Artykuł 50

Co to jest artykuł 50?

Artykuł 50 jest klauzulą w traktacie lizbońskim Unii Europejskiej (UE) określającą kroki, jakie powinien podjąć kraj dążący do dobrowolnego opuszczenia bloku. Powołanie się na Artykuł 50 rozpoczyna formalny proces wyjścia i umożliwia krajom oficjalne zadeklarowanie zamiaru opuszczenia UE. Wielka Brytania była pierwszym krajem, który powołał się na artykuł 50 po tym, jak większość brytyjskich wyborców zdecydowała się opuścić unię w 2016 roku.

Jak działa artykuł 50

Artykuł 50 jest częścią traktatu lizbońskiego,. który został podpisany i ratyfikowany przez wszystkie 27 państw członkowskich Unii Europejskiej w 2007 roku i wszedł w życie w 2009 roku. Artykuł opisuje, w jaki sposób państwo członkowskie może dobrowolnie opuścić UE. Jak zauważono powyżej, artykuł stanowi: „Każde państwo członkowskie może podjąć decyzję o wystąpieniu z Unii zgodnie z własnymi wymogami konstytucyjnymi”.

Zgodnie z tekstem artykułu:

Każde państwo członkowskie może podjąć decyzję o wystąpieniu z Unii zgodnie z własnymi wymogami konstytucyjnymi.
Państwo członkowskie, które podejmuje decyzję o wystąpieniu, powiadamia Radę Europejską o swoim zamiarze. W świetle wytycznych przedstawionych przez Radę Europejską Unia negocjuje i zawiera z tym państwem umowę określającą warunki jego wystąpienia, uwzględniając ramy jej przyszłych stosunków z Unią. Umowa ta jest negocjowana zgodnie z art. 218 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Umowa zostaje zawarta w imieniu Unii przez Radę, stanowiącą większością kwalifikowaną, po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego.
Traktaty przestają mieć zastosowanie do danego państwa z dniem wejścia w życie umowy o wystąpieniu lub, w przypadku jej braku, dwa lata po notyfikacji, o której mowa w ustępie 2, chyba że Rada Europejska w porozumieniu z członkiem zainteresowane państwo jednogłośnie postanawia o przedłużeniu tego okresu.
Do celów ust. 2 i 3 członek Rady Europejskiej lub Rady reprezentujący występujące państwo członkowskie nie bierze udziału w dyskusjach Rady Europejskiej lub Rady ani w decyzjach ich dotyczących.

Większość kwalifikowaną określa się zgodnie z art. 238 ust. 3 lit. b) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

Jeżeli Państwo, które wystąpiło z Unii, zwraca się o ponowne przyłączenie, jego wniosek podlega procedurze, o której mowa w artykule 49.

Algieria opuściła Europejską Wspólnotę Gospodarczą po uzyskaniu niepodległości od Francji w 1962 roku, podczas gdy Grenlandia odeszła na mocy specjalnego traktatu w 1985 roku.

Uwagi specjalne

Artykuł 50 stał się przedmiotem poważnej dyskusji podczas europejskiego kryzysu zadłużenia państwowego w latach 2010-2014, kiedy gospodarka Grecji wydawała się wymykać spod kontroli. Próbując ratować euro i być może UE przed upadkiem, rozważali przywódców wypędzających Grecję ze strefy euro.

Problem, jaki napotkali w związku z art. 50, polegał na tym, że nie było jasnych wskazówek, jak wypchnąć państwo członkowskie wbrew jego woli. Nie było też konieczne usunięcie Grecji z UE – tylko ze strefy euro. Grecja zdołała w końcu dojść do porozumienia ze swoimi wierzycielami z UE.

Początki artykułu 50

Unia Europejska powstała w 1957 roku jako Europejska Wspólnota Gospodarcza, która została utworzona w celu wspierania współzależności gospodarczej wśród jej członków w następstwie II wojny światowej. Pierwotny blok obejmował sześć krajów europejskich: Holandię, Francję, Belgię, Niemcy Zachodnie, Luksemburg i Włochy. W 1973 r. dołączyły do nich Wielka Brytania, Dania i Irlandia. UE została formalnie utworzona na mocy traktatu z Maastricht w 1992 r., a do 1995 r. blok powiększył się do 15 członków obejmujących całą Europę Zachodnią. W latach 2004-2007 UE doświadczyła największego w historii rozszerzenia, przyjmując 12 nowych członków, w tym byłe państwa komunistyczne.

Traktat lizboński został opracowany z myślą o zwiększeniu skuteczności i demokratycznej legitymacji Unii oraz poprawie spójności jej działań. Traktat został podpisany i ratyfikowany przez wszystkie 27 państw członkowskich w 2007 roku i wszedł w życie w 2009 roku. Traktat dzieli się na dwie części – Traktat o Unii Europejskiej (TUE) oraz Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Zawiera łącznie 358 artykułów, w tym artykuł 50.

Autor przepisu początkowo nie uważał go za konieczny. „Jeśli przestaniesz płacić rachunki i przestaniesz pojawiać się na spotkaniach, w odpowiednim czasie twoi przyjaciele zauważą, że wydaje się, że odszedłeś” – powiedział BBC szkocki partner Lord Kerr z Kinlochard w listopadzie 2016 roku. Artykuł 50 widział jako bycie potencjalnie użytecznym w przypadku zamachu stanu, który mógłby doprowadzić UE do zawieszenia członkostwa dotkniętego kraju: „Myślałem, że w tym momencie dyktator, o którym mowa, może być tak zły, że powie „dobrze, odchodzę”. i dobrze by było mieć procedurę, w ramach której mógłby odejść."

Przykład artykułu 50

Pierwszym krajem, który powołał się na art. 50, była Wielka Brytania, która w styczniu opuściła UE. 31, 2020. Stało się to po tym, jak większość obywateli brytyjskich głosowała za opuszczeniem związku i ściganiem Brexitu w referendum 23 czerwca 2016 r., co spowodowało, że brytyjska premier Theresa May powołała się na artykuł 29 marca 2017 r.

Proces był utrudniony przez niedotrzymane terminy, przedłużenia, negocjacje i przeszkody, które wysunęli zarówno przywódcy brytyjscy, jak i unijni. Próby porozumienia Maya zostały odrzucone przez parlament. Negocjacje wznowił Boris Johnson, który został premierem po rezygnacji May.

Natychmiast po wyjściu z bloku kraj rozpoczął 11-miesięczny okres przejściowy. Po wyjściu z Unii w Parlamencie Europejskim nie było brytyjskich urzędników, a Wielka Brytania straciła prawo weta w UE. Ale obie strony musiały jeszcze wypracować nową umowę handlową. W okresie przejściowym było jeszcze wiele problemów do rozwiązania, w tym:

Kwestie związane z emeryturami
Jak obie strony poradziłyby sobie ze współpracą w zakresie egzekwowania prawa i bezpieczeństwa
Dostęp do wspólnych łowisk
Kontrole celne i graniczne między Irlandią Północną a Republiką Irlandii
Taryfy i inne bariery handlowe

Jednym z poważnych powodów do niepokoju była kwestia obywateli UE migrujących do Wielkiej Brytanii lub odwrotnie. Szacuje się, że przed Brexitem trzy miliony obywateli UE mieszkało, pracowało lub studiowało w Wielkiej Brytanii, podczas gdy milion obywateli Wielkiej Brytanii zrobiło to samo w pozostałej części UE. Obywatele mogli przekraczać granice w okresie przejściowym, ale później podlegali obowiązkowi wizowemu.

Negocjacje kontynuowano w okresie przejściowym, pomimo wielu zatrzymań i blokad dróg. W grudniu 24, 2020 obie strony ostatecznie ogłosiły umowę handlową, która zastąpiłaby jednolity rynek UE i jej unię celną w odniesieniu do Wielkiej Brytanii. Umowa o handlu i współpracy między UE a Wielką Brytanią została podpisana w grudniu. 30 i tymczasowo weszła w życie 1 stycznia. 1. Jednak został w pełni ratyfikowany dopiero w kwietniu następnego roku. Nowa umowa handlowa w pełni weszła w życie 1 maja 2021 r.

##Przegląd najważniejszych wydarzeń

Artykuł stanowi: „Każde państwo członkowskie może podjąć decyzję o wystąpieniu z Unii zgodnie z własnymi wymogami konstytucyjnymi”.
Artykuł stał się przedmiotem poważnej dyskusji podczas europejskiego kryzysu zadłużenia państwowego w latach 2010-2014, kiedy gospodarka Grecji wydawała się być w tarapatach.
Wielka Brytania stała się pierwszym krajem, który powołał się na artykuł 50 po tym, jak większość wyborców opuściła blok.
Artykuł 50 to klauzula traktatu lizbońskiego Unii Europejskiej, która określa, w jaki sposób kraj może dobrowolnie opuścić blok.