
Til dæmis, ef bankavextir eru 0,75%, eru bankar líklegir til að rukka viðskiptavini sína tiltölulega lága vexti. Aftur á móti, ef afvöxtunarhlutfallið er 12% eða svipað hátt hlutfall, munu bankar rukka lántakendur tiltölulega hærri vexti.
Dæmi um bankavexti
Bankavextir eru þeir vextir sem seðlabanki þjóðar rukkar aðra innlenda banka til að taka lán. Þjóðir breyta bankavöxtum sínum til að auka eða þrengja að peningamagni þjóðar til að bregðast við efnahagslegum breytingum.
Í Bandaríkjunum hefur ávöxtunarkrafan haldist óbreytt í 0,25% síðan 15. mars 2020. Til að bregðast við alþjóðlegu fjármálakreppunni lækkaði Fed stýrivextina um 100 punkta. Meginmarkmiðið var að koma á stöðugleika í verðlagi, koma í veg fyrir aukið atvinnuleysi og hvetja til nýtingar lánsfjár meðal heimila og fyrirtækja.
Af öllum þjóðum greinir Sviss frá lægstu bankavöxtum, -0,750%, og Tyrkland, sem er þekkt fyrir að vera með mikla verðbólgu, er hæst, 19%.
14%
Hæsta afsláttarhlutfall Bandaríkjanna sem hefur verið lýst yfir (júní 1981).
Aðalatriðið
Bankavextir eru þeir vextir sem seðlabanki þjóðar rukkar innlendum bönkum sínum til að taka lán. Verð sem seðlabankar innheimta eru sett til að koma á stöðugleika í hagkerfinu. Í Bandaríkjunum, seðlabankastjórn Seðlabankakerfisins setti bankavextina, einnig þekktir sem ávöxtunarkröfur.
Bankar óska eftir lánum frá seðlabankanum til að uppfylla bindiskyldu og viðhalda lausafjárstöðu. Seðlabankinn gefur út þrenns konar lánsfé í samræmi við fjárhagsstöðu bankans og þarfir þeirra. Öfugt við bankavexti eru daglánavextir þeir vextir sem sambankar rukka hver annan fyrir að taka lán.
Til að bregðast við heimskreppunni hafa margir seðlabankar breytt bankavöxtum sínum til að örva og koma á stöðugleika í hagkerfinu. Í mars 2021 svöruðu Bandaríkin með því að lækka ávöxtunarkröfu sína í 0,25%.
##Hápunktar
Seðlabankinn gæti hækkað eða lækkað ávöxtunarkröfuna til að hægja á eða örva hagkerfið, í sömu röð.
Bankavextir eru þeir vextir sem seðlabanki lands innheimtir fyrir lánað fé.
Það eru þrjár tegundir lána sem Seðlabankinn gefur út til banka: frumlán, aukalán og árstíðabundin lánsfé.
Öfugt við bankavexti eru daglánavextir þeir vextir sem bankar leggja á að lána hver öðrum fjármuni.
Bankastjórn bandaríska seðlabankans ákvað bankavexti.
##Algengar spurningar
Ef seðlabankinn lækkar vexti alríkissjóðanna, hvað verður þá um sparireikninga?
Vextir alríkissjóða eru vextir sem bankar rukka hver annan til að taka lán, en afsláttur eða bankavextir eru þeir vextir sem Seðlabankinn rukkar viðskiptabanka til að taka lán. Lægri ávöxtunarkrafa er í samræmi við lægri vexti sem greiddir eru á sparireikningum. Fyrir stofnaða reikninga með föstum vöxtum hefur lækkuð ávöxtunarkrafa engin áhrif.
Hvað gerist þegar Seðlabankinn hækkar afsláttarvextina?
Til að stemma stigu við verðbólgu gæti Seðlabankinn hækkað ávöxtunarkröfuna. Þegar það er aukið eykst kostnaður við lántöku. Aftur á móti lækka ráðstöfunartekjur, erfitt verður að taka lán til íbúða- og bílakaupa og neysluútgjöld minnka.
Hvaða vexti greiðir viðskiptabanki þegar hann tekur lán hjá seðlabankanum?
Vextir sem viðskiptabanki greiðir þegar hann tekur lán frá Fed fer eftir tegund lánsfjár sem bankinn veitir. Ef útgefin frumlán eru vextirnir ávöxtunarkröfur. Bönkum sem ekki eiga rétt á frumláni getur verið boðið upp á aukalán sem er með hærri vexti en ávöxtunarkröfu. Árstíðabundin lánavextir sveiflast með markaðnum og eru bundnir við hann.
