Pakt Stabilności i Wzrostu (SGP)

Czym jest pakt stabilności i wzrostu (SGP)?

Pakt Stabilności i Wzrostu (SGP) jest wiążącym porozumieniem dyplomatycznym pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej (UE). Polityka i działania gospodarcze są koordynowane w sposób spójny, aby chronić stabilność unii gospodarczej i walutowej.

Jak działa SGP

Pakt ma na celu zapewnienie, aby kraje UE nie wydawały ponad stan. Aby osiągnąć ten cel, wymuszany jest zestaw reguł fiskalnych,. które ograniczają deficyt budżetowy i dług w stosunku do produktu krajowego brutto (PKB).

Komisja Europejska i Rada Ministrów wydają coroczne zalecenie dotyczące środków politycznych i nadzorują państwa członkowskie w celu zapewnienia przestrzegania przez każdy kraj przepisów budżetowych. Zgodnie z umową kraje, które łamią zasady przez trzy kolejne lata, są karane grzywną w wysokości maksymalnie 0,5% ich PKB.

Wymogi Paktu Stabilności i Wzrostu (SGP)

Pakt ustanawia dwa twarde limity dla państw członkowskich UE: deficyt budżetowy państwa nie może przekroczyć 3% PKB, a dług publiczny nie może przekroczyć 60% PKB. W przypadkach, w których dług publiczny przekracza 60% PKB państwa członkowskiego, musi spadać w rozsądnym tempie do akceptowalnych limitów, aby uniknąć kar.

Aby zapewnić, że wszystkie państwa członkowskie UE są oceniane i weryfikowane pod kątem zgodności, każde z nich jest zobowiązane do przedłożenia Komisji Europejskiej i Radzie Ministrów raportu zgodności SGP. Raport informuje również ww. podmioty o przewidywanym rozwoju gospodarczym państwa członkowskiego w bieżącym i kolejnych trzech latach. Są to tak zwane „programy stabilności” dla państw członkowskich strefy euro i „programy konwergencji” dla państw spoza strefy euro.

W 2005 roku SGP został zreformowany, wymagając, aby raporty ekonomiczne zawierały „średnioterminowy cel budżetowy” lub MTO. Ten dodatkowy środek został wprowadzony, aby umożliwić państwom członkowskim pokazanie Komisji Europejskiej i Radzie Ministrów, w jaki sposób zamierzają dostosować swoje bilanse do dopuszczalnych standardów regulacyjnych.

Jeśli państwo członkowskie wykracza poza dopuszczalne granice i zostanie uznane, że nie robi wystarczająco dużo, aby naprawić sytuację, UE wszczyna tak zwaną „procedurę nadmiernego deficytu”, w ramach której strona winna otrzymuje termin na wykonanie i szczegółowy plan ekonomiczny dla sprowadzić go z powrotem w dopuszczalnych granicach.

Historia SGP

Podstawą legislacyjną SGP jest język artykułów 121 i 126 Traktatu o Funkcjonowaniu UE, który wszedł w życie 1 stycznia 1958 r. Jednak sam pakt został sformalizowany dopiero uchwałą Rady w lipcu 1997 r. i w pełni wszedł w życie 1 stycznia 1999 r.

Kiedy utworzono strefę euro i walutę euro,. rządy krajowe nadal odpowiadały za własne polityki fiskalne, podczas gdy Europejski Bank Centralny (EBC) zajmował się zarządzaniem stopami procentowymi i kontrolowaniem inflacji. Posiadanie unii walutowej, ale brak unii fiskalnej między państwami członkowskimi, stworzyło zachętę dla rządów do angażowania się w nadmierne wydatki z deficytem w oczekiwaniu, że bardziej odpowiedzialne pod względem fiskalnym państwa nieuchronnie staną przed dylematem między ratowaniem swoich wolnych partnerów, a w przeciwnym razie ryzykują destabilizację waluty.

Ponieważ wszystkie rządy członkowskie stoją w obliczu tej zachęty, sytuacja ta tworzy rodzaj gry w dylemat więźnia,. w której wszystkie rządy członkowskie mają motywację do dezercji poprzez wysokie deficyty, aby zadowolić krajowych wyborców, jednocześnie ryzykując upadek wspólnej waluty. Przewidując niebezpieczeństwa związane z pokusą nadużycia, Niemcy lobbowały za wprowadzeniem zasad paktu stabilności i wzrostu, obawiając się, że niektóre narody wywołają wysoką inflację poprzez obniżenie podatków i hojne wydatki.

Krytyka SGP

Pakt jest często krytykowany za surowe reguły fiskalne. Niektórzy skarżą się, że narusza suwerenność narodową i służy karaniu najbiedniejszych państw członkowskich.

Porozumienie zostało również zaatakowane z powodu braku zgodności i postrzeganego faworyzowania niektórych narodów. Rada Ministrów podobno nigdy nie rozważała nałożenia kar na Francję czy Niemcy, mimo że oba kraje przekroczyły limit 3% deficytu w 2003 r. Z kolei innym krajom, takim jak Portugalia i Grecja, grożono w przeszłości wysokimi grzywnami.

Krytycy twierdzą, że Francja i Niemcy są chronione ze względu na ich silną i nieproporcjonalną reprezentację w Radzie Ministrów. SGP był głównym punktem rozmów podczas kampanii politycznej prowadzącej do brytyjskiego referendum w sprawie Brexitu w 2016 roku.

Złagodzenie zasad SGP

W marcu 2020 r. Komisja Europejska uruchomiła w pakcie stabilności i wzrostu ogólną klauzulę ucieczki, pozwalającą rządom państw członkowskich na przekroczenie normalnych limitów deficytu i długu w związku z nagłym szokiem gospodarczym spowodowanym reakcjami rządów na pandemię COVID-19. W 2021 r. Komisja ogłosiła, że zasady te pozostaną zawieszone do 2023 r.

Przegląd najważniejszych wydarzeń

• Pakt jest krytykowany za surowe zasady fiskalne, brak zgodności i postrzegane faworyzowanie niektórych narodów.

• Deficyt budżetu państwa nie może przekroczyć 3% PKB, a dług publiczny nie może przekroczyć 60% PKB.

• Nieprzestrzeganie zasad może skutkować karą w maksymalnej wysokości 0,5% PKB.

• Pakt Stabilności i Wzrostu (SGP) to zestaw reguł fiskalnych, których celem jest zapobieganie wydatkom krajów UE przekraczającym ich możliwości.