올리버 윌리엄슨
์ฌ๋ฆฌ๋ฒ ์๋ฆฌ์์จ(Oliver Williamson, 1932~2020)์ ๋ฏธ๊ตญ์ ๊ฒฝ์ ํ์์ด์ ๋ ธ๋ฒจ์ ์์์์ด์ ํ์๋ก, NIE(New Institutional Economics)์ ์ง๋์ ์ค ํ ์ฌ๋์ด์ ๊ฑฐ๋ ๋น์ฉ ๊ฒฝ์ ํ(TCE)์ ์ฐฝ์์๋ก ๊ฐ์ฅ ์ ์๋ ค์ ธ ์์ต๋๋ค. ์์ฅ๊ณผ ๊ฐ๊ฒฉ ์ด๋ก ์ ๋ํ ๋ ์ ์ ์ธ ์ด์ ์ ๋์ด ๊ฒฝ์ ํ์, ์ ๋ถ ๋ฐ ๊ธฐ์ ์ด ๋น์์ฅ ์ ๋์ ์์ฅ ์ธ๋ถ์ ๊ฑฐ๋๋ฅผ ๋ณด๋ ๋ฐฉ์์ ์๊ตฌ์ ์ผ๋ก ๋ณ๊ฒฝํ์ต๋๋ค.
TCE(Transaction Cost Economics)์ ์ค๋ฆฝ์๋ก์ Williamson์ ์ ํต์ ์ธ ๊ฒฝ์ ํ์๋ค์ด ์ค์ํ์ง ์๋ค๊ณ ์ฌ๊ฒผ๋ ๊ธฐ์ ๋ด๋ถ์ ์๋ ๋ฐฉ์("๋ธ๋๋ฐ์ค")์ ์ด์ด ๋น์ฆ๋์ค ๊ธฐ์ ์ ๋ถ์ํ๋ ์๋ก์ด ๋ฐฉ๋ฒ์ ๊ฐ์ฒํ์ต๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ๊ฑฐ๋์ ๋ด๋ถ ์๋์ผ๋ก ์ด์ ์ ์ด๋ํจ์ผ๋ก์จ Williamson์ ๊ธฐ์ ์ ์กด์ฌ, ๊ธฐ๋ฅ ๋ฐ ํน์ฑ์ ์ค๋ช ํ์ต๋๋ค. ์ค์ ์์ฅ์ด ์ด๋ป๊ฒ ์๋ํ๋์ง ์ ํํ๊ฒ ์์ธกํจ์ผ๋ก์จ ๊ทธ๋ ๋ํ ์ ๊ณ ์ ์ฃผ์ ๋ฅผ ๋ฐ์ฆํ์ต๋๋ค. ์ ์ด๋ก ์์ ๊ฒฝ์ ๋ชจ๋ธ, ๋ ์ ์ด ์๋ ์ด๋ก ์ ์์ฅ ๊ตฌ์กฐ .
์กฐ์ง ์ด๋ก ๊ณผ ๊ณ์ฝ๋ฒ, ๊ฒฝ์ ํ์ ๋ํ ๊ฐ๋ ฅํ ๋ฐฐ๊ฒฝ์ ๊ฐ์ง ๋คํ๋ฌธ ํ์์ธ Williamson์ ๋ฐ๋ ์ ์ ์ฑ , ๊ท์ /๊ท์ ์ํ ๋ฐ ๊ฒฝ์ ํ ์ด์ธ์ ๋ง์ ์์ญ์ ์ง๋ํ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น ๊ฒฝ์ ํ์๋ก๋ ์๋ ค์ ธ ์์ต๋๋ค. ๋ฒ.
Williamson์ ๊ฒฝ์ ํ ๊ณ ์ ์ธ Markets and Hierarchies: Analysis and Antitrust Implications(1975)์ ์ฌํ ๊ณผํ ์ฐ๊ตฌ์์ ๊ฐ์ฅ ์์ฃผ ์ธ์ฉ๋๋ ์ํ ์ค ํ๋์ธ The Economic Institutions of Capitalism: ๊ธฐ์ , ์์ฅ, ๊ด๊ณ ๊ณ์ฝ(1985).
##๊ต์ก ๋ฐ ์กฐ๊ธฐ ๊ฒฝ๋ ฅ
์ฌ๋ฆฌ๋ฒ E. ์๋ฆฌ์์จ(Oliver E. Williamson, 1932~2020)์ ์์ค์ฝ์ ์ฃผ ์ํผ๋ฆฌ์ด(Superior)์์ ํ์ด๋ฌ์ต๋๋ค. ์ด ์์ ๋ง์์ ๊ทธ๊ฐ โ์ง๊ธ๊น์ง ์ด์๋ ๊ฒ ์ค ๊ฐ์ฅ ๋ฏผ์ฃผ์ ์ธ ๊ณต๋์ฒดโ๋ผ๊ณ ๋งํ์ต๋๋ค. ๊ทธ์ ๋ถ๋ชจ๋ ๋ชจ๋ ์ ์ง ๊ณ ๋ฑํ๊ต ๊ต์ฌ์์ต๋๋ค. ๊ทธ์ ์๋ฒ์ง๋ ๊ฐ์กฑ ๋ถ๋์ฐ ์ฌ์ ์์ Williamson์ ํ ์๋ฒ์ง์ ํฉ๋ฅํ๊ธฐ ์ํด ๊ต์ฌ๋ฅผ ๊ทธ๋ง๋์์ต๋๋ค. ๊ทธ์ ์ด๋จธ๋๋ ๊ฒฐํผํ ๋ ๊ต์ฌ์์ ์ํดํด์ผ ํ์ต๋๋ค.
Superior์ "๋งค์ฐ ํ๋ฑํ" ํ๊ต ์์คํ ์ ์ด๋ฆฐ ์์ , Williamson์ ๋ณํธ์ฌ๊ฐ ๋๊ธฐ๋ฅผ ์ํ์ต๋๋ค. ๊ณ ๋ฑํ์์ด ๋์์ ๋ ๊ทธ๋ ์ํ๊ณผ ๊ณผํ์ ๋ํ ๊ทธ์ ์๋ฆฌํ ๊ด์ฌ์ด ๊ณตํ์ ์ด์์ ์ธ ์ง์ ์ผ๋ก ๋ง๋ค์๋ค๊ณ ๊ฒฐ์ ํ์ต๋๋ค. ์ด๋จธ๋์ ์กฐ์ธ์ ๋ฐ๋ผ ๊ทธ๋ ๋งค์ฌ์ถ์ธ์ธ ๊ณต๊ณผ ๋ํ(MIT)๊ณผ ๊ณต๋ ํ์ ํ๋ก๊ทธ๋จ(๊ฒฝ์ ๋ฐ ๊ณตํ)์ด ์๋ Ripon College์ ๋ฑ๋กํ์ต๋๋ค.
1955๋ MIT Sloan School of Management์์ ํ์ฌ ํ์๋ฅผ ์ทจ๋ํ ํ Williamson์ General Electric์์ ํ๋ก์ ํธ ์์ง๋์ด๋ก ์ฒซ ์ง์ฅ์ ๊ฐ์ก๊ณ ๊ณง๋ฐ๋ก ๋ฏธ๊ตญ ์ฐ๋ฐฉ ์ ๋ถ, ์์ฑํด DC์ ์๋ CIA(์ค์ ์ ๋ณด๊ตญ)์์ ๊ทผ๋ฌดํ์ต๋๋ค. ๋์ค์ Williamson์ ์ด๋ฌํ ์ญํ ์ ํตํด ํฐ ์ ๋ถ, ํฐ ๊ธฐ์ ๋ฐ ํฐ ๊ด๋ฃ์ ๊ฐ ์ด๋ป๊ฒ ๊ธฐ๋ฅํ๋์ง ๋ฐฐ์ธ ์ ์๋ ๊ธฐํ๋ฅผ ์ป์๋ค๊ณ ๋งํ์ต๋๋ค.
์ด ์ด๊ธฐ ๋ช ๋ ๋์ Williamson์ ๊ฒฝ์ ํ, ๋น์ฆ๋์ค, ๋ฒ๋ฅ , ์ฌ์ง์ด ์์ง๋์ด๋ง์ ์ด๋ฅด๊ธฐ๊น์ง ๋คํ๋ฌธ์ ๊ด์ ์์ ๊ทธ์ ์ํ๋ฅผ ๋ฐ์ ์ํค๊ธฐ ์์ํ์ต๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, 1958๋ ์คํ ํฌ๋ ๋ํ๊ต ๊ฒฝ์ ๋ํ์์์ MBA ํ๋ก๊ทธ๋จ์ ํฉ๊ฒฉํ์ ๋ ๊ฒฝ์ ํ๊ณผ ๊ณตํ์ด๋ผ๋ ์์ ํ ๋ค๋ฅธ ๋ ๋ถ์ผ๊ฐ ๋๋๊ฒ๋ ์ ์ฌํ ๋ถ์ ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ ์ฌ์ฉํ๋ค๋ ์ฌ์ค์ ๋๋์ต๋๋ค. ๊ทธ๊ฐ ๋ ธ๋ฒจ ์ ๊ธฐ์์ ์ธ๊ธํ๋ฏ์ด, ๊ทธ๋ "์ํ, ํต๊ณ ๋ฐ ๋ชจ๋ธ ๊ตฌ์ถ์ ๋ํ ๊ณตํ ๊ต์ก์ด (๊ทธ์๊ฒ) ์ด๋ค ์ฌํ ๊ณผํ๋ณด๋ค ํจ์ฌ ๋ ๊ธฐ์ด์ ์ธ ๊ธฐ์ด(๊ฒฝ์ ํ)๋ฅผ ์ฃผ์๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ฐ๊ฒฌํ์ต๋๋ค."
MBA๋ฅผ ๋ง์น Williamson์ Stanford์ ๋ฉํ (James Howell ๋ฐ Kenneth Arrow)์ ์กฐ์ธ์ ๋ฐ๋ผ ๋น์ฆ๋์ค์์ ๊ฒฝ์ ํ์ผ๋ก ์ ํํ์ต๋๋ค. 1960๋ ์ ๊ทธ๋ ๋ฐ์ฌ ๊ณผ์ ์ ๋ฐ๊ธฐ ์ํด ํฌ๋ ์ฌ๋จ์ผ๋ก๋ถํฐ 3๋ ํ ๋ก์ฐ์ญ์ ๋ฐ์์ต๋๋ค. ํผ์ธ ๋ฒ๊ทธ์ ์๋ ์นด๋ค๊ธฐ๋ฉ๋ก ๋ํ๊ต์์ ๊ฒฝ์ ํ ๋ฐ์ฌ ํ์๋ฅผ ์ทจ๋ํ์ต๋๋ค. ๊ทธ๊ณณ์์ ๊ทธ๋ ์ฐ์ ํ์ ๋ํ์ ๊ต์์ง์ด ๊ฐ๋ฅด์น๋ ๊ฒฝ์ ํ ๋ฐ ์กฐ์ง ์ด๋ก ์ ๋ํ ๋คํ๋ฌธ์ ์ ๊ทผ ๋ฐฉ์์์ "ํ์๋ฅผ ๋ฐ๊ฒฌ"ํ์ต๋๋ค. 1963๋ Williamson์ Ph.D. ๋ ผ๋ฌธ "์ฌ๋์ ํ๋์ ๊ฒฝ์ ํ: ๊ธฐ์ ์ด๋ก ์ ๊ฒฝ์ ๋ชฉํ"๊ฐ Ford Foundation ๋ ผ๋ฌธ ๊ฒฝ์์์ ์ฐ์นํ์ต๋๋ค.
ํ์ ๊ฒฝ๋ ฅ(1963~2004)
1963๋ ๊ฐ์, Williamson์ ์บ๋ฆฌํฌ๋์ ๋ํ๊ต ๋ฒํด๋ฆฌ(UC Berkeley)์ ๊ฒฝ์ ํ ์กฐ๊ต์๋ก ์ฒซ ๊ต์์ง์ ๋งก์์ต๋๋ค. ์ดํ 40๋ ๋์ ๊ทธ๋ ๊ถ๊ทน์ ์ผ๋ก ๋ ธ๋ฒจ์์ ์์ํ ํ๊ธฐ์ ์ธ ์ด๋ก ์ ๊ฐ๋ฐํ๋ฉด์ ํ์ค๋ฒ ๋์ ๋ํ๊ณผ ์์ผ ๋ํ์ ๊ต์์ง์ ์ญ์ํ์ผ๋ฉฐ ๋ฏธ๊ตญ ์ด์ธ์ ์ง์ญ์์ ์๋ง์ ๋ฐฉ๋ฌธ ๊ต์๋ฅผ ์ญ์ํ์ต๋๋ค.
UC ๋ฒํด๋ฆฌ์์ 2๋ (1963-1965)์ ๋ณด๋ธ ํ Williamson์ ํ์ค๋ฒ ๋์ ๋ํ๊ต(UPenn)์ ๋ชจ์ง๋์ด 18๋ (1965-1983)์ ๋ถ๊ต์(1965-1968)์ ๊ต์(1968-1983)๋ก ๋ณด๋์ต๋๋ค. , ๊ฒฝ์ ๋ฐ ์ฌํ ๊ณผํ ๊ต์(19771983) ๋ฐ ๊ฒฝ์ ํ ๊ต์(19711972, 1976~1977)๋ก ์๋ช ๋ ๊ฒ์ ํฌํจํฉ๋๋ค.
์ฐธ๊ณ ๋ก Williamson์ 1960๋ ๋ ํ๋ฐ์ UPenn์ ๊ฒฝ์ ํ ๊ต์๋ก ์ฌ์งํ์ ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ๋ฒ๋ฅ ํ๊ต์ ๊ณต๊ณต ๋ฐ ๋์ ์ ์ฑ ํ๊ต ๊ต์๋ก ์๋ช ๋์์ต๋๋ค.
์ด๋ฌํ ์ ์ ์ผ๋ก 1983๋ ๊ทธ๋ ์กฐ์ง ๋ฐ ๊ด๋ฆฌ ํ๊ต, ๋ฒ๋ ๋ฐ ๊ฒฝ์ ํ๊ณผ์ ๋คํ์ ์ ์๋ช ์์ ์์ผ ๋ํ์ "ํจ์ฌ ๋ ์์ฐ์ ์ธ" ์ง์๋ฅผ ์๋ฝํ์ต๋๋ค. 3๊ฐ ํ๊ณผ์ ๊ต์๋ก์ ๊ทธ๋ 5๋ (1983~1988) ๋์ ์์ผ ๋ฒ๋์์ ๋ฒ๊ณผ ์กฐ์ง์ ๊ดํ ์ํฌ์์ ์ด๋์๊ณ ์กฐ์ง ๋ฐ ๊ด๋ฆฌ ๋ํ์์ ๊ฒฝ์ ํ๊ณผ ์กฐ์ง์ ๊ดํ ์ํฌ์์ ์ด๋์์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ ๋ํ Journal of the Law, Economics, and Organization์ ์ฐฝ๋ฆฝ ํธ์ง์๋ก ์ผํ์ต๋๋ค.
1988๋ Williamson์ UC Berkeley๋ก ๋ค์ ๋ชจ์ง๋์ด Haas School of Business์ Economics Department์์ ์ด์ค ์ญํ ์ ํ๋ฉฐ UC Berkeley Law School์ ๊ต์์ง์ผ๋ก ๋ณด์กฐ ์๋ช ๋์์ต๋๋ค.
1988๋ ๋ถํฐ 2004๋ ํ์ง ๊ต์์ง์์ ์ํดํ ๋๊น์ง 16๋ ๋์ Williamson์ UC Berkeley์์ ๊ฒฝ์ ํ๊ณผ์ ์๋ก์ด ๋ถ์ผ์ธ ๊ธฐ๊ด ๊ฒฝ์ ํ์ ์ฐฝ์คํ๊ณ Haas School์ ๋น์ฆ๋์ค ๋ฐ ๊ณต๊ณต ์ ์ฑ ์ปค๋ฆฌํ๋ผ์ ์ฌํธํ ์ ์ ์ ๋จ๊ฒผ์ต๋๋ค. ์ํด ํ Williamson์ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ๊ณ์ํ๊ธฐ ์ํด UC Berkeley์ ์ฌ๋ฌด์ค์ ์ ์งํ์ผ๋ฉฐ ์ํฌ์ต, ์ฑ์ฉ ๋ฐ ๊ธฐ๊ธ ๋ง๋ จ์๋ ์ ๊ทน์ ์ผ๋ก ์ฐธ์ฌํ์ต๋๋ค.
์ฐ์ ์กฐ์ง ๋ฐ ์์ง ํตํฉ
Williamson์ Ph.D. ์นด๋ค๊ธฐ ๊ฒฝ์ ํ์์ ์ฐ์ ์กฐ์ง(IO)(์ฐ์ ๊ฒฝ์ ๋ผ๊ณ ๋ ํจ)์ ๊ท์ ์ ์ฑ , ๋ ์ ๊ธ์ง ์ ์ฑ ๋ฐ ์์ฅ ๊ฒฝ์์ ํฌํจํ์ฌ ์ฐ์ ์ด ๊ฒฝ์ ์์ ์ด๋ป๊ฒ ์๋ํ๋์ง์ ๋ํ ์ฐ๊ตฌ์ ๋๋ค. (์ฐ์ ์กฐ์ง์์ '์ฐ์ '์ด๋ผ๋ ๋จ์ด๋ ์ ์กฐ์ ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ๋์ ๊ณผ ๊ด๊ด์ฐ์ ์ ํฌํจํ ๋ชจ๋ ๋๊ท๋ชจ ์ฌ์ ํ๋์ ์๋ฏธํ๋ค.)
๋ฏธ๊ตญ ๋ฒ๋ฌด๋ถ ๋ ์ ๊ธ์ง๊ณผ(1966~1967)
1960๋ ๋์ ์ฐ์ ์กฐ์ง(IO)์ ๊ฒฝ์ ํ์๋ค์๊ฒ ํธ์์ ์ด์ง ์์์ง๋ง, Williamson์ ๋ง์ฃผ์น๋ ๊ณณ๋ง๋ค ๋น์ ๋๋ฆฌ ํผ์ ธ ์๋ ๋ฐ-IO ์ ์ค์ ์ฃผ์ ํ์ง ์๊ณ ๋์ ํ์ต๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ํ์ค๋ฒ ๋์ ๋ํ์์ ์ฌ์งํ๋ ๋์ Williamson์ ๋ฏธ๊ตญ ๋ฒ๋ฌด๋ถ(DOJ) ๋ ์ ๊ธ์ง ๋ถ์ ์ฑ ์์์ ํน๋ณ ๊ฒฝ์ ๋ณด์ข๊ด์ผ๋ก 1๋ (1966~1967)์ ๋ณด๋์ต๋๋ค. ์ฐ์ ์กฐ์ง (IO) ๋ฐ ์์ง์ ํตํฉ ์ ๋ํ ๊ทธ์ ์์ ๊ฐ๋ฐ์์ ์ด๋ฒคํธ๋ฅผ ์ ์ ํฉ๋๋ค.
๋ ์ ๋ฐฉ์ง๊ณผ์์ Williamson์ ๋ ์ ์ ๋ฐฉ์งํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ชฐ๋ํ ๊ฒฝ์ ํ์์ ๋ฒ๋ฌด๋ถ ์ ๋ฌธ๊ฐ๊ฐ ํ์ฌ์ ๋ด๋ถ ์๋์ ์์ฌ๊ฒฐ์ ์ ์ฑ ์ผ๋ก ๊ฐ๊ณผํ๊ณ ์๋ฃํ์์ ์์์ฐจ๋ ธ์ต๋๋ค. ๊ทธ๊ฐ ๋งํ๋ฏ์ด ๊ทธ๋ค์ ํ์ฌ๋ฅผ "์ ๋ ฅ์ ์ถ๋ ฅ์ผ๋ก ์ ๋ฌํ๋ ๋ธ๋๋ฐ์ค"์ ๋ถ๊ณผํ๋ค๊ณ ์๊ฐํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์์ฌ ๊ฒฐ์ ์ด ์ด๋ป๊ฒ ๋ด๋ ค์ก๋์ง ์ดํดํ๊ธฐ ์ํด ๋ด๋ถ๋ฅผ ๋ค์ฌ๋ค๋ณด์ง ์์์ต๋๋ค.
์ด๋ฌํ ๊ธฐ๋ณธ์ ์ธ ๊ฐ๋ ์ ์ธ์ํ์๋ง์ Williamson์ ์กฐ์ง ๋ด๋ถ์ ๊ฒฝ์ ํ๋์ ๊ณ ๋ ค์กฐ์ฐจ ํ์ง ์๋(ํจ์ฌ ๋ ๋ถ์์ ์ธ) ๋ฐ IO ์ ์ค์ด ๋ฐ๋ ์ ์ ์ฑ ์์ ์ค๋ํ ์ค์๋ฅผ ๋ณ๊ณ ์์์ ๊นจ๋ฌ์์ต๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด ๋น์ ๋ฒ๋ฌด๋ถ๋ ๋จ์ ์์ฅ ๊ฑฐ๋๊ฐ ์๋ ๋ชจ๋ ๊ณ์ฝ์ด ๋ ์ ์ ์กฐ์ฅํ๊ณ ๋์ค์๊ฒ ํผํด๋ฅผ ์ฃผ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์์ฌํ๋ค. ์ด ์ ์ฑ ์์ Williamson์ด ๋ฐ๋ํ ๊ฒ์ DOJ๊ฐ ์์ง์ ํตํฉ, ๋ค์ํ ์์ฐ ๋จ๊ณ(๊ณต๊ธ์, ์ ์กฐ์ ์ฒด)๋ฅผ ์ง์ ์์ ํจ์ผ๋ก์จ ๋น์ฆ๋์ค ์ด์์ ํฉ๋ฆฌํํ๋ ๊ฒ์ ํฌํจํ์ฌ ์์ฅ์์ ๊ฑฐ๋๋ฅผ ์ ๊ฑฐํ๋ ๋ชจ๋ ์ ๋ต์ ์๋์ผ๋ก ๋ฐ๊ฒฝ์์ผ๋ก ๋ถ๋ฅํ๋ค๋ ๊ฒ์ ๋๋ค. , ์ ํต์ ์ฒด)๋ฅผ ์์์์ฑํ๋ ๊ฒ์ด ์๋๋๋ค.
Williamson์ ๋ํ ๋ฐ IO ์ฃผ์ฅ์ ๋ ๋ค๋ฅธ ์ ์ , ์ฆ ์์ฅ์ ๋ด๋ถ ๊ธฐ์ ๋ณด๋ค ํจ์ฌ ๋ ํจ์จ์ ์ผ๋ก ๊ฑฐ๋๊ฐ ์ผ์ด๋ ์ ์๋ ์์ ๊ฒฝ์์ ์ฅ์๋ผ๋ ์ ์ ๋ ์ญ์ ์๋ชป๋์๋ค๋ ๊ฒ์ ๊นจ๋ฌ์์ต๋๋ค. ๊ทธ๊ฐ ๊ทธ๋ ๊ฒ ํ์ง๋ง(์์ฅ์ด ๊ฒฝ์์ ์ผ ๋) ๋ถ์์ ํด๊ฒฐํ๊ธฐ ์ํด ์ ์๋ํ์ง๋ง(๊ตฌ๋งค์์ ํ๋งค์๊ฐ ๋ค๋ฅธ ๊ฑฐ๋ ํํธ๋์๊ฒ ์์งํ ์ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์) ๊ทธ์ ์ฐ๊ตฌ๋ ์์ฅ ๊ฒฝ์์ด ์ ํ์ ์ผ ๋ ๊ธฐ์ ๋ด๋ถ์ ์ญํ์ด ๊ฐ๋ฑ ํด๊ฒฐ์ ํจ์ฌ ๋ ์ ์ฒ๋ฆฌํ๋ค๋ ๊ฒ์ ์ฆ๋ช ํ์ต๋๋ค. ์์ฅ.
Williamson์ ๋ฒ๋ฌด๋ถ์์์ ๋ ์ ๊ธ์ง ์ ๋ฌด์์ ์ป์ ์ด ํ๊ธฐ์ ์ธ ํต์ฐฐ๋ ฅ์ UPenn์ ํ์ผ๋ก ๋ค์ ๊ฐ์ ธ๊ฐ์ต๋๋ค. ๊ทธ๊ณณ์์ ๊ทธ๋ ์ฃผ๋ฅ ์ด๋ก ์ด ์์ฅ์์ ๋ ํจ์จ์ ์ผ๋ก ์ฒ๋ฆฌ๋ ๊ฒ์ด๋ผ๊ณ ๋งํ ๋ง์ ๊ฒฝ์ ์ ๊ฒฐ์ ์ด ์ค์ ๋ก ๊ธฐ์ ๋ด์์ ํจ์ฌ ๋ ํจ์จ์ ์ผ๋ก ์ฒ๋ฆฌ๋๋ค๋ ๊ฒ์ ์ฆ๋ช ํ๋ ์ฐ๊ตฌ์ ์ง์คํ์ต๋๋ค. .
์ ์ ๋๊ฒฝ์ ํ(NIE)
1975๋ ์ Williamson์ NIE(New Institutional Economics) ์ด๋์ ํ๊ธฐ์ ์ธ ํ ์คํธ์ธ The Economic Institutions of Capitalism์ ์ถํํ๋๋ฐ, ์ด ๊ธ์ ๊ฑฐ๋์ ๊ณ์ฝ์ ๋ถ์์ด ๊ธฐ์ ์ ๊ตฌ์กฐ์ ๊ฒฝ๊ณ๋ฅผ ์ค๋ช ํ ์ ์๋ค๋ ์์ ์ ์ฌ๋ก๋ฅผ ์ ์ํ์ฌ ํจ๊ณผ์ ์ผ๋ก ๋ฐ๋ฐํ์ต๋๋ค. ๊ธฐ์ ์ ์ด๋ก ์ ์ด์ค์ ์ฐฝ์ถํ๋ ๊ธฐ๊ณ์ ๋ถ๊ณผํฉ๋๋ค.
๊ฒฝ์ ๊ฑฐ๋ฒ๋์ค
Williamson์ด 2009๋ ์ ์์ํ์ ๋ ๋ ธ๋ฒจ ์์ํ๊ฐ ์ธ์ฉํ ๊ด๋ฒ์ํ ๋ฒ์ฃผ๋ ๊ฒฝ์ ๊ฑฐ๋ฒ๋์ค๋ก, ์ ๋ถ์ ๊ณ์ธต์ ์กฐ์ง(๊ธฐ์ ํฌํจ)์ด ๋ด๋ถ์์ ์ํํ๋ ๊ฐ๋ฑ์ ํด๊ฒฐํ๊ธฐ ์ํ ๋ชจ๋ ๊ท์ ์ ์ฑ , ์ ์ฐจ ๋ฐ ํ๋ก์ธ์ค(๊ณต์ ๋ฐ ๋น๊ณต์ ๋ชจ๋)์ ๋ํ ์ฉ์ด์ ๋๋ค. ์ฆ, ์์ฅ ์ธ๋ถ์ ์์ต๋๋ค.
์ ํ๋์ ๊ฑฐ๋ฒ๋์ค ์ต์ ์ ์ ํํ๋ ๊ฒฐ์ ์ ์๋๋ ฅ์ด ๋ค๋ฅธ ๊ฑฐ๋ฒ๋์ค ์ต์ ๋ณด๋ค ํฌ๋ค๋ ์์์ ์ธ ์ ์ ์ ๊ธฐ๋ฐ์ ๋๊ณ ๊ทธ๊ฐ ๊ณต๋ ์ฐฝ์ํ ์๋ก์ด ๊ฒฝ์ ์ฌ์์ธ NIE( New Institutional Economics )์ ํ์์ ์ ๋๋ค. ์ด ๋น์ฉ์ ์ ์ฝํ๋ ค๋ ์๊ตฌ์ ๋๋ค. ์ํ ๋ฐ ์๋น์ค์ ๋ํ ์ด ๋น์ฉ์๋ ๊ณ์ฝ ์์ฑ, ๋ชจ๋ํฐ๋ง ๋ฐ ์งํ๊ณผ ๊ด๋ จ๋ ๋ชจ๋ ๋น์ฉ์ด ํฌํจ๋๋ค๋ ์ฌ์ค๊ณผ ๊ฑฐ๋์ ๋ด์ฌ๋ ๊ณ์ฝ์์ ์ํ(์ฆ, ๋ถ์์ ํ ๊ณ์ฝ)์ ์ฒ๋ฆฌํ๋ ๊ฒ๊ณผ ๊ด๋ จํ์ฌ Williamson์ NIE/TCE ์ ๊ทผ ๋ฐฉ์์ ๊ฐ ๊ณ์ฝ์ ํน์ฑ์ ๋ถ์ํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์์๋ฉ๋๋ค. ์ด๋ค ๊ฑฐ๋ฒ๋์ค ์ต์ ์ด ๊ฐ์ฅ ์ผ์นํ๋์ง ๊ฒฐ์ ํ๊ธฐ ์ํด ํธ๋์ญ์ (๊ทธ์ ๊ธฐ๋ณธ ๋ถ์ ๋จ์).
๋ ธ๋ฒจ ๊ฒฝ์ ํ์(2009)
2009๋ Williamson์ ๊ฑฐ๋ฒ๋์ค ๊ฒฝ์ ํ, ํนํ ๊ธฐ์ ์ ๊ฒฝ๊ณ์ ๋ํ ๋ถ์์ผ๋ก ๋ ธ๋ฒจ ๊ฒฝ์ ํ์์ ์์ํ ๋ ์ฌ๋ ์ค ํ ๋ช ์ ๋๋ค. ๊ทธ์ ๊ณต๋ ์์์์ธ ์๋ฆฌ๋ ธ์ด ์ค์คํธ๋กฌ( Elinor Ostrom )๋ ๊ฒฝ์ ๊ฑฐ๋ฒ๋์ค, ํนํ ์ปค๋จผ์ฆ์ ๋ํ ๋ถ์์ผ๋ก ์์ํ์ต๋๋ค. (์ปค๋จผ์ฆ๋ ์ปค๋ฎค๋ํฐ ๋ด์ ์ ํํ ์ปค๋จผ ํ ์์(์: ๋ฌผ, ์ฒ, ์ด์ )์ ์๋ฏธํฉ๋๋ค.)
๊ทธํด ๋ ธ๋ฒจ ์์ํ๊ฐ ๊ทธ๋ฅผ ์ ํํ์ ๋ ๊ทธ๋ ๋ฐ๋ ์ ์ ์ฑ ๋ฐ ๊ธฐ๊ด ์ฐ๊ตฌ์ ๋ํ ํ๊ธฐ์ ์ธ ์์ ์ ํฌํจํ์ฌ ์ฌ๋ฌ ๊ฒฝ์ ๋ถ์ผ, ์ ์น ๊ณผํ ๋ฐ ๋ฒ๋ฅ ์์ ์ค์ํ ์ ์ ์ ๋ฌ์ฑํ ๋คํ๋ฌธ ํ์๋ก์์ ๊ฒฝ๋ ฅ 45๋ ์ด์์ต๋๋ค. ๊ทธ์ ๋ชจ๋ ์ ์ ์ค์์ ๋ ธ๋ฒจ ์์ํ๊ฐ ์ธ๊ณ ๊ธ์ต ์๊ธฐ๊ฐ ํ์ฐฝ์ผ ๋ "๊ฒฝ์ ์ง๋ฐฐ ๊ตฌ์กฐ, ํนํ ํ์ฌ์ ๊ฒฝ๊ณ์ ๋ํ ๋ถ์"์ ์ธ์ฉํ๋ค๋ ์ฌ์ค์ ์ ํต์ ์ธ ์์ฅ ํ์์ ๋ฒ์ด๋๊ณ ์ ํ๋ ์ด๋ง์ ์ฆ๊ฑฐ๋ก ๊ฐ์ฃผ๋์์ต๋๋ค. ๊ทธ ์ด๋ ค์ด ํด์ ๊ฒฝ์ ํ์.
์ ๋๊ฒฝ์ ํ์ ๋ ธ๋ฒจ์
Williamson์ด 2009๋ ์ ๋ ธ๋ฒจ์์ ๋ฐ์์ ๋ ๋ง์ ์ฌ๋๋ค์ด ๋๋์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ ์ฐ์นํ๊ธฐ ์ ์ ๋ช ๋ ๋์ ์ ๋ ฅํ ์ํ์๋ก ๋ ผ์๋์์ง๋ง ํญ์ ์ฅ๊ฑฐ๋ฆฌ๋ก ๊ฐ์ฃผ๋์์ต๋๋ค. ๋ถ๊ณผ 2๋ ์ (2007๋ ), ์ ๋ ฅํ ์น์์ ๋ํ ๊ธฐ์ฌ์์ Forbes๋ ๊ทธ๋ฅผ "์ข์ต์" ๋ฐ "๋น์ฃผ๋ฅ" ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ผ๋ก ์ธ๊ธํ์ต๋๋ค.
์๋ฆฌ์์จ์ ๋ ธ๋ฒจ์ ์ฐ๋ํ๋ ๊ทธ๋ค์ง ๋๋์ง ์์์ต๋๋ค. AP ํต์ ์ 2009๋ ๋ ธ๋ฒจ ์์ํ๊ฐ ๊ธ๋ก๋ฒ ๊ธ์ต ์๊ธฐ๋ฅผ ์ธ๊ธํ์ง ์์์ง๋ง ๋ ๋ช ์ ๋น์ ํต์ ์ธ ๊ฒฝ์ ํ์์ธ Williamson๊ณผ ๊ทธ์ ๋๋ฃ ์์์์ธ Elinor Ostrom์ ์ ํํ๋ค๊ณ ์ธ๊ธํ์ต๋๋ค. ๊ท์ ๊ฐ๋ ์ ๋ถ์ฌ์ ๋ํ ๊ด์ฐฐ์๋ค์ ๊ด์ฐฐ์ ๋ถ๋ช ํ ์ ๋์ ๋ณธ์ง์ ์ธ ์ญํ ์ ๋ํ ์ธ์ ์ด์์ต๋๋ค.
๋ ๊ฑฐ๋๋ ์์ฐ(์ฃผ์ ๋๋ ์ฑ๊ถ)์ ๊ฐ๊ฒฉ์ด ์ค์ ๊ฐ์น๋ฅผ ์ ํํ๊ฒ ๋ฐ์ํ๋ค๋ ํจ์จ์ ์์ฅ ๊ฐ์ค ์ ์๋ฒ์ง๋ก ๊ฐ์ฅ ์ ์๋ ค์ ธ ์์ต๋๋ค. -์ธ๊ณ ์์ฅ ๋ถ๊ดด๋ก ์ธํด ๋ฐฉ๊ธ ๋ถ์ ์์ ๋ฐ์๋ ์ด๋ก .
Paul Krugman ์ 2009๋ ๋ ธ๋ฒจ์ ์์์๋ค์ ๋ํ ์๋ต์ผ๋ก "Williamson์ ์ฐ๊ตฌ๋ ์์ฒญ๋ ์์ ํ๋ ๊ฒฝ์ ํ ์ฌ๊ณ ์ ๊ธฐ์ด๊ฐ ๋๋ค"๊ณ ์ธ๊ธํ๋ฉฐ "์๋ก์ด ์ ๋ ๊ฒฝ์ ํ์ ๋ํ ์"์ด๋ผ๊ณ ๋งํ์ต๋๋ค. Williamson๊ณผ Ostrom๊ณผ ๊ฐ์ ๊ฒฝ์ ํ์๋ค์ ์ง๋๋ ฅ ์๋ ์์ญ ๋ ๋์ ์กฐ์ฉํ ๋ณต๊ทโ
๊ฑฐ๋ ๋น์ฉ ๊ฒฝ์ ํ(TCE)
TCE(Transaction Cost Economics)์ ์ค๋ฆฝ์๋ก์ Williamson์ ๋ ๊ฐ์ง ์ฃผ์ ๋ชฉํ๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์์์ต๋๋ค. 2) ์ค์ ํ์์ ์์ธกํ๋ ๊ฒฝ์ ๋ชจ๋ธ์ ์์ฑํฉ๋๋ค.
์ ๋ก ๊ฑฐ๋ ๋น์ฉ์ ๋ ผ๋ฆฌ์ ๋์
๊ทธ์ ๋ ธ๋ฒจ์ ์ฐ์ค์์ Williamson์ ๊ฑฐ๋ ๋น์ฉ ๊ฒฝ์ ํ(TCE)์ ๋ํ ๊ทธ์ ์ฒซ ๋ฒ์งธ ํต์ฐฐ๋ ฅ์ ๋จ์ํ ๊ทธ๊ฐ ์ ํต ๊ฒฝ์ ํ์๋ค์ ์ํด ๋ง๋ค์ด์ง ํต์ฌ ๊ฐ์ , ์ฆ ์๋ฒฝํ ์์ฅ์์ ๊ฑฐ๋ ๋น์ฉ์ด 0์ด๋ผ๋ ํต์ฌ ๊ฐ์ ์ ๋ ผ๋ฆฌ์ ๋์ ํ ๊ฒ์ด๋ผ๊ณ ์ค๋ช ํ์ต๋๋ค.
Hed๋ TCE๊ฐ ๊ฑฐ๋(๋๋ ๊ฑฐ๋ฒ๋์ค) ๋น์ฉ์ด 0์ธ ๋จ์ํ ๊ณ์ฝ์๋ ๊ด์ฌ์ด ์๋ค๊ณ ์ฃผ์ฅํฉ๋๋ค. ๋์ Williamson์ TCE๊ฐ ์ค์ ์ธ๊ณ์ ๋ณต์กํ ์กฐ์ง์์ ๋ณต์กํ ๊ณ์ฝ๊ณผ ๊ด๋ จ์ด ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๊ฒฝ์ ํ๋์ ๋ํ ๊ฑฐ๋(๋ฐ ๊ฑฐ๋ฒ๋์ค) ๋น์ฉ์ด ํญ์ ์์(0 ์ด์)์ผ ๊ฒ์ด๋ผ๋ ๋ณด๋ค ํฉ๋ฆฌ์ ์ธ ์ ์ ๋ก ์์ํ์ต๋๋ค.
Williamson์ ๊ฑฐ๋ ๋น์ฉ์ด 0์ผ ์ ์๋ค๋ ์ฌ์ค์ ๋ฐ์๋ค์ด์ง ์์๊ณ ๋น์ฆ๋์ค ๊ฒฐ์ ์ด ์ด์ต์ ์ต๋ํํ๊ณ ๋น์ฉ์ ์ต์ํํ๋ ค๋ ์๊ตฌ์ ์ํด ์ข์ฐ๋๋ค๋ ๊ฒ์ ์๊ณ ์์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ด๋ฌํ ๊ฑฐ๋ ๋น์ฉ์ ๋ถ์์ด ๋ค์์ ํตํด ์ด์์ ์ธ ๋ ์ฆ๋ผ๋ ๊ฒ์ ๊นจ๋ฌ์์ต๋๋ค. ์กฐ์ง ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ๋งคํํฉ๋๋ค. ๋ค์ ๋งํด, ๊ฑฐ๋ ๋น์ฉ(ํญ์ ์์์)์ ์กฐ์ง์ ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ์ฃผ๋ํ๋ฉฐ, ์ด๊ฒ์ด ๋ณต์กํ ์กฐ์ง ๋ฐ ์ ๋์ ๊ตฌ์กฐ(ํนํ ๊ธฐ์ )๊ฐ ๊ธฐ๋ฅํ๋ ์์ฅ์ ํ์์ ์ธ ์ด์ ์ ๋๋ค.
TCE์ ๋ํ Williamson์ ์ฃผ์ฅ์ ๋งค์ฐ ํจ๊ณผ์ ์ด์๊ณ ๊ทธ์ ์ฐ๊ตฌ๋ ๋งค์ฐ ์ฒ ์ ํ๊ณ ๋ณต์ ๊ฐ๋ฅํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๊ธฐ์ ์ ๋ด๋ถ ์๋์ ๋ํ ๊ทธ์ ๊ฑฐ๋ ๋น์ฉ ๊ด์ ์ ๊ฐ๊ฒฉ๊ณผ ์์ฅ์ ๋ํ ์ ๊ณ ์ ํ ์ ๊ฐ์กฐ๋ฅผ ๋์ฒดํ์ต๋๋ค.
๊ฑฐ๋ ๋น์ฉ ๊ฒฝ์ ํ(TCE): ์์์์ฑ
๊ฑฐ๋ ๋น์ฉ ๊ฒฝ์ ํ(TCE)์ ๋ํ Williamson์ ์ ๊ตฌ์ ์ธ ์ฐ๊ตฌ๋ ๊ฒฝ์ ํ์, ๊ธฐ์ ๋ฆฌ๋ ๋ฐ ์ ๋ถ๊ฐ ํ์ค ์ธ๊ณ์ ์๋นํ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์ฌ๋ฌ ํต์ฌ ์์ญ์์ ์ ๋ต์ ํ๊ฐํ๋ ๋ฐฉ์์ ๋ณํ์์ผฐ์ต๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, UC Berkeley์ ๊ฒฝ์ ํ์์ธ Steven Tadelis๋ Williamson์ TCE ์ด๋ก ์ด ๊ธฐ์ ์ด ๋ถํ์ ์์ฒด์ ์ผ๋ก ์์ฐํ๋ ๊ฒ์ด ๋ ํจ์จ์ ์ธ ์๊ธฐ๋ฅผ ๊ฒฐ์ ํ๋ ์์ธ์ ์ด๋ป๊ฒ ์ ํํ๊ฒ ์์ธกํ๋์ง์ ๋ํ ์ค์ ์ฌ๋ก๋ก ๋ณด์์์ ์์์์ฑ ๊ฒฐ์ ์ ๋ด๋ ธ์ต๋๋ค. ์์ฅ์์๋ณด๋ค.
์์์์ฑ ๊ฒฐ์ : Boeing์ ์ ๋นํ๊ธฐ๋ฅผ ์ ์ํ ๋ ๋์ฌ์ ๋์ฒด์ ๊ฐ์ด ๋จ์ํ๊ณ ๋ณต์กํ ํญ๊ณต๊ธฐ ๊ตฌ์ฑ ์์์ ์์ฒญ๋ ์์ ๋ํด " ์ ์ ๋๋ ๊ตฌ๋งค " ๊ฒฐ์ ์ ๋ด๋ ธ์ต๋๋ค. ๋์ฌ์ ๊ฒฝ์ฐ Boeing์ ์์ฅ์์ ํ์ํ ๊ฒ์ ์ฝ๊ฒ ์ฐพ์ ์ ์์์ต๋๋ค. ๋์ฌ๋ฅผ ์ง์ ์์ฐํ ํ์๊ฐ ์์์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๋ค๋ฅธ ๋ง์ ๋ถํ์ด ๋ค์ด๋ง์์ผ ํ๋ ํญ๊ณต๊ธฐ์ ๋ณธ์ฒด์ธ ๋์ฒด์ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ๊ทธ๋ ์ง ์์์ต๋๋ค. Williamson์ Boeing์ด ๋์ฒด ์ค๊ณ ๋ฐ ์์ฐ์ ์์์์ฑํ๊ธฐ๋ก ๊ฒฐ์ ํ๋ฉด ์์ฐ ํน์ด์ฑ ๊ณผ ๋ถ์์ ํ ๊ณ์ฝ ์ด๋ผ๋ ๋ ๊ฐ์ง ๋ฌธ์ ์ ์ง๋ฉดํ๊ฒ ๋ ๊ฒ์ด๋ผ๊ณ ์ ํํ๊ฒ ์์ธกํ์ต๋๋ค .
์์ฐ ํน์์ฑ: ์์์์ฑ ๊ณ์ฝ์ ์๋ฝํ ๋ชจ๋ ํ์ฌ๋ Boeing์ ๋์ฒด์ ์๋นํ ์๊ฐ, ๊ต์ก ๋ฐ ์์์ ํฌ์ํ ๊ฒ์ด๋ฉฐ ๊ธฐ๊ณ ๋๋ ์ง์์ ๋ํ ์์ฐ๋ณ ํฌ์๊ฐ ํ์ฌ์ ๋ค๋ฅธ ์ ํ. ์์ฐ์ ํน์์ฑ์ ํ์ฌ๊ฐ ๋ณด์๊ณผ์ ํ๋ ฅ์ ์ฝ๋งค์ด๊ฒ ๋จ์ ์๋ฏธํ์ต๋๋ค.
๋ถ์์ ํ ๊ณ์ฝ: Williamson์ Boeing๊ณผ ๊ทธ๋ค์ ์์์์ฑ ํํธ๋๊ฐ ์ง๋ฉดํ๊ฒ ๋ ๋ ๋ฒ์งธ ๋ฌธ์ ๋ ๋์ฒด์ ๊ฐ์ ์ค๊ณ์ ๋ณต์ก์ฑ์ด ์ด ๊ฑฐ๋๋ ๋งค์ฐ ๋ณต์กํ ๊ฑฐ๋๋ก ๋ง๋ ๋ค๋ ๊ฒ์ ๋๋ค. ๋จ์ํ ๊ฑฐ๋("์ฒ ๊ฐ์ฅ์๋ฆฌ์ ์๋ ์ด๋งค๋ฅผ ์ํ ๊ฒฌ๊ณผ๋ฅ")์ ๋ฌ๋ฆฌ ๋ณด์ ๋์ฒด์ ์ค๊ณ ๋ฐ ์ ์กฐ์ ๋ํ ๋ชจ๋ ๊ฐ๋ฅํ ์์ ์ฌํญ์ ์ฒ์๋ถํฐ ๋๊น์ง ํฌํจํ๋ ๊ณ์ฝ์๋ฅผ ์์ฑํ๋ ๊ฒ์ ๋ถ๊ฐ๋ฅํฉ๋๋ค. ๊ณ์ฝ์๋ฅผ ์๋ฌด๋ฆฌ ์ฃผ์ ๊น๊ฒ ์์ฑํ๋๋ผ๋ ํญ์ ๋ถ์์ ํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋ณ๊ฒฝ์ด ํ์ํ ๋๋ง๋ค ์ฌํ์(ํฅ์ )ํด์ผ ํฉ๋๋ค.
TCE์ ์ ์ฉ: Williamson์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ์ฃผ์ฅํ์ต๋๋ค. 1) Boeing์ ๋์ฒด์ ๊ฐ์ ๋ณต์กํ ๊ฒฝ์ฐ ์์ฅ์์ ์ฒ๋ฆฌ๋๋ ๊ฑฐ๋๋ ํญ์ ๋ณ๊ฒฝ ์ฌํญ(๋ถ์์ ํ ๊ณ์ฝ)์ ๋ํ ํฅ์ ์ผ๋ก ์ธํด ์ด๋ ค์์ ๊ฒช์ ๊ฒ์ ๋๋ค. 2) ์ ๋น์ฌ์๊ฐ ๋ฌถ์ฌ ์๋ค๋ ์ฌ์ค(์์ฐ ํน์ด์ฑ)์ ํฅ์ ์ด ์ฅ๊ธฐํ๋๊ณ ๊ฐํนํ ๊ฒ์์ ์๋ฏธํ์ต๋๋ค. TCE์ ์คํ ์ฌ๋ก์์ ๋ณด์์ 4๋ ์ ์ง์ฐ ํ ๋์ฒด ์์ฐ์ ์ฌ๋ด๋ก ๋ค์ ๊ฐ์ ธ๊ฐ์ต๋๋ค. ์ฌ๊ธฐ์ ๊ธฐ๊ณ์ ์ง์์ ๋ํ ๊ด๋ฒ์ํ ํฌ์๋ ๋ ์ด์ ๋จ๋ ํ๋ก์ ํธ(์์ฐ ํน์์ฑ ํด๊ฒฐ)๋ง์ ์ํ ๊ฒ์ด ์๋์๊ณ ํฅ์ ์ด ์ด๋ฃจ์ด์ก์ต๋๋ค. ๊ด๋ฆฌ ํต์ (๋ถ์์ ํ ๊ณ์ฝ์ ํด๊ฒฐ)๋ก ๋์ฒด๋์์ต๋๋ค.
๊ฒฝ์ ๋ฅผ ๋์ด์ ์๋ฆฌ์์จ์ ์ํฅ๋ ฅ
Williamson์ด ๊ทธ์ ๊ฒฝ๋ ฅ์ ์์ํ์ ๋ ์ฃผ๋ฅ ๊ฒฝ์ ํ์๋ค์ ๊ฑฐ์ ๋ ์ ์ ์ผ๋ก ์์ฅ์์ ๋ฐ์ํ๋ ๊ฑฐ๋(๊ฒฝ์ ์ฐ๊ตฌ์์ ๊ฐ๊ฒฉ์ ํ์ค ๋ถ์ ๋จ์๋ก ์ฌ์ฉ)์ ๊ธฐ์ ๋ด๋ถ ๋ฐ ๊ธฐ์ ๊ฐ์ ๋ฐ์ํ๋ ์์ ํ ํ ์ธ๋ ๊ฑฐ๋์๋ง ์ง์คํ์ต๋๋ค. ๊ธฐ์ ์ "์์ฐ์ ๋ธ๋๋ฐ์ค"์ ๋ถ๊ณผํ๋ค๋ ํ๊ณ ํ ๊ฒฌํด์ ๋ง์๊ธฐ ์ํด Williamson์ด ๊ฐ์ฒํ ์ฐ๊ตฌ๋ ์๋ก์ด ๋ถ์ ๋จ์์ธ ๊ฑฐ๋๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ํ์ต๋๋ค.
๊ฑฐ๋์ ๋ํ ์ด๋ฌํ ํ์ ์ ์ธ ์ด์ ์ ํ์ผ๋ก Williamson์ ๋ค์ํ ์ฐธ์ฌ์(๊ฒฝ์ ํ์ ๋ฐ ๋น์ฆ๋์ค ๋ฆฌ๋์์ ์ ๋ถ ๊ด๋ฆฌ์ ์ด๋ฅด๊ธฐ๊น์ง)๊ฐ ์๋ณธ์ฃผ์ ์ธ๊ณ์์ ํจ์จ์ฑ์ ์ ์งํ๊ธฐ ์ํด ๊ธฐ์ ๋ฐ ๊ธฐํ ๊ธฐ๊ด์ ๋ด๋ถ ์๋, ํนํ ๊ธฐ์ ๋ด๋ถ ๋ฐ ๊ธฐ์ ๊ฐ์ ๊ฑฐ๋ฒ๋์ค์ ์ธ์ผํฐ๋ธ๊ฐ ์์ฌ ๊ฒฐ์ ์ ์ฃผ๋ํ๋ ๋ฐฉ์.
์ค์ ์ธ๊ณ์์ ํ์ฌ ๋ด๋ถ์์ ์์ฌ ๊ฒฐ์ ์ด ์ด๋ป๊ฒ ๋ด๋ ค์ง๋์ง์ ๋ํ ์ง์์ ๋ฐ์ ์ํค๋ ๊ฒ ์ธ์๋ Williamson์ ๊ฑฐ๋ ์ ๊ทผ ๋ฐฉ์์ ๊ทธ์ ์์ ์ ๊ฒฝ์ ์ธ๋ถ์์๋ ๋งค์ฐ ์ํฅ๋ ฅ ์๊ฒ ๋ง๋ค์์ต๋๋ค. ๊ทธ์ ๋ ธ๋ฒจ์ ๋ฐํ์์ The Wall Street Journal์ ๊ทธ๋ฅผ "๋น๊ฒฝ์ ํ์๊ฐ ๊ฐ์ฅ ๋ง์ด ์ธ์ฉํ๋ ๊ฒฝ์ ํ์"๋ผ๊ณ ๋ถ๋ ์ต๋๋ค.
์์ ์ TCE ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ํํ๋ ํ์๋ก์ Williamson์ ๊ธฐ์ ๋ฐ ์์ฅ์ ์ฐ์ ์ ์กฐ์ง์ ๋์ด TCE๋ฅผ ์ ์ฉํ๋๋ก ์ด๋๋ ์ด๋ก ์ ๋ฐ ๊ฒฝํ์ ์์ ์ ์ํฅ๋ ฅ์ด ์ ์ ๋ ์ปค์ง๋ ์กฐ์ง์ ๊ณ์ํด์ ๊ตฌ์ถํ ์๋ก์ด ์ธ๋์ ๊ฒฝ์ ํ์๋ฅผ ํ์์์ผฐ์ต๋๋ค. Williamson์ TCE ํ๋ ์์ํฌ๋ UCBerkeley์์ ์๋ ์ฐ๊ตฌํ ์ดํ๋ก ์ ๋ถ ๊ด๋ฃ, ์ ์น ๋ฐ ๋ฒ๋ฅ ๊ธฐ๊ด, ๋น์๋ฆฌ ๋จ์ฒด์ ๊ฐ์ ๋ค์ํ ์กฐ์ง์ ๊ตฌ์กฐ์ ์ฑ๊ณผ๋ฅผ ์ดํดํ๊ธฐ ์ํด ๋ฐฐํฌ๋์์ต๋๋ค.
๋ ์ ๊ธ์ง ์ ์ฑ
๋ฒ์กฐ๊ณ์ ์ฃผ๋ชฉํ ๋งํ ์ฐฌ์ฌ์๋ "๋ฏธ๊ตญ ๋ ์ ๊ธ์ง๋ฒ์ ํ์ฅ"์ผ๋ก ์ฌ๊ฒจ์ง๋ ๋ฒํ ๊ต์์ธ Herbert Hovenkamp์ ํ์ ๋ ผ๋ฌธ์ด ์์ต๋๋ค. ๋ ์ ๊ธ์ง ์ ์ฑ ์ ๋ํ ์ด์ ์ ๋ ํํ, ์ฆ ์์ฅ ๊ตฌ์กฐ์ ๋ ์ ์ ์ ์กฐํ ์ฑ๊ณผ์ ๋ํด ์ผ๋ฐฉ์ ์ผ๋ก ๋น๋ํ ํ๋ฒ๋ ๊ธฐ๋ฐ ๊ตฌ์กฐ ํํ์ ๋ ์ ์ด ์์ฅ์ ๊ถ๋ ฅ ๋ถ๊ท ํ์ ์ด๋ํ๋ค๊ณ ๋ถ์ธํ ์์นด๊ณ ํํ๊ฐ ์์ต๋๋ค.
์ ๊ทน๋จ์ ์ ์ฅ๊ณผ ๋ฌ๋ฆฌ Hovenkamp๋ Williamson์ TCE๋ฅผ ์๋นํ ์์ฅ ์ง๋ฐฐ๋ ฅ์ด ์์ฉํ๋ ๋ชจ๋ ์๋๋ฆฌ์ค๋ฅผ ๋ฉด๋ฐํ ์กฐ์ฌํด์ผ ํ๋ ๋ณด๋ค ๋ถ์์ ์ด๊ณ ์ํฉ์ ๋ง๋ ์ ๊ทผ ๋ฐฉ์์ด๋ผ๊ณ ์นญ์ฐฌํ์ต๋๋ค. Hovenkamp๋ ๋ํ 1970๋ ๋ ์ดํ๋ก ์ด๋ฌํ "๊ทน๋จ์ ์ธ" ๋ฐ๋ ์ ํ๊ต๊ฐ ๋ชจ๋ ์์ํ ์ค์ฌ์ ํฅํด ์ด๋ํ๋ค๋ ์ฌ์ค์ ๋ํด Williamson์ TCE์ ๊ณต์ ๋๋ ธ์ต๋๋ค.
๊ณต๊ณต ๋ฐ ๋ฏผ๊ฐ ๊ด๋ฃ์
๊ทธ์ 1999๋ ๊ธฐ์ฌ Public and Private Bureaucracies: A Transaction Cost Economics Perspectives์์ Williamson์ ๋๋ฆฌ ์ฌ์ฉ๋๋ ์กฐ์ง ํํ์ธ ๊ณต๊ณต ๊ด๋ฃ์ ๊ฐ ํญ์ ์ด๋์๋ ์ฌ์ค ๊ด๋ฃ์ ์ ๋นํด ๋นํจ์จ์ ์ด๋ผ๊ณ ๊ฐ์ ํ๋ค๋ ์ง๋ฐฐ์ ์ธ ๊ฒฌํด์ ๋์ ํ์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ ๋ถ์์ TCE ๋ ์ฆ๋ฅผ ๊ฐ์ ธ์์ ๋ "๊ณต๊ณต ๊ด๋ฃ์ ๋ ๋ค๋ฅธ ๋์์ ๊ฑฐ๋ฒ๋์ค ๋ชจ๋์ ๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง๋ก ์ผ๋ถ ๊ฑฐ๋์๋ ์ ํฉํ๊ณ ๋ค๋ฅธ ๊ฑฐ๋์๋ ์ ํฉํ์ง ์์ต๋๋ค."๋ผ๊ณ ๊ฒฐ์ ํ์ต๋๋ค. ๋ชจ๋ ๊ฑฐ๋ฒ๋์ค ๋ชจ๋(์์ฅ, ๊ธฐ์ , ๊ท์ )์ ๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง๋ก ๊ณต๊ณต ๋ฐ ๋ฏผ๊ฐ ๊ด๋ฃ์ ๋ ๊ทธ ํจ์จ์ฑ์ ๊ฐ๊ด์ ์ผ๋ก ๋ถ์ํ ๋ค์ "๊ทธ ์๋ฆฌ์ ์ ์ง"ํด์ผ ํฉ๋๋ค.
๊ฒฐ๋ก
Williamson์ด ๊ทธ์ ๊ฒฝ๋ ฅ์ ์์ํ์ ๋ ์ฃผ๋ฅ ๊ฒฝ์ ์ฐ๊ตฌ๋ ์์ฅ์์ ๋ฐ์ํ๋ ๊ฑฐ๋์ ๊ธฐ์ ๋ด๋ถ ๋ฐ ๊ธฐ์ ๊ฐ์ ๋ฐ์ํ๋ ์์ ํ ํ ์ธ๋ ๊ฑฐ๋์ ๊ณ ์ ๋์์ต๋๋ค. ๊ฑฐ๋ ๋น์ฉ ๊ฒฝ์ ํ(TCE)์ ์ฐฝ๋ฆฝ์๋ก์ ๊ทธ๋ ๊ฒฝ์ ์ฐ๊ตฌ์ ์์ ํ ์๋ก์ด ๋ถ์ ๋จ์์ธ ๊ฑฐ๋ ๋น์ฉ์ ๋์ ํ์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ ๊ฒฝ์ ํ์, ๊ธฐ์ ๋ฆฌ๋ ๋ฐ ์ ๋ถ๊ฐ ์ค์ ์์ฅ์ ์๋นํ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์ฌ๋ฌ ํต์ฌ ์์ญ์์ ์ ๋ต์ ํ๊ฐํ๋ ๋ฐฉ์์ ๋ณํ์์ผฐ์ต๋๋ค. ์์์์ฑ์์ ๋ ์ ๊ธ์ง ์ ์ฑ , ๊ท์ /๊ท์ ์ํ, ๋ฒ๋ฅ ์ ์ด๋ฅด๊ธฐ๊น์ง ๊ฒฝ์ ์ธ์ ๋ง์ ์์ญ์ ํฌํจํฉ๋๋ค.
Williamson์ TCE ์ฐ๊ตฌ๋ ์ด์ ์ ๊ธฐ์ ์ ๋ด๋ถ ์์ ์ผ๋ก ์ด๋ํจ์ผ๋ก์จ ๋น์ฆ๋์ค ๊ธฐ์ ์ ๋ถ์ํ๋ ์๋ก์ด ๋ฐฉ๋ฒ์ ๊ฐ์ฒํ์ ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ํ์ค ๊ฒฝ์ ์ ๊ทผ ๋ฐฉ์์ด ์ค์ ๋ก ๋ฐ์ํ๋ ์ผ์ ์ค๋ช ํ์ง ๋ชปํ๋ ์์ญ์ ๊ฐ์กฐํ์ต๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ๋ถ์์ ๊ฒฝ์๊ณผ ์์ ๊ฑฐ๋ ๋น์ฉ์ด ์๋ ํ์ค ์ธ๊ณ์์ ์์ฅ์ด ์ด๋ป๊ฒ ์๋ํ๋์ง์ ๋ํ ๊ทธ์ ์ ํํ ์์ธก์ ๊ณ์ํด์ ์์ ๊ฒฝ์ ๋ชจ๋ธ, ์ฆ ์์ ๊ฒฝ์, ๊ฑฐ๋ ๋น์ฉ ์ ๋ก, ๋ ์ ์ด ์๋ ์ด๋ก ์ ์์ฅ ๊ตฌ์กฐ์ ๋ํ ๊ฐ๋ ฅํ ๋ฐ๋ก ์ผ๋ก ์์ฉํฉ๋๋ค. .
##ํ์ด๋ผ์ดํธ
TCE(Transaction Cost Economics)์ ์ค๋ฆฝ์๋ก์ Williamson์ ์ฐ๊ตฌ๋ ๊ฑฐ๋์ ๋ณ๋์ด ์์ฅ ๊ฒฝ์ ์์ ๊ฑฐ๋๋ฅผ ์ง๋ฐฐํ๋ ๋น์ฆ๋์ค ๊ธฐ์ ๋ฐ ๊ธฐํ ๋ชจ๋ ์กฐ์ง์ ์กด์ฌ์ ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ์ค๋ช ํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ค์ ์ ๋์์ต๋๋ค.
2009๋ Williamson์ "๊ฒฝ์ ๊ฑฐ๋ฒ๋์ค, ํนํ ๊ธฐ์ ์ ๊ฒฝ๊ณ์ ๋ํ ๋ถ์"์ผ๋ก ๋ ธ๋ฒจ ๊ฒฝ์ ํ์์ ์์ํ์ต๋๋ค.
Williamson์ TCE ์ด๋ก ์ ๊ทธ์ ์ ์ ์ ๊ฒฝ์ ํ ๋ฐ์์๋ ์ํฅ๋ ฅ ์๊ฒ ๋ง๋ค์์ต๋๋ค. ์์คํธ๋ฆฌํธ ์ ๋์ ๊ทธ๋ฅผ "๋น๊ฒฝ์ ํ์๋ค์ด ๊ฐ์ฅ ๋ง์ด ์ธ์ฉํ๋ ๊ฒฝ์ ํ์"๋ผ๊ณ ๋ถ๋ ๋ค.
##์์ฃผํ๋ ์ง๋ฌธ
NIE(์ ์ ๋๊ฒฝ์ ํ)๋ ๋ฌด์์ ๋๊น?
Williamson์ ๊ฒฝ์ ์ฑ์ฅ์ ์ด์งํ๊ฑฐ๋ ๋ฐฉํดํ๋ ์ ๋์ ์ญํ ์ ๋ํ ์ด๋ก ๋ฐ ๊ฒฝํ์ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ํฌํจํ์ฌ ์ ๋ ์ด๋ก ์ ์ ํต ์ด๋ก ์ ํตํฉํจ์ผ๋ก์จ ๊ฒฝ์ ํ ๋ฐ ์ฌํ ๊ณผํ์ ํ์ฅํ๋ NIE(์ ์ ๋๊ฒฝ์ ํ) ์ด๋์ ์ผ์์ ๋๋ค.
์๋ฆฌ์์จ์ด ๋งํ ๋ธ๋๋ฐ์ค๋?
Williamson์ด "๋ธ๋๋ฐ์ค"์ ๋ํด ์ด์ผ๊ธฐํ ๋ ๊ทธ๋ ๊ฒฝ์ ์ฐ๊ตฌ ๋ถ์ผ๋ก ๊ฐ์ฒํ ์์ญ์ธ ๊ธฐ์ ์ ๋ด๋ถ ์๋์ ์๋ฏธํ์ต๋๋ค.
๊ฑฐ๋ ๋น์ฉ ๊ฒฝ์ ํ(TCE)์ด๋ ๋ฌด์์ ๋๊น?
Williamson์ ๊ฑฐ๋ ๋น์ฉ ๊ฒฝ์ ํ(TCE)์ ๋ค์ํ ๊ฑฐ๋ฒ๋์ค ๊ตฌ์กฐ(์์ฅ, ๊ธฐ์ ๋ฑ)๊ฐ ๊ฑฐ๋๋ฅผ ์กฐ์งํ์ฌ ๊ธฐ์ ์ ๊ฒฝ์ ์์คํ ์ ์ด์ํ๋ ๋น์ฉ์ธ ๊ฑฐ๋ ๋น์ฉ์ ์ต์ํํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ํ ์ฐ๊ตฌ๋ก ์ ์ํ์ต๋๋ค. (๊ฑฐ๋๋น๋ ์ ์๋น์ ๋ณ๋์ ๋๋ค.)