양측 검정
์์ธก ๊ฒ์ ์ด๋ ๋ฌด์์ ๋๊น?
ํต๊ณ์์ ์์ธก ๊ฒ์ ์ ๋ถํฌ์ ์๊ณ ์์ญ์ด ์์ธก์ด๊ณ ํ๋ณธ์ด ํน์ ๊ฐ ๋ฒ์๋ณด๋ค ํฌ๊ฑฐ๋ ์์์ง ์ฌ๋ถ๋ฅผ ํ ์คํธํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋๋ค. NULL ๊ฐ์ค ๊ฒ์ ๋ฐ ํต๊ณ์ ์ ์์ฑ ๊ฒ์ ์ ์ฌ์ฉ๋ฉ๋๋ค . ํ ์คํธ ์ค์ธ ํ๋ณธ์ด ์๊ณ ์์ญ ์ค ํ๋์ ์ํ๋ฉด ๊ท๋ฌด ๊ฐ์ค ๋์ ๋๋ฆฝ ๊ฐ์ค์ด ์ฑํ๋ฉ๋๋ค.
์์ธก ํ ์คํธ ์ดํดํ๊ธฐ
์ถ๋ก ํต๊ณ์ ๊ธฐ๋ณธ ๊ฐ๋ ์ ๋ชจ์ง๋จ ๋งค๊ฐ๋ณ์๊ฐ ์ฃผ์ด์ง๋ฉด ์ฃผ์ฅ์ด ์ฌ์ค์ธ์ง ์๋์ง๋ฅผ ๊ฒฐ์ ํ๋ ๊ฐ์ค ๊ฒ์ ์ ๋๋ค. ํ๋ณธ์ ํ๊ท ์ด ๋ชจ์ง๋จ์ ํ๊ท ๋ณด๋ค ์ ์ํ๊ฒ ํฐ์ง ์ฌ๋ถ๋ฅผ ๋ํ๋ด๊ธฐ ์ํด ์ค๊ณ๋ ๊ฐ์ค ๊ฒ์ ์ ์์ธก ๊ฒ์ ์ด๋ผ๊ณ ํฉ๋๋ค. ์์ธก ๊ฒ์ ์ ๊ฒ์ ์ด ๋ค๋ฅธ ๋น์ ๊ท ๋ถํฌ ์์ ์ฌ์ฉ๋ ์ ์์ง๋ง ์ ๊ท ๋ถํฌ ์ ์์ชฝ ๊ผฌ๋ฆฌ ์๋ ์์ญ์ ๊ฒ์ ํ๋ ๊ฒ์์ ๊ทธ ์ด๋ฆ์ ์ป์์ต๋๋ค .
ํ๋ฅ ๋ถํฌ ์ ์ํด ์ง์ ๋ ๋๋ก ์ง์ ๋ ๋ฐ์ดํฐ ๋ฒ์์ ์์ชฝ์ ์กฐ์ฌํ๋๋ก ์ค๊ณ๋์์ต๋๋ค . ํ๋ฅ ๋ถํฌ๋ ๋ฏธ๋ฆฌ ๊ฒฐ์ ๋ ๊ธฐ์ค์ ๋ฐ๋ผ ์ง์ ๋ ๊ฒฐ๊ณผ์ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ๋ํ๋ด์ผ ํฉ๋๋ค. ์ด๋ฅผ ์ํด์๋ ๋ฒ์ ๋ด์ ํฌํจ๋ ์ต๊ณ (๋๋ ์ํ) ๋ฐ ์ต์ (๋๋ ํํ) ํ์ฉ ๋ณ์ ๊ฐ์ ์ง์ ํ๋ ํ๊ณ ์ค์ ์ด ํ์ํฉ๋๋ค. ์ํ๊ฐ ์ด์ ๋๋ ํํ๊ฐ ์ดํ์ ์กด์ฌํ๋ ๋ชจ๋ ๋ฐ์ดํฐ ํฌ์ธํธ๋ ํ์ฉ ๋ฒ์๋ฅผ ๋ฒ์ด๋ ๊ฑฐ๋ถ ๋ฒ์๋ผ๊ณ ํ๋ ์์ญ์ ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ฐ์ฃผ๋ฉ๋๋ค.
ํ์ฉ ๋ฒ์ ๋ด์ ์์ด์ผ ํ๋ ๋ฐ์ดํฐ ํฌ์ธํธ ์์ ๋ํ ๊ณ ์ ํ ํ์ค์ ์์ต๋๋ค. ์์ฝํ ์ ์กฐ์ ๊ฐ์ด ์ ๋ฐ๋๊ฐ ์๊ตฌ๋๋ ๊ฒฝ์ฐ์๋ 0.001% ์ดํ์ ๊ฑฐ๋ถ์จ์ ์ค์ ํ ์ ์์ต๋๋ค. ์ ํ ๋ฐฑ์ ์ํ ํ๋ชฉ ์์ ๊ฐ์ด ์ ๋ฐ๋๊ฐ ๋ ์ค์ํ ๊ฒฝ์ฐ์๋ 5%์ ๊ฑฐ๋ถ์จ์ด ์ ์ ํ ์ ์์ต๋๋ค.
ํน๋ณ ๊ณ ๋ ค ์ฌํญ
์์ธก ๊ฒ์ ์ ํน์ ์์ค์์ ์ฌํ์ ์์ฐํ๊ณ ํฌ์ฅํ๋ ๊ฒ๊ณผ ๊ฐ์ด ํ์ฌ์ ํน์ ์์ฐ ํ๋ ์ค์ ์ค์ ๋ก ์ฌ์ฉํ ์๋ ์์ต๋๋ค. ์์ฐ ์์ค์ด ๋ฐฑ๋น ์ฌํ 50๊ฐ๋ฅผ ๋ชฉํ๋ก ์ค๊ณํ๊ณ 45~55๊ฐ ์ฌํ์ ํ์ฉ ๊ฐ๋ฅํ ๋ถํฌ๋ก ์ค๊ณํ๋ ๊ฒฝ์ฐ 45๊ฐ ๋ฏธ๋ง ๋๋ 55๊ฐ ์ด๊ณผ๋ก ๋ฐ๊ฒฌ๋ ๋ชจ๋ ๋ฐฑ์ ๊ฑฐ๋ถ ๋ฒ์ ๋ด๋ก ๊ฐ์ฃผ๋ฉ๋๋ค.
ํฌ์ฅ ๋ฉ์ปค๋์ฆ์ด ์์ ์ถ๋ ฅ์ ์ถฉ์กฑํ๋๋ก ์ ์ ํ๊ฒ ๋ณด์ ๋์๋์ง ํ์ธํ๊ธฐ ์ํด ์ ํ์ฑ์ ํ์ธํ๊ธฐ ์ํด ๋ฌด์์ ์ํ๋ง ์ ์ํํ ์ ์์ต๋๋ค. ๋จ์ ๋ฌด์์ ํ๋ณธ์ ์ ์ฒด ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ๋ฅผ ๋ํ๋ด๊ธฐ ์ํด ์ ์ฒด ๋ชจ์ง๋จ์ ์์ ๋ฌด์์ ๋ถ๋ถ์ ์ทจํ๋ฉฐ, ์ฌ๊ธฐ์ ๊ฐ ๊ตฌ์ฑ์์ ์ ํ๋ ํ๋ฅ ์ด ๋์ผํฉ๋๋ค.
ํฌ์ฅ ๋ฉ์ปค๋์ฆ์ด ์ ํํ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ฐ์ฃผ๋๋ ค๋ฉด ์ ์ ํ ๋ถํฌ๊ฐ ์๋ ๋ฐฑ๋น ํ๊ท 50๊ฐ์ ์ฌํ์ด ํ์ํฉ๋๋ค. ๋ํ ๊ฑฐ๋ถ ๋ฒ์์ ์ํ๋ ๋ฐฑ์ ์๋ ์ค๋ฅ์จ๋ก ํ์ฉ๋๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ฐ์ฃผ๋๋ ํ๋ฅ ๋ถํฌ ํ๊ณ ๋ด์ ์์ด์ผ ํฉ๋๋ค. ์ฌ๊ธฐ์ ๊ท๋ฌด๊ฐ์ค์ ํ๊ท ์ด 50์ด๊ณ ๋๋ฆฝ๊ฐ์ค์ ํ๊ท ์ด 50์ด ์๋๋ผ๋ ๊ฒ์ ๋๋ค.
์์ธก ๊ฒ์ ์ ์ํํ ํ z-์ ์ ๊ฐ ๋ถํฉ๊ฒฉ ์์ญ์ ์ํด ํธ์ฐจ๊ฐ ์ํ๋ ํ๊ท ์์ ๋๋ฌด ๋ฉ๋ค๋ฉด ์ค๋ฅ๋ฅผ ์์ ํ๊ธฐ ์ํด ์์ค ๋๋ ๊ด๋ จ ์ฅ๋น๋ฅผ ์กฐ์ ํด์ผ ํ ์ ์์ต๋๋ค. ์์ธก ํ ์คํธ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ๊ธฐ์ ์ผ๋ก ์ฌ์ฉํ๋ฉด ์ฅ๊ธฐ์ ์ผ๋ก ์์ฐ๋์ด ํ๋ ๋ด๋ก ์ ์ง๋๋๋ก ํ ์ ์์ต๋๋ค.
ํต๊ณ ๊ฒ์ ์ด ๋จ์ธก ๋๋ ์์ธก์ธ์ง ์ฌ๋ถ๋ ๋ชจ๋ธ์ ํด์์ ํฐ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ฏ๋ก ์ฃผ์ํ์ญ์์ค.
์๊ฒ vs. ๋จ์ธก๊ฒ์
ํ๋ณธ ํ๊ท ์ด ๋ชจ์ง๋จ ํ๊ท ๋ณด๋ค ๋๋ ๋ฎ์ ๊ฒ์ด๋ผ๋ ๊ฐ์ค ๊ฒ์ ์ ์ค์ ํ๋ ๊ฒฝ์ฐ ์ด๋ฅผ ๋จ์ธก ๊ฒ์ ์ด๋ผ๊ณ ํฉ๋๋ค. ๋จ์ธก ๊ฒ์ ์ ์ ๊ท ๋ถํฌ์ ๊ผฌ๋ฆฌ(์ธก๋ฉด) ์ค ํ๋ ์๋ ์์ญ์ ๊ฒ์ ํ๋ ๋ฐ์ ๊ทธ ์ด๋ฆ์ ์ป์์ต๋๋ค. ๋จ์ธก ๊ฒ์ ์ ์ฌ์ฉํ ๋ ๋ถ์๊ฐ๋ ๊ด์ฌ ์๋ ํ ๋ฐฉํฅ์ ๊ด๊ณ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ํ ์คํธํ๊ณ ๋ค๋ฅธ ๋ฐฉํฅ์ ๊ด๊ณ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ์์ ํ ๋ฌด์ํฉ๋๋ค.
ํ ์คํธ ์ค์ธ ํ๋ณธ์ด ๋จ์ธก ์๊ณ ์์ญ์ ์ํ๋ ๊ฒฝ์ฐ ๊ท๋ฌด ๊ฐ์ค ๋์ ๋๋ฆฝ ๊ฐ์ค์ด ์ฑํ๋ฉ๋๋ค. ๋จ์ธก ๊ฒ์ ์ ๋ฐฉํฅ์ฑ ๊ฐ์ค ๋๋ ๋ฐฉํฅ์ฑ ๊ฒ์ ์ด๋ผ๊ณ ๋ ํฉ๋๋ค.
๋ฐ๋ฉด ์์ธก ๊ฒ์ ์ ์ง์ ๋ ๋ฐ์ดํฐ ๋ฒ์์ ์์ชฝ์ ๊ฒ์ฌํ์ฌ ํ๋ณธ์ด ๊ฐ ๋ฒ์๋ณด๋ค ํฌ๊ฑฐ๋ ์์์ง ์ฌ๋ถ๋ฅผ ํ ์คํธํ๋๋ก ์ค๊ณ๋์์ต๋๋ค.
์์ธก ๊ฒ์ ์ ์
๊ฐ์์ ์๋ก์ XYZ๋ผ๋ ์๋ก์ด ์ฆ๊ถ ์ค๊ฐ์ธ ์ด ์ค๊ฐ ์์๋ฃ๊ฐ ํ์ฌ ์ฆ๊ถ ์ค๊ฐ์ธ ABC๋ณด๋ค ๋ฎ๋ค๊ณ ์ฃผ์ฅํ๋ค๊ณ ์์ํด ๋ณด์ญ์์ค. ๋ ๋ฆฝ ๋ฆฌ์์น ํ์ฌ์์ ์ ๊ณตํ๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ ๋ชจ๋ ABC ์ค๊ฐ์ธ ๊ณ ๊ฐ์ ํ๊ท ๊ณผ ํ์ค ํธ์ฐจ ๊ฐ๊ฐ 18๋ฌ๋ฌ์ 6๋ฌ๋ฌ.
ABC์ ๊ณ ๊ฐ 100๋ช ์ ํ๋ณธ์ผ๋ก ํ์ฌ ์ค๊ฐ์์๋ฃ๋ XYZ ์ค๊ฐ์ธ์ ์๋ก์ด ์์จ๋ก ๊ณ์ฐํฉ๋๋ค. ํ๋ณธ์ ํ๊ท ์ด $18.75์ด๊ณ ํ๋ณธ ํ์คํธ์ฐจ๊ฐ $6์ธ ๊ฒฝ์ฐ ABC์ XYZ ์ค๊ฐ์ธ์ ํ๊ท ์ค๊ฐ ์์๋ฃ ์ฐจ์ด์ ๋ํด ์ถ๋ก ํ ์ ์์ต๋๊น?
H0: ๊ท๋ฌด๊ฐ์ค: ํ๊ท = 18
H1: ๋๋ฆฝ ๊ฐ์ค: ํ๊ท <> 18 (์ด๊ฒ์ด ์ฆ๋ช ํ๊ณ ์ ํ๋ ๊ฒ์ ๋๋ค.)
๊ธฐ๊ฐ ์์ญ: Z <= - Z2.5 ๋ฐ Z>=Z2.5(5% ์ ์ ์์ค ๊ฐ์ , ์์ชฝ์์ ๊ฐ๊ฐ 2.5 ๋ถํ ).
Z = (ํ๋ณธ ํ๊ท - ํ๊ท ) / (std-dev / sqrt(ํ๋ณธ ์)) = (18.75 - 18) / (6/(sqrt(100)) = 1.25
์ด ๊ณ์ฐ๋ Z ๊ฐ์ - Z2.5 = -1.96 ๋ฐ Z2.5 = 1.96์ผ๋ก ์ ์๋ ๋ ์ ํ ์ฌ์ด์ ์์ต๋๋ค.
์ด๊ฒ์ ๊ธฐ์กด ๋ธ๋ก์ปค์ ์ ๋ธ๋ก์ปค์ ์์จ ์ฌ์ด์ ์ฐจ์ด๊ฐ ์๋ค๊ณ ์ถ๋ก ํ ์ฆ๊ฑฐ๊ฐ ์ถฉ๋ถํ์ง ์๋ค๋ ๊ฒฐ๋ก ์ ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๊ท๋ฌด๊ฐ์ค์ ๊ธฐ๊ฐํ ์ ์๋ค. ๋๋ p-๊ฐ = P(Z< -1.25)+P(Z >1.25) = 2 * 0.1056 = 0.2112 = 21.12%, ์ฆ 0.05 ๋๋ 5%๋ณด๋ค ํฌ๋ฉด ๋์ผํ ๊ฒฐ๋ก ์ ๋๋ฌํฉ๋๋ค.
##ํ์ด๋ผ์ดํธ
๊ด๋ก์ ๋ฐ๋ผ ์์ธก ๊ฒ์ ์ 5% ์์ค์์ ์ ์์ฑ์ ๊ฒฐ์ ํ๋ ๋ฐ ์ฌ์ฉ๋๋ฉฐ, ์ด๋ ๋ถํฌ์ ๊ฐ ์ธก๋ฉด์ด 2.5%์์ ์ ๋จ๋จ์ ์๋ฏธํฉ๋๋ค.
ํต๊ณ์์ ์์ธก ๊ฒ์ ์ ๋ถํฌ์ ์๊ณ ์์ญ์ด ์์ธก์ด๊ณ ํ๋ณธ์ด ๊ฐ ๋ฒ์๋ณด๋ค ํฌ๊ฑฐ๋ ์์์ง ์ฌ๋ถ๋ฅผ ํ ์คํธํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋๋ค.
๊ท๋ฌด๊ฐ์ค ๊ฒ์ ๋ฐ ํต๊ณ์ ์ ์์ฑ ๊ฒ์ ์ ์ฌ์ฉ๋ฉ๋๋ค.
ํ ์คํธ ์ค์ธ ํ๋ณธ์ด ์๊ณ ์์ญ ์ค ํ๋์ ํด๋นํ๋ ๊ฒฝ์ฐ ๊ท๋ฌด ๊ฐ์ค ๋์ ๋๋ฆฝ ๊ฐ์ค์ด ์ฑํ๋ฉ๋๋ค.
##์์ฃผํ๋ ์ง๋ฌธ
Z ์ ์๋ ๋ฌด์์ ๋๊น?
Z-์ ์๋ ๊ฐ ๊ทธ๋ฃน์ ํ๊ท ์ ๋ํ ๊ฐ์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ์ซ์๋ก ์ค๋ช ํ๋ฉฐ ํ๊ท ์ผ๋ก๋ถํฐ์ ํ์ค ํธ์ฐจ ์๋ก ์ธก์ ๋ฉ๋๋ค. Z-์ ์๊ฐ 0์ด๋ฉด ๋ฐ์ดํฐ ํฌ์ธํธ์ ์ ์๊ฐ ํ๊ท ์ ์์ ๋์ผํจ์ ๋ํ๋ด๋ ๋ฐ๋ฉด Z-์ ์๊ฐ 1.0 ๋ฐ -1.0์ด๋ฉด ํ๊ท ์ ๋๋ ์๋์ ํ์ค ํธ์ฐจ ๊ฐ์ ๋ํ๋ ๋๋ค. ๋๋ถ๋ถ์ ๋๊ท๋ชจ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์์ ๊ฐ์ 99%๋ -3์์ 3 ์ฌ์ด์ Z-์ ์๋ฅผ ๊ฐ์ง๋ฉฐ, ์ด๋ ํ๊ท ์์ ์๋์ 3 ํ์ค ํธ์ฐจ ๋ด์ ์์์ ์๋ฏธํฉ๋๋ค.
์์ธก ํ ์คํธ๋ ์ด๋ป๊ฒ ์ค๊ณ๋ฉ๋๊น?
์์ธก ๊ฒ์ ์ ๋ชจ์ง๋จ ๋งค๊ฐ๋ณ์๊ฐ ์ฃผ์ด์ง๋ฉด ์ฃผ์ฅ์ด ์ฌ์ค์ธ์ง ์ฌ๋ถ๋ฅผ ๊ฒฐ์ ํ๊ธฐ ์ํด ์ค๊ณ๋์์ต๋๋ค. ๊ด๋ จ๋ ํ๋ฅ ๋ถํฌ์ ์ํด ์ง์ ๋ ๋๋ก ์ง์ ๋ ๋ฐ์ดํฐ ๋ฒ์์ ์์ชฝ์ ๊ฒ์ฌํฉ๋๋ค. ์ด์ฒ๋ผ ํ๋ฅ ๋ถํฌ๋ ๋ฏธ๋ฆฌ ์ ํด์ง ๊ธฐ์ค์ ๋ฐ๋ผ ํน์ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ ๋์ฌ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ๋ํ๋ด์ผ ํฉ๋๋ค.
์์ธก ํ ์คํธ์ ํ์ชฝ ํ ์คํธ์ ์ฐจ์ด์ ์ ๋ฌด์์ธ๊ฐ์?
์์ธก ๊ฐ์ค ๊ฒ์ ์ ํ๋ณธ ํ๊ท ์ด ๋ชจ์ง๋จ ํ๊ท ๋ณด๋ค ์ ์ํ๊ฒ ํฐ์ง ์ฌ๋ถ๋ฅผ ๋ณด์ฌ์ฃผ๊ธฐ ์ํด ์ค๊ณ๋์์ต๋๋ค. ์์ธก ๊ฒ์ ์ ์ ๊ท ๋ถํฌ์ ์์ชฝ ๊ผฌ๋ฆฌ(์ธก๋ฉด) ์๋ ์์ญ์ ๊ฒ์ ํ๋ ๋ฐ์ ๊ทธ ์ด๋ฆ์ ์ป์์ต๋๋ค. ๋ฐ๋ฉด์ ๋จ์ธก ๊ฐ์ค ๊ฒ์ ์ ํ๋ณธ ํ๊ท ์ด ๋ชจ์ง๋จ ํ๊ท ๋ณด๋ค ๋๊ฑฐ๋ ๋ฎ์ ๊ฒ์์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๊ธฐ ์ํด ์ค์ ๋ฉ๋๋ค.