바젤 II
๋ฐ์ ค II๋?
Basel II๋ 2004๋ Basel Committee on Banking Supervision ์์ ์ฒ์ ๋ฐํํ ์ผ๋ จ์ ๊ตญ์ ์ํ ๊ท์ ์ ๋๋ค. ์ต์ด์ ๊ตญ์ ๊ท์ ํ์ ์ธ ๋ฐ์ ค I์ ๋ฐ๋ผ ์ค์ ๋ ์ต์ ์๋ณธ ์๊ฑด์ ๋ํ ๊ท์น์ ํ์ฅํ๊ณ ๊ท์ ๊ฐ๋ ์ ์ํ ํ๋ ์์ํฌ๋ฅผ ์ ๊ณตํ๊ณ ์ํ์ ์๋ณธ ์ ์ ์ฑ์ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํ ์๋ก์ด ๊ณต๊ฐ ์๊ฑด์ ์ค์ ํ์ต๋๋ค.
๋ฐ์ ค II์ ์ดํด
Basel II๋ ์ธ ๊ฐ์ Basel Accord ์ค ๋ ๋ฒ์งธ์ ๋๋ค. ์ด๋ ์ต์ ์๋ณธ ์๊ตฌ ์ฌํญ, ๊ท์ ๊ฐ๋ ๋ฐ ์์ฅ ๊ท์จ์ ์ธ ๊ฐ์ง ์ฃผ์ "๊ธฐ๋ฅ"์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ํฉ๋๋ค. ์ต์ ์๋ณธ ์๊ฑด์ Basel II์์ ๊ฐ์ฅ ์ค์ํ ์ญํ ์ ํ๋ฉฐ ์ํ์ ์ํ ๊ฐ์ค ์์ฐ์ ๋ํ ํน์ ์๋ณธ ๋น์จ์ ์ ์งํด์ผ ํฉ๋๋ค.
๋ฐ์ ค ํ์ ์ด ๋์ ๋๊ธฐ ์ ์๋ ์ํ ๊ท์ ์ด ๊ตญ๊ฐ๋ง๋ค ํฌ๊ฒ ๋ฌ๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ Basel I(๋ฐ ์ดํ Basel II)์ ํตํฉ ํ๋ ์์ํฌ๋ ๊ตญ๊ฐ๊ฐ ๊ท์น์ ํ์คํํ๊ณ ์ํ ์์คํ ์ ์ํ์ ๋ํ ์์ฅ ๋ถ์์ ์ํํ๋ ๋ฐ ๋์์ด ๋์์ต๋๋ค. Basel Framework๋ ํ์ฌ 14๊ฐ์ ํ์ค์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์ต๋๋ค.
๋ฐ์ ค ์์ํ๋ ์ค์ ์ํ๊ณผ ๊ฐ๋ ๋น๊ตญ์ ๋ํํ๋ 28๊ฐ๊ตญ ๋ฐ ๊ธฐํ ๊ดํ ๊ถ์์ ์จ 45๋ช ์ ์์์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ฉ๋๋ค. ๊ท์น์ ์งํํ ๋ฒ์ ๊ถํ์ ์์ง๋ง ๊ทธ๋ ๊ฒ ํ๊ธฐ ์ํด ํ์๊ตญ์ ๊ท์ ๊ธฐ๊ด์ ์์กดํฉ๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๊ท์ ๊ธฐ๊ด์ ๋ฐ์ ค ๊ท์น์ ์์ ํ ์ค์ํด์ผ ํ์ง๋ง ๋ ์๊ฒฉํ ๊ท์น์ ์ ์ฉํ ์ฌ๋๊ถ๋ ์์ต๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ๋ฏธ๊ตญ์์ ๊ท์ ๊ธฐ๊ด์ ์ฐ๋ฐฉ ์ค๋น ์ ๋ ์ด์ฌํ, ๋ด์ ์ฐ๋ฐฉ ์ค๋น ์ํ, ํตํ ๊ฐ์ฌ๊ด ๋ฐ ์ฐ๋ฐฉ ์๊ธ ๋ณดํ ๊ณต์ฌ์ ๋๋ค.
๋ฐ์ ค II ์๊ตฌ ์ฌํญ
Basel I์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก Basel II๋ ์ต์ ๊ท์ ์๋ณธ ๋น์จ ๊ณ์ฐ์ ๋ํ ์ง์นจ์ ์ ๊ณต ํ๊ณ ์ํ์ด ์ํ ๊ฐ์ค ์์ฐ์ ์ต์ 8%์ ํด๋นํ๋ ์๋ณธ ์ค๋น๊ธ์ ์ ์งํด์ผ ํ๋ค๋ ์๊ตฌ ์ฌํญ์ ํ์ธํ์ต๋๋ค.
Basel II๋ ์ํ์ ์ ๊ฒฉ ๊ท์ ์๋ณธ์ 3๋จ๊ณ๋ก ๋๋๋๋ค. ๊ณ์ธต์ด ๋์์๋ก ์์ฐ ์ด ๋ ์์ ํ๊ณ ์ ๋์ ์ ๋๋ค.
Tier 1 ์๋ณธ ์ ์ํ์ ํต์ฌ ์๋ณธ์ ๋ํ๋ด๋ฉฐ ๋ณดํต์ฃผ์ ๊ณต์ ์ค๋น๊ธ ๋ฐ ๊ธฐํ ํน์ ์์ฐ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ฉ๋๋ค. ์ํ ์๋ณธ ์ค๋น๊ธ์ ์ต์ 4%๋ ๊ณ์ธต 1 ์์ฐ ํํ์ฌ์ผ ํฉ๋๋ค.
์ต์ ์๋ณธ ์๊ฑด์ Basel II์์ ๊ฐ์ฅ ์ค์ํ ์ญํ ์ ํ๋ฉฐ ์ํ์ ์ํ ๊ฐ์ค ์์ฐ์ ๋ํ ํน์ ์๋ณธ ๋น์จ์ ์ ์งํด์ผ ํฉ๋๋ค.
Tier 2 ๋ ๋ณด์ถฉ ์๋ณธ์ผ๋ก ๊ฐ์ฃผ๋๋ฉฐ ์ฌํ๊ฐ ์ ๋ฆฝ๊ธ, ํ์ด๋ธ๋ฆฌ๋ ์ํ ๋ฐ ์ค์ฅ๊ธฐ ํ์์ ๋์ถ๊ณผ ๊ฐ์ ํญ๋ชฉ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ฉ๋๋ค. ๊ณ์ธต 3 ์ ํ์ง์ด ๋ฎ์ ๋ฌด๋ด๋ณด ํ์์ ๋ถ์ฑ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ฉ๋๋ค.
Basel II๋ ๋ํ ์ํ์ด ์๋ณธ ์ค๋น๊ธ ์๊ฑด์ ์ถฉ์กฑํ๋์ง ์ฌ๋ถ๋ฅผ ๊ณ์ฐํ๋ ๋ฐ ์ฌ์ฉ๋๋ ์ํ ๊ฐ์ค ์์ฐ ์ ์ ์๋ฅผ ๊ฐ์ ํ์ต๋๋ค. ์ํ ๊ฐ์ค์น๋ ์ํ์ด ๋ณด์ ์์ฐ ์ธก๋ฉด์์ ๊ณผ๋ํ ์์ ์ํ์ ๊ฐ์ํ๋ ๊ฒ์ ๋ฐฉ์งํ๊ธฐ ์ํ ๊ฒ์ ๋๋ค. Basel I๊ณผ ๋น๊ตํ์ฌ Basel II์ ์ฃผ์ ํ์ ์ ์ํ ๊ฐ์ค์น๋ฅผ ๊ฒฐ์ ํ ๋ ์์ฐ์ ์ ์ฉ ๋ฑ๊ธ์ ๊ณ ๋ คํ๋ค๋ ๊ฒ์ ๋๋ค. ์ ์ฉ ๋ฑ๊ธ์ด ๋์์๋ก ์ํ ๊ฐ์ค์น๊ฐ ๋ฎ์์ง๋๋ค.
๊ท์ ๊ฐ๋ ๋ฐ ์์ฅ ๊ท์จ
๊ท์ ๊ฐ๋ ์ Basel II์ ๋ ๋ฒ์งธ ๊ธฐ๋ฅ์ด๋ฉฐ ๊ตญ๊ฐ ๊ท์ ๊ธฐ๊ด์ด ์์คํ ์ํ, ์ ๋์ฑ ์ํ ๋ฐ ๋ฒ์ ์ํ์ ๋น๋กฏํ ๋ค์ํ ์ ํ์ ์ํ์ ์ฒ๋ฆฌํ ์ ์๋ ํ๋ ์์ํฌ๋ฅผ ์ ๊ณตํฉ๋๋ค.
์์ฅ ๊ท์จ ๊ธฐ๋ฅ ์ ์ํ์ ์ํ ๋ ธ์ถ, ์ํ ํ๊ฐ ํ๋ก์ธ์ค ๋ฐ ์๋ณธ ์ ์ ์ฑ์ ๋ํ ๋ค์ํ ๊ณต๊ฐ ์๊ตฌ ์ฌํญ์ ๋์ ํฉ๋๋ค. ์ด๋ ์ํ์ ์ฌ์ ๊ดํ์ ๊ฑด์ ์ฑ์ ๋ํ ํฌ๋ช ์ฑ์ ๋์ด๊ณ ํฌ์์์ ๋ค๋ฅธ ์ฌ๋๋ค์ด ๋๋ฑํ ์ ์ฅ์์ ์ํ์ ๋น๊ตํ ์ ์๋๋ก ํ๊ธฐ ์ํ ๊ฒ์ ๋๋ค.
๋ฐ์ ค II์ ์ฅ๋จ์
ํ๋ฌ์ค ์ธก๋ฉด์์ Basel II๋ ์๋ Basel I Accord์์ ๋์ ํ ๊ท์ ์ ๋ช ํํ ํ๊ณ ํ์ฅํ์ต๋๋ค. ๋ํ ๊ท์ ๊ธฐ๊ด์ด 1988๋ Basel I์ด ๋ฐ๋ทํ ์ดํ ๋์จ ์ผ๋ถ ๊ธ์ต ํ์ ๊ณผ ์๋ก์ด ๊ธ์ต ์ํ์ ๋ค๋ฃจ๊ธฐ ์์ํ๋ ๋ฐ ๋์์ด ๋์์ต๋๋ค.
๊ทธ๋ฌ๋ ๋ฐ์ ค II๋ ์์ ํ ์ฑ๊ณตํ์ง ๋ชปํ๊ณ ๊ธ์ต ์ธ๊ณ๋ฅผ ๋ ์์ ํ๊ฒ ๋ง๋๋ ํต์ฌ ์๋ฌด์์ ๋น์ฐธํ ์คํจ๋ก ๋ถ๋ ค์์ต๋๋ค.
๋ ์๋ธํ๋ผ์ ๋ชจ๊ธฐ์ง ๋ถ๊ดด ์ ๋๊ณตํฉ ์ Basel II๊ฐ ํ์ฌ ์ํ ์ ๋ฌด์ ๊ด๋ จ๋ ์ํ์ ๊ณผ์ํ๊ฐํ์ผ๋ฉฐ, Basel II์ ์๊ตฌ ์ฌํญ์๋ ๋ถ๊ตฌํ๊ณ ๊ธ์ต ์์คํ ์ด ๊ณผ๋ํ๊ฒ ์ฐจ์ ๋๊ณ ์๋ณธ์ด ๋ถ์กฑํ์์ ๋ณด์ฌ์ฃผ์์ต๋๋ค.
๋ฐ์ ค ์ํ ๊ฐ๋ ์์ํ(Basel Committee on Banking Supervision)์ ๋ฐฐํ ์กฐ์ง์ธ ๊ตญ์ ๊ฒฐ์ ์ํ(Bank for International Settlements)๋ ์ค๋๋ "์ํ ๋ถ๋ฌธ์ ๊ณผ๋ํ ๋ ๋ฒ๋ฆฌ์ง์ ๋ถ์ถฉ๋ถํ ์ ๋์ฑ ๋ฒํผ๋ก ๊ธ์ต ์๊ธฐ์ ๋น ์ก์ต๋๋ค. ์ด๋ฌํ ์ฝ์ ์๋ ๋ถ์คํ ๊ฑฐ๋ฒ๋์ค์ ์ํ ๊ด๋ฆฌ๊ฐ ์๋ฐ๋์์ต๋๋ค. ๋ถ์ ์ ํ ์ธ์ผํฐ๋ธ ๊ตฌ์กฐ๋ก, ์ด๋ฌํ ์์ธ๋ค์ ์ํํ ์กฐํฉ์ ์ ์ฉ ๋ฐ ์ ๋์ฑ ์ํ์ ์๋ชป๋ ๊ฐ๊ฒฉ ์ฑ ์ ๊ณผ ๊ณผ๋ํ ์ ์ฉ ์ฑ์ฅ์ผ๋ก ์ ์ฆ๋์์ต๋๋ค."
๊ธ์ต ์๊ธฐ์ ๋์ํ์ฌ ๋ฐ์ ค ์์ํ๋ 2008๋ ๊ณผ 2009๋ ์ ๋ฐ์ ค II๋ฅผ ๊ฐํํ๊ธฐ ์ํ ์๋ก์ด ์ํ ๊ด๋ฆฌ ๋ฐ ๊ฐ๋ ์ง์นจ์ ๋ฐํํ์ต๋๋ค. 2010๋ ์ดํ์ ๋ฐํ๋ ์ด๋ฌํ ๊ฐํ ๋ฐ ๊ธฐํ ์ฌํญ์ ์ฐจ๊ธฐ ๋ฐ์ ค ํ์ ์ธ ๋ฐ์ ค III์ ์์์ ๋ํ๋์ต๋๋ค. 2022๋ , ์์ง ๋จ๊ณ์ ์ผ๋ก ๋์ ์ค์ ๋๋ค.
๊ฒฐ๋ก
Basel II๋ ์ํ ๊ท์ ์ ๋ํ ๊ตญ์ ํ์ค์ ๋ง๋ค๊ณ ์ ์ธ๊ณ ์ํ ์์คํ ์ ์ํ์ ์ค์ด๊ธฐ ์ํด ๊ฐ๋ฐ๋ 3๊ฐ์ Basel Accord ์ค ๋ ๋ฒ์งธ์ ๋๋ค. ์ด๋ ํ์ฌ Basel I๋ก ์๋ ค์ง ์๋ Basel Accord๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ๊ฐ์ ํ์ผ๋ฉฐ, ์ด์ ๋ ํ์ ์ ๋ถ์ ์ ํจ์ ํด๊ฒฐํ๋ ๊ฒ์ ๋ชฉํ๋ก ํ๋ Basel III๋ก ์ด์ด์ก์ต๋๋ค.
##ํ์ด๋ผ์ดํธ
Basel II์ ๋ ๋ฒ์งธ ๊ธฐ๋ฅ์ธ ๊ท์ ๊ฐ๋ ์ ๊ตญ๊ฐ ๊ท์ ๊ธฐ๊ด์ด ์์คํ ์ํ, ์ ๋์ฑ ์ํ ๋ฐ ๋ฒ์ ์ํ์ ์ฒ๋ฆฌํ ์ ์๋ ํ๋ ์์ํฌ๋ฅผ ์ ๊ณตํฉ๋๋ค.
Basel II์ ์ฝ์ ์ค ํ๋๋ 2008๋ ์๋ธํ๋ผ์ ๋ชจ๊ธฐ์ง ๋ถ๊ดด์ ๋๊ณตํฉ ๋น์ Basel II๊ฐ ํ์ฌ ์ํ ๊ดํ๊ณผ ๊ด๋ จ๋ ์ํ์ ๊ณผ์ํ๊ฐํ์ผ๋ฉฐ ๊ธ์ต ์์คํ ์ด ๊ณผ๋ํ๊ฒ ์ฐจ์ ๋๊ณ ์๋ณธ์ด ๋ถ์กฑํ๋ค๋ ๊ฒ์ด ๋ถ๋ช ํด์ง๋ฉด์ ๋ํ๋ฌ์ต๋๋ค.
์ธ ๊ฐ์ ๋ฐ์ ค ํ์ ์ค ๋ ๋ฒ์งธ์ธ ๋ฐ์ ค II๋ ์ต์ ์๋ณธ ์๊ฑด, ๊ท์ ๊ฐ๋ ๋ฐ ์์ฅ ๊ท์จ์ด๋ผ๋ ์ธ ๊ฐ์ง ์ฃผ์ ์์น์ ๊ฐ์ง๊ณ ์์ต๋๋ค.
Basel I์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก Basel II๋ ์ต์ ๊ท์ ์๋ณธ ๋น์จ ๊ณ์ฐ์ ๋ํ ์ง์นจ์ ์ ๊ณตํ๊ณ ์ํ์ด ์ํ ๊ฐ์ค ์์ฐ์ ์ต์ 8%์ ํด๋นํ๋ ์๋ณธ ์ค๋น๊ธ์ ์ ์งํด์ผ ํ๋ค๋ ์๊ตฌ ์ฌํญ์ ํ์ธํ์ต๋๋ค.
##์์ฃผํ๋ ์ง๋ฌธ
๋ฐ์ ค II๋ ๋ฌด์์ ๋๊น?
Basel II๋ ์ค์์ค ๋ฐ์ ค์ ๊ธฐ๋ฐ์ ๋ Basel Committee on Banking Supervision์์ ์ ์ ํ ์ผ๋ จ์ ๊ตญ์ ์ํ ๊ท์ ์ ๋๋ค. Basel II๋ 2004๋ ์ ์ถ์๋์์ผ๋ฉฐ ๋ช ๋ ์ ๊ฑธ์ณ ๋จ๊ณ์ ์ผ๋ก ์ถ์๋ ์์ ์ ๋๋ค.
๋ฐ์ ค II๊ฐ ๋ฐ์ ค I์ ๋์ฒดํ์ต๋๊น?
Basel II๋ Basel I์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ํ์ฌ ์ผ๋ถ ๊ท์น์ ์์ ๋ฐ ๋ช ํํ ํ๊ณ ์๋ก์ด ๊ท์น์ ์ถ๊ฐํ์ง๋ง ์์ ํ ๋์ฒดํ์ง๋ ์์์ต๋๋ค.
๋ฐ์ ค II์ ๋ฌด์์ด ๋ฌธ์ ์์ต๋๊น?
2007๋ ์๋ธํ๋ผ์ ๋ชจ๊ธฐ์ง ๋ถ๊ดด์ ์์๊ณผ ๋ค์ด์ ์ธ๊ณ์ ์ธ ๊ธ์ต ์๊ธฐ๋ Basel I ๋ฐ Basel II์ ๋ฐ๋ผ ๋ง๋ค์ด์ง ๊ท์ ์ด ์ผ๋ถ ์ํ์ด ๊ฐ์ํ๊ณ ์๋ ์ํ๊ณผ ์ ์ธ๊ณ ๊ธ์ต ์์คํ ์ ์ ๊ธฐํ ์ํ์ ์ค์ด๋ ๋ฐ ๋ถ์ ์ ํ๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ์์ต๋๋ค. ๊ธ์ต ์๊ธฐ ๋์ ๋์ ๋์ด ์ฌ์ ํ ๋จ๊ณ์ ์ผ๋ก ์ํ๋๊ณ ์๋ Basel III๋ ์ด๋ฌํ ์ํ์ ๋ณด๋ค ์ ํด๊ฒฐํ๊ณ ์ ํฉ๋๋ค.