Mótaðilaáhætta

Hver er mótaðilaáhætta?

Mótaðilaáhætta er líkurnar eða líkurnar á því að einhver þeirra sem taka þátt í viðskiptum gæti vanefnda við samningsbundna skuldbindingu sína. Mótaðilaáhætta getur verið til staðar í lána-, fjárfestingar- og viðskiptaviðskiptum.

Skilningur á mótaðilaáhættu

Mismikil mótaðilaáhætta er í öllum fjármálaviðskiptum. Mótaðilaáhætta er einnig þekkt sem vanskilaáhætta. Vanskilaáhætta er möguleiki á því að fyrirtæki eða einstaklingar geti ekki staðið við þær greiðslur sem krafist er af skuldbindingum sínum. Lánveitendur og fjárfestar eru útsettir fyrir vanskilaáhættu í nánast öllum gerðum lánaframlenginga. Mótaðilaáhætta er áhætta sem báðir aðilar ættu að hafa í huga við mat á samningi.

Mótaðilaáhætta og áhættuálag

Ef annar aðili er í meiri hættu á vanskilum fylgir yfirleitt iðgjald við viðskiptin til að bæta hinum aðilanum. Álagið sem bætt er við vegna mótaðilaáhættu er kallað áhættuálag.

Í smásölu- og viðskiptaviðskiptum eru lánsfjárskýrslur oft notaðar af kröfuhöfum til að ákvarða útlánaáhættu mótaðila. Lánshæfiseinkunn lántakenda er greind og fylgst með til að meta áhættustig lánardrottins. Lánshæfiseinkunn er tölulegt gildi lánstrausts einstaklings eða fyrirtækis sem byggir á mörgum breytum.

Lánshæfiseinkunn einstaklings er á bilinu 300 til 850 og því hærra sem einkunnin er, því traustari fjárhagslega er einstaklingur talinn vera lánardrottnum. Töluleg gildi lánstrausts eru skráð hér að neðan:

• Frábært: 750 og eldri

• Gott: 700 til 749

• Sanngjarnt: 650 til 699

• Lélegt: 550 til 649

• Slæmt: 550 og undir

Margir þættir hafa áhrif á lánshæfiseinkunn, þar á meðal greiðsluferil viðskiptavinar, heildarfjárhæð skulda, lengd lánasögu og lánsfjárnýtingu, sem er hlutfallið af heildar tiltæku lánsfé lántaka sem nú er verið að nýta. Tölugildi lánshæfiseinkunnar lántaka endurspeglar hversu mikil mótaðilaáhætta er fyrir lánveitanda eða kröfuhafa. Lántaki með lánstraust upp á 750 myndi hafa litla mótaðilaáhættu á meðan lántaki með lánstraust upp á 450 myndi bera mikla mótaðilaáhættu.

Ef lántakandi er með lágt lánstraust mun kröfuhafinn líklega rukka hærri vexti eða yfirverð vegna hættu á vanskilum á skuldinni. Kreditkortafyrirtæki, til dæmis, rukka vexti yfir 20% fyrir þá sem eru með lágt lánstraust á sama tíma og bjóða upp á 0% vexti fyrir viðskiptavini sem eru með frábært lánstraust eða hátt lánstraust. Ef lántakandi er sekur um greiðslur í 60 daga eða meira eða fer yfir lánsheimild kortsins, taka kreditkortafyrirtæki venjulega á sig áhættuálag eða „ dráttarvexti “ sem getur fært vexti kortsins í yfir 29% árlega.

Fjárfestar verða að íhuga fyrirtækið sem gefur út skuldabréfið, hlutabréfin eða tryggingarskírteinið til að meta hvort um vanskil eða mótaðilaáhættu sé að ræða.

Fjárfestingarmótaðilaáhætta

Fjárfestingarvörur eins og hlutabréf, kaupréttir, skuldabréf og afleiður bera mótaðilaáhættu. Skuldabréf eru metin af stofnunum, eins og Moody's og Standard and Poor's, frá AAA til ruslbréfastöðu til að meta hversu mikil mótaðilaáhætta er. Skuldabréf sem bera meiri mótaðilaáhættu greiða hærri ávöxtun. Þegar mótaðilaáhætta er í lágmarki eru iðgjöld eða vextir lágir, svo sem hjá peningamarkaðssjóðum.

Til dæmis mun fyrirtæki sem býður ruslskuldabréf hafa háa ávöxtunarkröfu til að bæta fjárfestum fyrir þá auknu áhættu að fyrirtækið gæti vanskil á skuldbindingum sínum. Aftur á móti hefur bandarískt ríkisskuldabréf litla mótaðilaáhættu og því; metið hærra en skuldabréf fyrirtækja og ruslbréf. Hins vegar greiða ríkissjóðir venjulega lægri ávöxtun en skuldir fyrirtækja þar sem það er minni hætta á vanskilum.

Dæmi um mótaðilaáhættu

Þegar mótaðilaáhætta er misreiknuð og aðili lendir í vanskilum getur yfirvofandi tjón orðið mikið. Til dæmis var vanskil svo margra veðskuldaskuldbindinga (CDO) aðal orsök fasteignahrunsins árið 2008.

Undirmálsáhætta

Veðbréf eru verðbréfuð í CDO til fjárfestingar og studd undirliggjandi eignum. Einn helsti galli CDOs fyrir efnahagshrun var að þau innihéldu undirmálslán og lággæðaveðlán, þar sem CDOs fengu sömu háa einkunn og skuldir fyrirtækja.

Hátt lánshæfismat CDOs gerði þeim kleift að fá fagfjárfestingu þar sem sjóðum er skylt að fjárfesta aðeins í hátt metnum skuldum. Þegar lántakendur fóru að standa í skilum með greiðslur af húsnæðislánum sprakk fasteignabólan, sem skildi fjárfesta, banka og endurtryggjendur eftir á króknum fyrir gríðarlegt tap. Matsfyrirtækin fengu mikla sök fyrir hrunið sem leiddi að lokum til hruns á fjármálamarkaði sem skilgreindi bjarnarmarkaðinn 2007–2009.

AIG og tryggingaáhætta

AIG eða American International Group býður upp á tryggingarvörur fyrir fasteignir, fyrirtæki og einstaklinga. Fyrirtækið þurfti björgunaraðgerðir frá bandarískum stjórnvöldum í fjármálakreppunni. Fyrir þá sem voru tryggðir af AIG stóðu þeir skyndilega frammi fyrir aukinni áhættu á mótaðila. Þar af leiðandi verða fjárfestar að íhuga fyrirtækið sem gefur út skuldabréfið, hlutabréfin eða tryggingarskírteinið til að meta hvort mótaðilaáhætta sé til staðar.

Hápunktar

• Fjárfestar verða að íhuga fyrirtækið sem gefur út skuldabréfið, hlutabréfin eða tryggingarskírteinið til að meta hvort um vanskil eða mótaðilaáhættu sé að ræða.

• Mótaðilaáhætta er líkurnar eða líkurnar á því að einn þeirra sem taka þátt í viðskiptum gæti vanefnda við samningsbundna skuldbindingu sína. Mótaðilaáhætta getur verið til staðar í lána-, fjárfestingar- og viðskiptaviðskiptum.

• Tölulegt gildi lánshæfiseinkunnar lántaka endurspeglar hversu mikil mótaðilaáhætta er fyrir lánveitanda eða kröfuhafa.